Σημαντικές οικονομικές και γεωπολιτικές προκλήσεις θέτει και για την Ελλάδα η ιστορική για τα δεδομένα όχι μόνο της Κύπρου, αλλά και ολόκληρης της περιοχής ανακάλυψη μεγάλων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στον βυθό της Κυπριακής ΑΟΖ στη γεώτρηση της «Αφροδίτης».
Σημαντικές οικονομικές και γεωπολιτικές προκλήσεις θέτει και για την Ελλάδα η ιστορική για τα δεδομένα όχι μόνο της Κύπρου, αλλά και ολόκληρης της περιοχής ανακάλυψη μεγάλων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στον βυθό της Κυπριακής ΑΟΖ στη γεώτρηση της «Αφροδίτης».
Τα μεγάλα αποθέματα φυσικού αερίου που έχουν εντοπισθεί στη Λεκάνη της Λεβαντίνης εντός της Κυπριακής και της Ισραηλινής ΑΟΖ, με συνολικά κοιτάσματα 33 τρισ. κυβικών ποδιών (κατά δήλωση του CEO της Noble Energy, Τσαρλς Ντέβιντσον), «δείχνουν» ολόκληρο το τόξο από την Κύπρο μέχρι και νοτίως της Κρήτης ως «ύποπτο» για την ύπαρξη σημαντικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων.
Συγχρόνως όμως η Ελλάδα παρακολουθεί με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις εξελίξεις στην Κύπρο, καθώς οι επιλογές που τελικά θα υπάρξουν τους επόμενους μήνες για τον τρόπο εξαγωγής του φυσικού αερίου, θα κρίνουν και το εάν η χώρα μας θα μπορέσει να επωφεληθεί από τις ανακαλύψεις αυτές, αναλαμβάνοντας ρόλο κόμβου για τη μεταφορά του φυσικού αερίου της Λεβαντίνης στις αγορές της Ευρώπης.
Κάτι που έχει όχι μόνο οικονομική σημασία αλλά και γεωπολιτική, μια και η Ελλάδα, μετά την αποτυχία του σχεδίου Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, θα έχει μία ακόμη ευκαιρία ώστε να αναδειχθεί σε σημαντικό παράγοντα για την εξασφάλιση διαφοροποιημένων πηγών ενέργειας για την ΕΕ.
Η Αθήνα έχει ήδη ξεκινήσει τη διαδικασία για την αδειοδότηση ερευνών σε περιοχές νοτίως της Κρήτης, που πιθανολογείται ότι μπορεί να εντοπισθούν κοιτάσματα υδρογονανθράκων, αλλά σε εκκρεμότητα παραμένει η αναζήτηση υδρογονανθράκων στην περιοχή που εκτείνεται μεταξύ Κύπρου και Κρήτης, καθώς στην περιοχή αυτή δεν υπάρχουν οριοθετημένες θαλάσσιες ζώνες και είναι γνωστές οι αμφισβητήσεις της Τουρκίας.
Οριοθέτηση ζωνών
Η έρευνα και αναζήτηση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στη μεγάλη αυτή περιοχή που αποτελεί τη φυσική συνέχεια της Λεκάνης της Λεβαντίνης και του Ερατοσθένη και σύμφωνα με προβολές των ειδικών κρύβει στον βυθό της ενεργειακά κοιτάσματα, ουσιαστικά παγώνει, καθώς δεν είναι μόνο η Τουρκία αλλά και η Αίγυπτος πλέον που δεν αποδέχεται την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών με τρόπο που να αποκτά «σύνορα» η Ελλάδα με την Κύπρο. Ελλάδα και Κύπρος, παρά το γεγονός ότι αφήνουν ανοικτό το ενδεχόμενο συζήτησης της οριοθέτησης της μεταξύ τους ΑΟΖ, γνωρίζουν ότι κάτι τέτοιο θα αποτελούσε casus belli για την Aγκυρα αλλα και για το νέο πολιτικό σύστημα της Αιγύπτου που ελέγχεται από τους αδελφούς μουσουλμάνους.
Ο εντοπισμός και η εκμετάλλευση κοιτασμάτων σε αυτή την περιοχή μετατίθεται πλέον για όταν και όποτε το… κίνητρο του οικονομικού οφέλους οδηγήσει την Ελλάδα, την Τουρκία, την Κύπρο και την Αίγυπτο σε από κοινού οριοθέτηση (είτε συμφωνημένη είτε με προσφυγή στη Χάγη) των θαλασσίων ζωνών στην περιοχή αυτή. Σε κάθε περίπτωση πάντως μια τέτοια εξέλιξη θα χρειαστεί πολύ χρόνο και κυρίως την υπέρβαση του κρίσιμου πολιτικού εμποδίου, της μη αναγνώρισης της Κύπρου από την Τουρκία.
Με τα δεδομένα αυτά είναι θετικό βήμα η πρωτοβουλία της Αθήνας και του υφυπουργού Περιβάλλοντος Γ. Μανιάτη για την έναρξη ερευνών σε περιοχή νοτίως της Κρήτης εντός των (υποθετικών) ορίων της ελληνικής ΑΟΖ, τα οποία δεν γειτνιάζουν με την Τουρκία και επομένως δεν μπορεί να αμφισβητηθούν από την Aγκυρα.
Ερωτηματικό παραμένει πάντως η οδός εξαγωγής του φυσικού αεριού που θα επιλεγεί από την εταιρεία NOBLE και τις κυβερνήσεις της Κύπρου και του Ισραήλ, του φυσικού αερίου το οποίο θα προκύψει από την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων της Αφροδίτης και του Λεβιάθαν, καθώς το Ταμάρ θα διατεθεί αποκλειστικά για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του Ισραήλ.
Σχέδιο εκμετάλλευσης
Η εταιρεία NOBLE, έχοντας υπερπηδήσει το εμπόδιο που έθετε η ισραηλινή κυβέρνηση (που ήθελε να δεσμεύσει όλα σχεδόν τα κοιτάσματα, ως ενεργειακά αποθέματα ασφαλείας), επεξεργάζεται ήδη ολοκληρωμένο σχέδιο εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων φυσικού αερίου, το οποίο σύμφωνα με δηλώσεις αξιωματούχων της εταιρείας θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι τον Μάρτιο.
Παρά το γεγονός ότι η κατασκευή σταθμών υγροποίησης του φυσικού αεριού (LNG) και μεταφοράς του στις αγορές με πλοία είναι ένα αρκετά δαπανηρό πρότζεκτ (υπολογίζεται στα 10 δισ. δολάρια), προσφέρει ένα ιδιαίτερα σημαντικό πλεονέκτημα, της μη εξάρτησης από χώρες από τις οποίες θα διέρχεται ένας αγωγός, που αποτελεί την εναλλακτική οδό μεταφοράς του φυσικού αερίου. Πολύ περισσότερο όταν η χώρα αυτή θα είναι η Τουρκία…
Κοίτασμα έως και 15 τρισ. κυβικά πόδια
Δικαιολογημένη ευφορία έχει προκαλέσει στην Κύπρο η ανακοίνωση της αναδόχου εταιρείας Noble για εντοπισμό μεγάλου κοιτάσματος φυσικού αερίου στη γεώτρηση της Αφροδίτης στο Οικόπεδο 12 της Κυπριακής ΑΟΖ. Το κοίτασμα υπολογίζεται από την εταιρεία σε 5-8 τρισ. κυβικά πόδια και εντοπίστηκε σε βάθος 5.861 μέτρων σε θαλάσσιο βάθος 1.680 μέτρων.
Οπως επισημάνει ο Δρ Ηλίας Κονοφάγος, τα ανακοινωθέντα αποθέματα είναι διακόσιες φορές μεγαλύτερα από τα αποθέματα της Νότιας Καβάλας, ενώ η ποσότητα αυτή αντιπροσωπεύει τις σημερινές ανάγκες της Ελλάδας σε φυσικό αέριο για πενήντα χρόνια.
Εκτιμήσεις
Ο κ. Κονοφάγος δηλώνει ακόμη ότι «προκαλεί εντύπωση η ”συντηρητικότητα” της ανακοίνωσης της Noble Energy, καθώς, σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών με βάση την ύπαρξη στρωμάτων άμμου και σε άλλα τμήματα της έκτασης των 100 τετραγωνικών χιλιομέτρων του κοιτάσματος της Αφροδίτης τα αποθέματα θα μπορούσαν να φθάσουν με 10% πιθανότητα σε ένα ύψος της τάξης των 15 τρισ. κυβικών ποδών (δηλ. 400 δισ. κυβικών μέτρων), αντί του ανακοινωθέντος μέσου αποθέματος 7 τρισ. κυβικών ποδών (200 δισ. κυβικών μέτρων). Αρκεί να υπενθυμίσουμε ότι στο Τάμαρ η πρώτη ανακοίνωσή της αναφερόταν σε 4 με 6 τρισ. κυβικά πόδια ενώ τελικά εντοπίστηκαν 9 τρισ. κυβικά πόδια.
Στο Λεβιάθαν, από 12 με 14 τρισ. κυβικά πόδια, σήμερα αναφέρονται σε 20 τρισ. κυβικά πόδια (570 δισ. κυβικά μέτρα). Aρα η ελπίδα είναι μπροστά μας!!». Ο Ελληνας ειδικός επισημαίνει ακόμη ότι το ενδιαφέρον πλέον θα στραφεί και στον νέο γύρο παραχωρήσεων οικοπέδων της Κυπριακής ΑΟΖ.
Σημαντικά αποθέματα νότια της Κρήτης
Σαφείς ενδείξεις ύπαρξης σημαντικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων νότια της Κρήτης εντοπίζουν Ελληνες ειδικοί όπως ο Ηλίας Κονοφάγος και ο Αντώνης Φώσκολος, αξιοποιώντας στοιχεία από τις μέχρι τώρα προκαταρκτικές έρευνες που έχουν πραγματοποιήσει στην ευρύτερη περιοχή εξειδικευμένες ξένες εταιρείες.
Η νορβηγική PGS (Petroleum Geo-Services) έχει πραγματοποιήσει μια ιδιαίτερα αισιόδοξη πρόβλεψη, που εξισώνει την ιζηματογενή λεκάνη που βρίσκεται νοτίως της Κρήτης με αυτήν της Λεβαντίνης, όπου ήδη έχουν βρεθεί τα μεγάλα κοιτάσματα φυσικού αερίου της Κύπρου και του Ισραήλ.
Προσδοκίες
Το μέγεθος των αποθεμάτων εκτιμάται με βάση την αναλογία ενεργών λασποηφαιστείων και συστημάτων πετρελαιογένεσης που βρίσκονται στην ΑΟΖ Κύπρου και στον Κώνο του Νείλου, και με δεδομένο ότι νότια από την Κρήτη, μόνο νοτίως του Πλακιά υπάρχουν 19 ενεργά ηφαίστεια με συστήματα πετρελαιογένεσης, η προσδοκία ανεύρεσης μιας ποσότητας 1,5 Μ3 φυσικού αερίου δεν είναι διόλου υπερβολική, ιδιαίτερα μετά την παρουσίαση της PGS, Robinson, 2011, όπου συνδέεται η λεκάνη των ιζημάτων της Κρήτης με αυτήν της Λεβαντίνης.
Σημαντικές είναι και οι ενδείξεις για την ύπαρξη υδρογονανθράκων στη Λεκάνη του Ηροδότου, που βρίσκεται εντός της περιοχής την οποία αμφισβητεί η Τουρκία. Στο κυπριακό τμήμα της λεκάνης, block 04, γεωφυσικές έρευνες από την εταιρεία PGS έδειξαν 4 φωτεινά σημεία που οδηγούν στην ύπαρξη κοιτασμάτων φυσικού αερίου υπερδιπλάσιας ποσότητας από αυτήν του block 12 (κοίτασμα Αφροδίτης), περίπου 750 δισ. Μ3 φυσικού αερίου.
Οι προβλέψεις
- Η γαλλική υπηρεσία BEICIP/FRANLAB, συνεκτιμώντας τα ανωτέρω στοιχεία, θεωρεί ότι στην ελληνική Λεκάνη του Ηροδότου θα πρέπει να υπάρχει το ισοδύναμο των 6 έως 9 δισ. βαρελιών αργού πετρελαίου.
- Ακολουθώντας το σκεπτικό της BEICIP/FRANLAB, μία ισοδύναμη ποσότητα της τάξης των 6 δισ. βαρελιών (περίπου 2 τρισ. Μ3 φυσικού αερίου) είναι πολύ πιθανή.
Σε αντίθεση με την Κύπρο
Ελλάδα και Ισραήλ προτιμούν την κατασκευή του σταθμού LNG
Καθώς ο υποθαλάσσιος αγωγός από την Κύπρο στην Ελλάδα θεωρείται απολύτως αντιοικονομική λύση, ο σταθμός LNG, από τον οποίο θα αναλάβουν τη μεταφορά του φυσικού αερίου και πλοία ελληνικών συμφερόντων, καθώς και η διάθεση του αερίου αυτού μέσω σταθμού αποϋγροποίησης στην Ελλάδα και κατόπιν διοχέτευσής του σε ένα από τα υπάρχοντα ή υπό κατασκευή δίκτυα προς τη Δυτική Ευρώπη (ITGI ή South Stream) θα προσφέρουν στη χώρα μας ένα σημαντικό στρατηγικό και οικονομικό όφελος σε συνδυασμό και με τις αναμενόμενες έρευνες στην ελληνική ΑΟΖ.
Η προοπτική αυτή δείχνει σήμερα να απειλείται από τις ιδεοληπτικές θεωρίες που αναπτύσσονται στη Λευκωσία, ακόμη και στην ίδια την κυβέρνηση Χριστόφια, που θεωρεί ότι η εμπλοκή και της Τουρκίας στην εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων του νησιού θα είναι… ικανοποιητικό «κίνητρο» για την Aγκυρα για να δώσει τη συγκατάθεσή της σε μια (ακόμη και στα πρότυπα του Σχεδίου Ανάν) λύση του Κυπριακού.
Η εμμονή παραγόντων της κυβέρνησης Χριστόφια να ομιλούν για υποθαλάσσιο αγωγό που θα συνδέει το νησί με την Τουρκία και θα τροφοδοτεί με φυσικό αέριο της Λεβαντίνης τους διερχόμενους από την Τουρκία αγωγούς, προσφέρει μεν ένα κολοσσιαίο πλεονέκτημα στην Αγκυρα, αλλά θα παρέδιδε την Κύπρο (και το Ισραήλ) στην πλήρη ενεργειακή, πολιτική και οικονομική εξάρτηση της Τουρκίας. Κάτι που έστω κι αν ο κ. Χριστόφιας θα μπορούσε να αποδεχθεί, το Τελ Αβίβ αλλά και η κοινοπραξία της Noble μάλλον θα επιχειρήσουν να αποτρέψουν με κάθε τρόπο.
