Ο πρώην υπουργός Οικονομικών προτείνει ένα σχήμα «αποφυγής της διπλής έκπτωσης»
Την εθελοντική επιμήκυνση των ομολόγων που λήγουν τα επόμενα τρία χρόνια, σε συνδυασμό με προσεκτικά σχεδιασμένες αποκρατικοποιήσεις, προτείνει μιλώντας στο «Βήμα» ο πρώην υπουργός Οικονομικών κ. Ν. Χριστοδουλάκης για την αντιμετώπιση του διογκούμενου χρέους. Ο καθηγητής Οικονομικών της ΑΣΟΕΕ τάσσεται κατά της ενεχυρίασης περιουσιακών στοιχείων αλλά και κατά της μεταβίβασης επιπλέον ποσοστού της ΔΕΗ σε ιδιώτη στην παρούσα φάση.
Για τις αποκρατικοποιήσεις εισηγείται ένα σχήμα «αποφυγής της διπλής έκπτωσης» με καταβολή του τιμήματος από την πλευρά των ενδιαφερομένων με ομόλογα που έχουν αγοράσει στη δευτερογενή αγορά. Παράλληλα, ο κ. Χριστοδουλάκης προτείνει μια «ρήτρα μελλοντικής επανάκτησης της υπεραξίας» σε βάθος δεκαετίας για τις υπό παραχώρηση συμμετοχές του Δημοσίου σε εισηγμένες εταιρίες, η αξία των οποίων έχει κατρακυλήσει σε πολύ χαμηλά επίπεδα λόγω της πτώσης του ΧΑΑ.
– Τι μπορούμε να περιμένουμε από τις διαπραγματεύσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη για την υπόθεση του χρέους;
«Σε όλη την Ευρώπη αρχίζει και διαμορφώνεται μια κυρίαρχη άποψη ότι κάτι πρέπει να γίνει με το ελληνικό χρέος. Προσωπικά ελπίζω ότι παράλληλα διαμορφώνεται μια εξίσου κυρίαρχη άποψη ότι κάτι πρέπει να γίνει με τη βαθιά ελληνική ύφεση. Υπάρχουν βέβαια αντικρουόμενες προτάσεις και απόψεις, από το κούρεμα 50% ως την επιφύλαξη της ΕΚΤ να μη γίνει απολύτως τίποτε προς το παρόν.
Νομίζω ότι μια καλή και συμφέρουσα για τη χώρα μας μέση λύση θα ήταν η εθελοντική επιμήκυνση των ομολόγων που λήγουν τα επόμενα τρία χρόνια, χωρίς να μειωθεί αισθητά η παρούσα αξία τους. Το μοντέλο αυτό έχει πολλές αρετές και ελάχιστα προβλήματα. Είχε εφαρμοστεί με επιτυχία από την Ουρουγουάη το 2003 και ούτε οι αγορές διαταράχθηκαν ούτε η χώρα βυθίστηκε σε ύφεση για πολλά χρόνια. Τουναντίον, γνώρισε ταχύρυθμη ανάπτυξη και επέστρεψε αμέσως στις αγορές, σε αντίθεση με την Αργεντινή που δέκα χρόνια μετά τη μονομερή πτώχευση δεν μπορεί ακόμη να δανειστεί με κανονικούς όρους».
– Τι πρέπει να απαντήσει η Ελλάδα αν ζητηθεί ως αντάλλαγμα η υποθήκευση περιουσιακών στοιχείων ή εγγυήσεις για την πληρωμή των τόκων, όπως π. χ. τα έσοδα από το Μουσείο της Ακρόπολης;
«Το καλύτερο θα ήταν να προτρέξει η Ελλάδα και να κάνει με δική της απόφαση και δική της πολιτική τις αποκρατικοποιήσεις, έτσι ώστε να έχει αυτή την ευθύνη της διαδικασίας και να σταματήσει να δίδει την εντύπωση ότι δεν γίνεται απολύτως τίποτα. Διότι πολύ φοβάμαι ότι αν φτάσει η στιγμή να αποφασιστεί η επιμήκυνση θα είναι τρομερά δύσκολο, ιδιαίτερα αν αυτή γίνει με ευνοϊκούς όρους, να αντέξει η Ελλάδα στην πίεση για να αποδεχθεί ως αντάλλαγμα την ενεχυρίαση. Η ενεχυρίαση όμως θα μας πολλά χρόνια πίσω γιατί τέτοιες πρακτικές είναι εντελώς ασυνήθιστες σε αναπτυγμένες και ιδιαίτερα σε ευρωπαϊκές οικονομίες.
Οσο για τα έσοδα του Μουσείου της Ακρόπολης, θεωρώ ότι είναι μια κατάπτυστη ιδέα για να περάσει ένα μήνυμα συμβολικής ταπείνωσης της χώρας. Οποιος τη σκέφτηκε, ας ανοίξει καλύτερα ένα Μουσείο Ηλιθίων Μεθόδων Οικονομικής Πολιτικής, που είναι βέβαιο ότι θα κόψει πολλά εισιτήρια. και μετά να τα προεισπράξει. Ενα ευρώ την μπαρούφα να βάζαμε, θα είχαμε πληρώσει τους μισούς τόκους».
– Ορισμένοι αναφέρουν ότι, υφιστάμενοι την πίεση των δανειστών, υπάρχει κίνδυνος να πουλήσουμε «φιλέτα» αντί πινακίου φακής. Τι πιστεύετε;
«Ο κίνδυνος υπάρχει εφόσον τα πράγματα γίνουν βιαστικά και σε μαζική κλίμακα. Απελπισμένος πωλητής ίσον ζημιωμένος. Οπως γνωρίζετε, εδώ και πολύ καιρό έχω προτείνει να γίνουν σταδιακές αποκρατικοποιήσεις με μια βαθμιαία επάνοδο στις αγορές και την ανάπτυξη, αλλά μέχρι σήμερα υπάρχει μόνο απραξία».
– Επομένως τι κάνουμε τώρα;
«Υπάρχουν μερικά ασφαλή βήματα. Για παράδειγμα, η κυβέρνηση έχει πει ότι θα πωληθεί ο ΟΤΕ. Αυτό το πακέτο έχει «κλείσει» στην τιμή πριν από την κρίση και με το υπάρχον συμβόλαιο επιλογής μπορεί να γίνει οποιαδήποτε στιγμή χωρίς να μεταβληθεί το τίμημα. Να ένα παράδειγμα που μπορεί να γίνει άμεσα και τελεσίδικα και να αποτελέσει ένα σήμα αποφασιστικότητας προς τα έξω.
«Να μας πληρώσουν με ομόλογα»
– Ωστόσο, αν εξαιρέσουμε τον ΟΤΕ, η χρηματιστηριακή αξία των συμμετοχών του Δημοσίου σε άλλες ΔΕΚΟ είναι, λόγω των συνθηκών, ιδιαίτερα χαμηλή.
«Γι’ αυτό πιστεύω ότι πρέπει να αποφευχθούν μαζικές αποκρατικοποιήσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα και να βρεθεί ένας τρόπος να ξεπεραστούν οι κίνδυνοι της υπερβολικής διπλής έκπτωσης. Τι μπορεί να γίνει: θεωρώ ότι το τίμημα των αποκρατικοποιήσεων πρέπει να ανταλλάσσεται με ομόλογα που έχουν αγοραστεί από τη δευτερογενή αγορά, όπου διαπραγματεύονται στο 50% ως 60% της ονομαστικής τους αξίας. Διότι αλίμονο μας αν πάρουμε ένα χαμηλό τίμημα και πάμε μετά να εξαγοράσουμε ομόλογα στην ονομαστική τους τιμή. Θα έχουμε μεγάλη απώλεια».
– Μπορείτε να το εξηγήσετε λίγο πιο αναλυτικά;
«Είτε μέσω ενός κεντρικού μηχανισμού είτε ξεχωριστά ο κάθε επενδυτής θα αγοράζει ελληνικά ομόλογα στη δευτερογενή αγορά και θα τα ανταλλάσσει με τα δημόσια περιουσιακά στοιχεία στην αξία που κατέβαλε για να προμηθευθεί τα ομόλογα. Με αυτό τον τρόπο το Δημόσιο θα κερδίζει τη διαφορά ανάμεσα στην ονομαστική και την αγοραία τιμή του ομολόγου.
Σχηματικά θα συμβαίνει το εξής: Το Δημόσιο θα πωλεί ένα περιουσιακό στοιχείο που κοστίζει 60 σε έναν επενδυτή που προσκομίζει ομόλογα που του στοίχισαν 60, με τα οποία όμως η Ελλάδα μπορεί να “σβήσει” χρέος 100, όσο είναι δηλαδή η ονομαστική αξία τον ομολόγων που προσκόμισε ο επενδυτής. Αντιθέτως, αν το Δημόσιο χρησιμοποιήσει τα έσοδα από αποκρατικοποιήσεις για εξόφληση ομολόγων που λήγουν στην ονομαστική τους τιμή, δηλαδή στο 100, τότε χάνει τη διαφορά. Ακόμη και αυτό όμως δεν φτάνει».
– Γιατί;
«Γιατί σε γλιτώνει μεν από τη μια έκπτωση, λόγω της πτώσης της αγοράς ομολόγων, δεν σε γλιτώνει όμως από την πτώση των αγορών κεφαλαίου. Για να αντιμετωπιστεί αυτό, πιστεύω ότι κάθε αποκρατικοποίηση πρέπει να συνοδεύεται και από μια ρήτρα μελλοντικής επανάκτησης της υπεραξίας».
– Πώς μπορεί να γίνει αυτό;
«Ας υποθέσουμε ότι έχουμε μια εισηγμένη επιχείρηση η οποία σήμερα κοστίζει 100 αλλά ξέρουμε ότι ιστορικά έχει την τιμή 200 και μπορεί να φθάσει ξανά στην τιμή αυτή την επόμενη δεκαετία. Το συμβόλαιο πώλησης πρέπει να περιλαμβάνει και μια ρήτρα είσπραξης ενός τμήματος της υπεραξίας σταδιακά την επόμενη δεκαετία. Μάλιστα, αν το ελληνικό κράτος χρειάζεται εδώ και τώρα τα χρήματα αυτά, θα μπορεί να εκδώσει ένα ομόλογο προεξόφλησης της μελλοντικής υπεραξίας από την αποκρατικοποίηση και να το ανταλλάσσει τώρα με ομόλογα του Δημοσίου που θα φέρνουν οι ενδιαφερόμενοι και τα οποία θα έχουν προμηθευθεί και πάλι από τη δευτερογενή αγορά.
Επομένως για κάθε συμμετοχή του Δημοσίου, ένα τίμημα θα καταβάλλεται αμέσως και θα αντιστοιχεί στις τιμές της (έντονα υποτιμημένης σήμερα) κεφαλαιαγοράς και ένα άλλο τίμημα υπεραξίας θα καταβάλλεται σταδιακά την επόμενη δεκαετία ανάλογα με την άνοδο της αξίας της αποκρατικοποίησης».
«Η ΔΕΗ μάς χρειάζεται»
– Με το θέμα της ΔΕΗ, που αποτελεί αντικείμενο διαφωνίας και εντός της κυβέρνησης, τι πιστεύετε ότι πρέπει να γίνει;
«Οταν ήμουν υπουργός είχαμε αποκρατικοποιήσει το 50% της ΔΕΗ. Θεωρώ ότι ήταν μια σημαντική πολιτική απόφαση η οποία άλλαξε το χαρακτήρα της ΔΕΗ, την έκανε κερδοφόρα και ίσως μιας από τις καλύτερες επιχειρήσεις της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Σήμερα στον τομέα της ενέργειας το ζητούμενο είναι πώς θα γίνουν περαιτέρω επενδύσεις. Δεν πιστεύω σε σκέτες μεταβιβάσεις ιδιοκτησίας.
Στην ενέργεια η Ελλάδα αυτή τη στιγμή έχει ανάγκη δύο πράγματα. Καταρχήν, να γίνουν καινούργια εργοστάσια παραγωγής έτσι ώστε να μπορούμε να τροφοδοτούμε την περιφερειακή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Το δεύτερο είναι να μπούμε σε στρατηγικές συμμαχίες με άλλες μεγάλες ενεργειακές εταιρείες, διότι αναμένεται ανασχεδιασμός του χάρτη της ενέργειας στην περιοχή μας. Ξαφνικά, μετά τη Φουκουσίμα, οι συμβατικές μορφές παραγωγής ηλεκτρισμού έχουν αποκτήσουν ένα πιο σημαντικό πλεονέκτημα από αυτό που είχαν τα προηγούμενα χρόνια.
Εδικά για τη ΔΕΗ, χρειάζεται ένας νέος επενδυτικός και στρατηγικός σχεδιασμός με εξέχοντα ρόλο στην ευρύτερη περιοχή. Οταν αυτά γίνουν, τότε θα έρθει και η σειρά των συμμαχιών και κοινοπραξιών, ίσως και συγχωνεύσεων με άλλες ιδιωτικές επιχειρήσεις. Διαφορετικά, αν απλώς εγκατασταθεί ένας νέος ιδιώτης ιδιοκτήτης, δεν ξέρω αν θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε τις στρατηγικές προϋποθέσεις που απαιτεί η νέα ενεργειακή περίοδος στην οποία μπήκαμε».
– Ωστόσο, εκτός από τον ΟΤΕ, η τρόικα ζητεί έσοδα 15 δισ. ευρώ ως το 2013. Απαιτούν να δράσουμε τώρα. Και το ερώτημα είναι τι κάνουμε;
«Υπάρχουν πολλά: ο ΟΠΑΠ, το Καζίνο Πάρνηθας, το Ελληνικό. Αυτά θα μπορούσαν να γίνουν πολύ γρήγορα και να αλλάξουν το κλίμα. Το Ελληνικό θα μπορούσε να προχωρήσει με απευθείας διαπραγματεύσεις με βάση τις ιστορικές αξίες ακινήτων που έχει η περιοχή. Αντιθέτως, η περίπτωση του ΟΠΑΠ είναι ιδανική για να εφαρμοστεί το σχήμα αποφυγής της διπλής έκπτωσης που σας περιέγραψα».
