Στο Δημόσιο, με άμεσο ή έμμεσο τρόπο ο έλεγχος υποδομών ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου. Υπερεξουσίες στη PAE
Η επιλογή ανεξάρτητων διαχειριστών στη μεταφορά ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου, με διασφάλιση του (άμεσου ή έμμεσου) δημοσίου ελέγχου σε αυτά, αποτελεί το βασικό άξονα στο νομοσχέδιο που παρουσίασε στο υπουργικό συμβούλιο η υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κυρία Τίνα Μπιρμπίλη και το οποίο ευθυγραμμίζει την ελληνική νομοθεσία στο 3ο Ενεργειακό πακέτο της κοινότητας.
Το νομοσχέδιο προβλέπει επίσης νέες αυξημένες αρμοδιότητες για τη ΡΑΕ, αλλά και πλέγμα μέτρων προστασίας των δικαιωμάτων των ενεργειακών καταναλωτών.
Το τελικό κείμενο που εισηγήθηκε χθες η κυρία Μπιρμπίλη και το οποίο, αφού τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, θα έλθει στη Βουλή, ενσωματώνει και τις «υποσημειώσεις» που είχε διατυπώσει η Κομισιόν για τα εργασιακά και ασφαλιστικά των εργαζομένων.
Στον ηλεκτρισμό επιβεβαιώνεται η επιλογή που είχε εξ αρχής κάνει η κυβέρνηση για τη δημιουργία ITO (Independent Transmission Operator) που θα είναι 100% θυγατρική της ΔΕΗ και στην οποία περιέρχεται η υποδομή και η λειτουργία της μεταφοράς ηλεκτρισμού. Στα προσχέδια αναφερόταν η δυνατότητα να δοθεί σε ιδιώτες μέχρι το 49% της εταιρείας ενώ στο τελικό κείμενο δεν υπάρχει «πλαφόν» στο ποσοστό που πηγαίνουν σε ιδιώτες παρά μόνον διάταξη ότι, ανεξάρτητα από τη μετοχική της σύνθεση, η εταιρεία (ΑΔΜΗΕ) θα βρίσκεται πάντοτε υπό τον άμεσο ή έμμεσο έλεγχο του Δημοσίου.
Χαρακτηριστικό των ρυθμίσεων του νομοσχεδίου είναι η μεγάλη ποικιλία εταιρειών, συμβουλίων και φορέων για την ανεξαρτησία και αμεροληψία της λειτουργίας της αγοράς.
Συγκεκριμένα δημιουργούνται:
• Ο Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ Α.Ε.), που ως νέος διαχειριστής του συστήματος, θα έχει την κυριότητα των παγίων μεταφοράς και τη διαχείριση της σχετικής δραστηριότητας.
• Το Εποπτικό Συμβούλιο του ΑΔΜΗΕ
• Ο Υπεύθυνος Συμμόρφωσης του ΑΔΜΗΕ
• Ο Λειτουργός Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας Α.Ε. (ΛΑΓΗΕ Α.Ε) που θα έχει την ευθύνη λειτουργίας της Ημερήσιας Αγοράς
• Η Συμβουλευτική Επιτροπή του ΑΔΜΗΕ και του ΛΑΓΗΕ
• Ο Διαχειριστής του Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας Α.Ε. (ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε.), που θα έχει τη διαχείριση του Δικτύου Διανομής
• Ο Υπεύθυνος Συμμόρφωσης του ΔΕΔΔΗΕ
Με το νομοσχέδιο τίθενται όροι για τη διασφάλιση της ανεξάρτητης λειτουργίας των νέων εταιρειών και οργάνων, κυρίως έναντι της ΔΕΗ η οποία είναι ο ιδιοκτήτης 100% των Ανωνύμων Εταιρειών που δημιουργούνται (εκτός του ΛΑΓΗΕ που ανήκει στο δημόσιο και είναι η διάδοχη κατάσταση του ΔΕΣΜΗΕ).
Όσον αφορά το προσωπικό των νέων φορέων, εργασιακά καλύπτονται από τα όσα ισχύουν στη ΔΕΗ από την οποία άλλωστε θα προέρχονται οι εργαζόμενοι.
Προβλέπεται για πρώτη φορά η δημιουργία ανεξάρτητων «κλειστών δικτύων διανομής» (το αεροδρόμιο «Ελ.Βενιζέλος»),ενώ γίνεται πιο αυστηρό το θεσμικό πλαίσιο για την απόκτηση άδειας προμηθευτού ρεύματος (το minimum μετοχικό κεφάλαιο ανεβαίνει στα 600.000 ευρώ).
Δίνεται η δυνατότητα στη ΡΑΕ να αποσπάσει από τον ΑΔΜΗΕ και να παραχωρήσει σε τρίτον το έργο της διαχείρισης της Μεταφοράς ρεύματος εάν διαπιστωθεί πλημμελής ή μεροληπτική στάση εκ μέρους του.
Επίσης, εάν ο ΑΔΜΗΕ δεν μπορεί να πραγματοποιήσει τα έργα επέκτασης του δικτύου που είναι απαραίτητα, η ΡΑΕ μπορεί να κάνει διαγωνισμό για να τα υλοποιήσει άλλος, ή να υποχρεώσει τον ΑΔΜΗΕ σε αύξηση κεφαλαίου με συμμετοχή τρίτων.
Με ειδική διάταξη, προβλέπεται ότι ο ΑΔΜΗΕ, ανεξάρτητα αν αλλάξει η μετοχική του σύνθεση με ιδιώτες θα βρίσκεται πάντοτε υπό τον άμεσο ή έμμεσο έλεγχο του Δημοσίου.
Οι βασικές ρυθμίσεις του νομοσχεδίου :
Η διαχείριση του Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΜΗΕ) ανατίθεται σε θυγατρική της ΔΕΗ Α.Ε. με την επωνυμία «Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ) Α.Ε.», η οποία θα έχει και την κυριότητα του Συστήματος που θα την «κληρονομήσει» από τη ΔΕΗ με τη διαδικασία της απόσχισης και εισφοράς κλάδου, μέσα σε τρείς μήνες από τη δημοσίευση του νόμου. Στη νέα εταιρεία περνάνε και οι περισσότερες λειτουργίες του σημερινού ΔΕΣΜΗΕ. Συγκεκριμένα οι δραστηριότητες:
• Λειτουργίας και Ελέγχου του Συστήματος.
• Ανάπτυξης και Συντήρησης του Συστήματος,
• Εκκαθάρισης των Αποκλίσεων,
• Εμπορικών και Ρυθμιζόμενων Θεμάτων
Ο ΑΔΜΗΕ εκπονεί κάθε χρόνο δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης του Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, το οποίο υποβάλλει προς έγκριση στη ΡΑΕ. Επίσης συνάπτει συμβάσεις ισχύος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, συμβάσεις διαχείρισης της ζήτησης και βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας.
Στο νομοσχέδιο υπάρχουν πλήθος υποχρεώσεων ανεξαρτησίας που έχει ο ΑΔΜΗΕ ώστε η λειτουργία του να «εναρμονίζεται με τις συνθήκες λειτουργίας της αγοράς και του ελεύθερου ανταγωνισμού» αλλά και συγκεκριμένες διατάξεις ως προς τη λειτουργία του έναντι της «μητρικής» ΔΕΗ.
Η πλειοψηφία των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της ΑΔΜΗΕ Α.Ε., δεν θα πρέπει να έχει επαγγελματική ή άλλη σχέση με τη ΔΕΗ για χρονικό διάστημα τριών (3) ετών πριν από τον διορισμό. Τα υπόλοιπα μέλη για χρονικό διάστημα έξι (6) μηνών πριν από τον διορισμό τους. Το ίδιο ισχύει και μετά την αποχώρησή τους από το Δ.Σ. για διάστημα τεσσάρων (4) ετών. Οι απαγορεύσεις αυτές ισχύουν και στην περίπτωση κάθε άλλης επιχείρησης που εκτελεί δραστηριότητες παραγωγής ή προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας ή φυσικού αερίου.
Το Εποπτικό Συμβούλιο του ΑΔΜΗΕ αποτελείται από επτά μέλη (τέσσερα προτείνονται από τους μετόχους, δυο μέλη από το Ελληνικό Δημόσιο και ένα μέλος από το προσωπικό).
Ο Υπεύθυνος Συμμόρφωσης του ΑΔΜΗΕ μπορεί να είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο και διορίζεται από το Εποπτικό Συμβούλιο. Είναι αρμόδιος για την παρακολούθηση της εκτέλεσης του προγράμματος συμμόρφωσης.
Ο ΑΔΜΗΕ θα πρέπει να έχει πιστοποιηθεί από τη ΡΑΕ (γνωμοδοτεί και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή) το αργότερο μέχρι την 3η Μαρτίου 2012.
Η ΑΔΜΗΕ καταθέτει σε ετήσια βάση 10ετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης του Συστήματος Μεταφοράς. Ωστόσο, σε περίπτωση που η ΡΑΕ διαπιστώνει ότι η ΑΔΜΗΕ δεν διασφαλίζει την υλοποίηση των επενδύσεων που προβλέπονται από το 10ετές Πρόγραμμα μπορεί να λάβει τα ακόλουθα μέτρα:
• επιβάλλει στην ΑΔΜΗΕ να εκτελέσει τις εν λόγω επενδύσεις
• οργανώνει ανοικτό διαγωνισμό για τις εν λόγω επενδύσεις
• υποχρεώνει την ΑΔΜΗΕ να προβεί σε αύξηση κεφαλαίου προκειμένου να χρηματοδοτηθούν οι απαραίτητες επενδύσεις, επιτρέποντας σε ανεξάρτητους επενδυτές να συμμετάσχουν στο εταιρικό κεφάλαιο.
Η διαδικασία αναφέρεται στην προοπτική ιδιωτικοποίησης του ΑΔΜΗΕ. Από τους πιθανούς ιδιώτες μετόχους του ΑΔΜΗΕ εξαιρούνται όσοι έχουν δραστηριότητα παραγωγής ή Προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας ή Φυσικού Αερίου.
Υπάρχει τέλος διάταξη που αναφέρει: «Η ΑΔΜΗΕ ΑΕ τελεί πάντοτε υπό τον άμεσο ή έμμεσο έλεγχο του Δημοσίου. Οποιαδήποτε μεταβίβαση μετοχών η οποία επάγεται τη μεταβολή στον δημόσιο έλεγχο της ΑΔΜΗΕ ΑΕ συντελείται μόνο εφόσον διασφαλίζεται ότι η διοίκηση της εταιρείας ασκείται κατά πλειοψηφία από μέλη που διορίζονται από το Δημόσιο ή/και ότι η λήψη μείζονος σημασίας αποφάσεων που ανάγονται στη διαχείριση του δικτύου γίνεται μόνον με τη σύμφωνη γνώμη του Δημοσίου».
Σε περίπτωση συστηματικής παραβίασης από τον ΑΔΜΗΕ των υποχρεώσεων που έχει, ιδίως σε περίπτωση μεροληπτικής συμπεριφοράς προς όφελος της ΔΕΗ , η ΡΑΕ δικαιούται να διορίσει τρίτο πρόσωπο ως Διαχειριστή του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς, ο οποίος οργανώνεται και λειτουργεί ως Ανεξάρτητος Διαχειριστής Συστήματος
Η διάδοχη κατάσταση του ΔΕΣΜΗΕ μετά την απόσχιση των λειτουργιών που πηγαίνουν στον ΑΔΜΗΕ, μετονομάζεται σε “ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΣ ΑΓΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Α.Ε. και με διακριτικό τίτλο «ΛΑΓΗΕ ΑΕ», έχει την ευθύνη για τον Ημερήσιο Ενεργειακό Προγραμματισμό. Συγκεκριμένα:
• προγραμματίζει τις εισόδους ηλεκτρικής ενέργειας στο Σύστημα Μεταφοράς, καθώς και τις απορροφήσεις ηλεκτρικής ενέργειας σε αυτό, κατά τα προβλεπόμενα στον Κώδικα Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας
• υπολογίζει την Οριακή Τιμή Συστήματος
• εκκαθαρίζει τις συναλλαγές στο πλαίσιο του Ημερήσιου Ενεργειακού Προγραμματισμού
Επίσης ο ΛΑΓΗΕ συνάπτει συμβάσεις πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας που παράγονται από εγκαταστάσεις ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ, και καταβάλει τις πληρωμές που προβλέπονται στις συμβάσεις αυτές. Τα ποσά που καταβάλλονται στους αντισυμβαλλόμενους ανακτώνται από:
• Τα ποσά που καταβάλλουν οι παραγωγοί και οι προμηθευτές στο πλαίσιο του ημερήσιου ενεργειακού προγραμματισμού
• Τα ποσά που καταβάλλουν οι Προμηθευτές στα Μη Διασυνδεμένα Νησιά
• Έσοδα από την επιβολή ειδικού τέλους ΑΠΕ (η maximum ετήσια επιβάρυνση ανά πελάτη δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 800.000 ευρώ).
• Τα έσοδα που προέρχονται από τις δημοπρατήσεις των αδιάθετων δικαιωμάτων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου
Στο νομοσχέδιο αναφέρεται ρητά ότι το Ελληνικό Δημόσιο «δύναται να περιορίζει το ποσοστό συμμετοχής του στο Λειτουργό της Αγοράς. Η διαδικασία διάθεσης και το ύψος του εκάστοτε διατιθέμενου ποσοστού ορίζεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής».
Δημιουργείται Συμβουλευτική Επιτροπή χρηστών του Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας με σκοπό τη κατοχύρωση της διαφάνειας που παρακολουθεί την παροχή υπηρεσιών του Διαχειριστή του ΕΣΜΗΕ προς τους χρήστες του. Η Συμβουλευτική Επιτροπή, αποτελείται από κατ΄ ελάχιστον δέκα (10) πρόσωπα, στα οποία μετέχουν εκπρόσωποι από τον Διαχειριστή του Συστήματος, τον Διαχειριστή του Δικτύου, τον Λειτουργό της Αγοράς, ενώσεις χρηστών του Συστήματος και του Δικτύου, καθώς και ενώσεις συμμετεχόντων στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Ειδικά για θέματα διαχείρισης της υδροηλεκτρικής παραγωγής και των ταμιευτήρων, συμμετέχουν και τα όργανα που είναι αρμόδια για τη διαχείριση των υδάτων.
Εντός οκτώ μηνών από την ισχύ του νόμου η ΔΕΗ υποχρεούται να προχωρήσει σε νομικό και λειτουργικό διαχωρισμό της διαχείρισης του Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας από τις λοιπές δραστηριότητες της, με την εισφορά του κλάδου της Διανομής στη θυγατρική της εταιρεία με την επωνυμία «Διαχειριστής Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας Α.Ε.» (ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε.).
Για τη μεταφορά του προσωπικού, από τη ΔΕΗ και το ΔΕΣΜΗΕ στον ΑΔΜΗΕ, ως προς τους όρους εργασίας και τα ασφαλιστικά του δικαιώματα, θεσπίζονται διατάξεις που παρέχουν το ίδιο επίπεδο προστασίας, κατά αναλογία όσων προβλέπονται στις διατάξεις των Επιχειρησιακών Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, του Κανονισμού Κατάστασης Προσωπικού ΔΕΗ (ΚΚΠ/ΔΕΗ), των υπηρεσιακών ρυθμίσεων της ΔΕΗ Α.Ε. και των εν ισχύ ατομικών συμβάσεων εργασίας. Η προϋπηρεσία που έχει αναγνωριστεί από τη ΔΕΗ Α.Ε. αναγνωρίζεται πλήρως για όλα τα δικαιώματα.
Στο προσωπικό της ΛΑΓΗΕ Α.Ε. που παραμένει σε αυτή μετά τον εταιρικό μετασχηματισμό της ΔΕΣΜΗΕ Α.Ε., εφαρμόζονται, κατ’ αναλογία οι ρυθμίσεις που διέπουν το προσωπικό της ΔΕΣΜΗΕ που μεταφέρεται στην ΑΔΜΗΕ.
Στο νομοσχέδιο ορίζεται ως Δίκτυο του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών (Δίκτυο ΔΑΑ) που δεν εντάσσεται στο Δίκτυο Διανομής το σύστημα διανομής μέσης και χαμηλής τάσης και οι εγκαταστάσεις διανομής ηλεκτρικής ενέργειας του Αεροδρομίου Αθηνών.
Ωστόσο ότι η ΡΑΕ δύναται με απόφασή της να κατατάσσει ένα δίκτυο, το οποίο διανέμει ηλεκτρική ενέργεια σε γεωγραφικά περιορισμένο βιομηχανικό ή εμπορικό ή κοινόχρηστο χώρο , και το οποίο δεν εφοδιάζει οικιακούς καταναλωτές, ως Κλειστό Δίκτυο Διανομής.
Η άδεια προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας χορηγείται από τη ΡΑΕ, εφόσον ο υποψήφιος προμηθευτής:
• έχει τη μορφή ανώνυμης εταιρείας ή εταιρείας περιορισμένης ευθύνης με εταιρικό κεφάλαιο τουλάχιστον εξακοσιών χιλιάδων (600.000) ευρώ
• διαθέτει οργανωτική και διοικητική δομή κατάλληλη να εξασφαλίσει την αξιόπιστη, συνετή και χρηστή άσκηση δραστηριότητας προμήθειας, σύμφωνα με τα οριζόμενα στον Κανονισμό Αδειών
• έχει την αναγκαία χρηματοοικονομική ευρωστία και φερεγγυότητα, η οποία αποδεικνύεται από τα στοιχεία της αίτησης, σύμφωνα με τον Κανονισμό Αδειών.
Ο κάτοχος της άδειας οφείλει, κατά την άσκηση της δραστηριότητας προμήθειας, να προσκομίζει ικανοποιητικές μακροχρόνιες εγγυήσεις για την εξασφάλιση διαθεσιμότητας επαρκούς ισχύος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας για το Σύστημα.
Η άδεια εμπορίας ηλεκτρικής ενέργειας χορηγείται από τη ΡΑΕ, εφόσον ο υποψήφιος έμπορος έχει τη μορφή ανώνυμης εταιρείας ή εταιρείας περιορισμένης ευθύνης με εταιρικό κεφάλαιο τουλάχιστον εξήντα χιλιάδων (60.000) ευρώ,
Για τα Απομονωμένα Μικροδίκτυα άδεια προμήθειας χορηγείται αποκλειστικά στη ΔΕΗ.
Τέλος, εάν κάποια εταιρεία έχει άδεια προμήθειας ή εμπορίας ηλεκτρικής ενέργειας σε κράτος-μέλος της ΕΕ, έχει δικαίωμα χορήγησης άδειας προμήθειας και στην Ελλάδα.
Α. Γ. Χριστοδουλάκης
