Επιστήμονες προσπαθούν να εξηγήσουν την προέλευση της δημοφιλέστερης γιορτής του χρόνου
Όταν στολίζουμε το χριστουγεννιάτικο δέντρο, όταν μαζευόμαστε γύρω του και κρύβουμε τα δώρα κοντά στον κορμό του, στην πραγματικότητα ξαναζωντανεύουμε λαϊκές παραδόσεις ηλικίας χιλιάδων ετών – πολύ προτού η εορταστική περίοδος ενταχθεί στον χριστιανισμό.
Αν και επικρατεί η άποψη ότι οι χριστουγεννιάτικες παραδόσεις έχουν έντονο παγανιστικό υπόβαθρο, εν τούτοις έχουν υποστεί πολλές μεταβολές με το πέρασμα των χρόνων. «Είναι λάθος να πει κάποιος ότι τα σύγχρονα Χριστούγεννα προέρχονται απ’ ευθείας από προχριστιανικές παραδόσεις» επισημαίνει ο δρ Ρόναλντ Χάτον, ιστορικός από το Πανεπιστήμιο του Μπριστόλ. «Είναι όμως εξίσου λάθος να πιστεύει κανείς ότι τα Χριστούγεννα αποτελούν σύγχρονο φαινόμενο»..
Λαϊκές παραδόσεις και χειμερινοί εορτασμοί
Σύμφωνα με τον ερευνητή Φίλιπ Σο από το Πανεπιστήμιο του Λέστερ, με ειδικότητα στις αρχαίες γερμανικές γλώσσες και στην αγγλοσαξονική γλώσσα, η λέξη «παγανισμός» σχετίζεται με τη λατινική λέξη «αγρός».
«Κατά το παρελθόν, όσοι κατοικούσαν σε αγροτικές περιοχές λάμβαναν συχνά τον χαρακτηρισμό “παγανιστές”». Οι πρώτοι χριστιανοί, λέει ο ειδικός, είχαν προσπαθήσει να προσελκύσουν τα άτομα αυτά ώστε να τους διδάξουν τον χριστιανισμό, ωστόσο εκείνοι εμφανίζονταν ιδιαίτερα πιστοί στις δικές τους παραδόσεις.
Το χριστουγεννιάτικο δέντρο και ο Άι Βασίλης
Το χριστουγεννιάτικο δέντρο, κατά τον δρα Χάτον, αποτελεί γερμανική επινόηση του 17ου αιώνα και προέρχεται από αγροτικές περιοχές όπου συνηθιζόταν η μεταφορά πρασίνου στο εσωτερικό του σπιτιού κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
Από την πλευρά του, ο σύγχρονος Άι Βασίλης των Ευρωπαίων φαίνεται να αποτελεί «απόγονο» του Πατέρα των Χριστουγέννων που δεν κουβαλούσε σάκο γεμάτο δώρα και κατάγεται από την Βρετανία.
«Τόσο ο Πατέρας των Χριστουγέννων όσο και η σύγχρονη ευρωπαϊκή εκδοχή του, έχουν τις ρίζες τους σε παλιές παγανιστικές παραδόσεις κατά τις οποίες πνεύματα πετούσαν στον ουρανό στα μέσα του χειμώνα» λέει ο δρ Χάτον.
Λάμψη στον βαρύ χειμώνα
Γιατί όμως υπήρχε τέτοια κινητικότητα στα μέσα του χειμώνα; Σύμφωνα με ιστορικούς, η συγκεκριμένη περίοδος για τους αγρότες αποτελούσε γιορτή καθώς η συγκομιδή είχε φτάσει στο τέλος.
«Είναι η περίοδος όπου ο κόσμος αφιέρωνε και αφιερώνει χρόνο στη θρησκεία και σε συλλογικές δραστηριότητες» αναφέρει ο Σο. «Είναι η περίοδος όπου όλοι έχουν ανάγκη από χαρά και ψυχική ανάταση».
Ο δρ Χάτον πάλι πιστεύει ότι η περιορισμένη ηλιοφάνεια κατά τη διάρκεια του χειμώνα έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ανάγκη για εορταστική διάθεση και για γιορτινό διάκοσμο εσωτερικού χώρου.
«Για κάποιους που ζουν σε περιοχές όπου το σκοτάδι, το κρύο και η πείνα είναι ιδιαίτερα αισθητά κατά τη διάρκεια του χειμώνα, τότε η έντονα γιορτινή διάθεση μπορεί να καταπολεμήσει αποτελεσματικά την πιθανότητα εμφάνισης κατάθλιψης ή ακόμη και τρέλας» υπογραμμίζει ο ίδιος.
Σύγχρονη προσθήκη τα δώρα
Η ανταλλαγή δώρων φαίνεται να αποτελεί σύγχρονη προσθήκη στους ιστορικούς εορτασμούς των Χριστουγέννων. Παλαιότερα ο κόσμος έτεινε να ανταλλάσσει δώρα με τα αγαπημένα του πρόσωπα κατά το τέλος του έτους.
«Τα δώρα που ανταλλάσσονταν κατά το τέλος του έτους αντιπροσώπευαν μια ευλογία για το ξεκίνημα του νέου έτους» εξηγεί ο δρ. Χάτον.
Στη Βρετανία η συγκεκριμένη συνήθεια μετατέθηκε από τα τέλη του έτους στην παραμονή των Χριστουγέννων κατά τη βικτωριανή περίοδο, γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα, όταν η βασιλική οικογένεια άρχισε να ανταλλάσσει δώρα τη συγκεκριμένη μέρα.
Παρά το γεγονός ότι και στην υπόλοιπη Ευρώπη η ανταλλαγή των δώρων μετατέθηκε την παραμονή των Χριστουγέννων, στην Ελλάδα εξακολουθεί να γίνεται την παραμονή της Πρωτοχρονιάς.
