Απάντηση στην ερώτηση του Αντιπροέδρου της Κ.Ο του ΕΛΚ και Επικεφαλής της Ελληνικής Αντιπροσωπείας της ΝΔ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Βαγγέλη Μεϊμαράκη για τη Δίκαιη Μετάβαση της Δυτικής Μακεδονίας στη μεταλιγνιτική εποχή, έστειλε η Επίτροπος Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων, Elisa Ferreira.
Στην απάντησή της αναφέρεται στο επενδυτικό σχέδιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (Green Deal) και πιο συγκεκριμένα στον Μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης (Just Transition Fund), ο οποίος θα κινητοποιήσει 100 δισ. ευρώ ώστε να παρασχεθεί εξατομικευμένη στήριξη στις περιφέρειες που πλήττονται περισσότερο από τη μετάβαση και διαθέτουν λιγότερες ικανότητες για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που προκύπτουν εξαιτίας του εν λόγω αντίκτυπου.
Συγκεκριμένα για τη Δυτική Μακεδονία, τονίζεται ότι είναι μία από τις Ευρωπαϊκές Περιφέρειες που θα αντιμετωπίσει τις σοβαρότερες προκλήσεις και γι’ αυτό είναι επιλέξιμη για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης. Ως εκ τούτου, δηλώνει ότι σε συνεργασία με την Παγκόσμια Τράπεζα και κατόπιν διαβουλεύσεων με τους περιφερειακούς και εθνικούς ενδιαφερόμενους φορείς, η Επιτροπή θα παράσχει στις ελληνικές αρχές σχέδιο χάρτη πορείας για τον προγραμματισμό, τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της οικονομικής και ενεργειακής μετάβασης της Δυτικής Μακεδονίας, το οποίο θα μπορούσε να ενσωματωθεί στο ελληνικό εδαφικό σχέδιο δίκαιης μετάβασης.
Υπενθυμίζεται ότι ο κ. Μεϊμαράκης στην ερώτησή του, στο πλαίσιο των πολιτικών του Green Deal και με δεδομένο ότι η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας βασίζεται στην παραγωγή λιγνίτη, που αποφέρει 2-2,5 δις ευρώ τζίρο, το 45% του ΑΕΠ της περιοχής, προσφέροντας δυνητικά 25.000 θέσεις εργασίας, ρωτούσε την Επιτροπή:
- Πώς θα μπορέσει το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, υπό την παρούσα προβλεπόμενη
χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, να συνεισφέρει ουσιαστικά και έγκαιρα στην Δυτική Μακεδονία, οι πολίτες της οποίας έχουν ήδη πληγεί από την απολιγνιτοποίηση;
- Δεδομένου ότι η παραγωγή λιγνίτη αποτελεί σχεδόν το 50% του ΑΕΠ της περιοχής, με ποιους τρόπους θα ληφθεί υπόψη η δυσανάλογη επίδραση που θα έχει η πράσινη μετάβαση στην περιοχή, ώστε να χρηματοδοτηθεί κατάλληλα;
- Είναι διατεθειμένη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να χρηματοδοτήσει ένα νέο πράσινο βιώσιμο αναπτυξιακό πρόγραμμα για την περιοχή;
Ολόκληρη η απάντηση της Επιτρόπου Elisa Ferreira έχει ως εξής:
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δεσμευτεί να καταστεί η πρώτη κλιματικά ουδέτερη περιοχή σε παγκόσμιο επίπεδο έως το 2050. Για τον σκοπό αυτό, απαιτούνται σημαντικές επενδύσεις από την ΕΕ, τις εθνικές δημόσιες αρχές και τον ιδιωτικό τομέα. Η Επιτροπή, για να στηρίξει τη χρηματοδότηση αυτών των επενδύσεων, παρουσίασε τον Ιανουάριο του 2020 το επενδυτικό σχέδιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας —το επενδυτικό σχέδιο για μια βιώσιμη Ευρώπη— με στόχο την κινητοποίηση δημόσιων επενδύσεων και την αποδέσμευση ιδιωτικών κεφαλαίων μέσω χρηματοδοτικών μέσων και πολιτικών της ΕΕ. Το επενδυτικό σχέδιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας αναμένεται να οδηγήσει σε επενδύσεις ύψους τουλάχιστον 1 τρισ. ευρώ.
Μολονότι για τη μετάβαση θα χρειαστεί η συμβολή όλων των κρατών μελών, περιφερειών και τομέων, η κλίμακα της πρόκλησης δεν είναι η ίδια. Ορισμένες περιφέρειες θα επηρεαστούν ιδιαίτερα και θα υποστούν βαθύ οικονομικό και κοινωνικό μετασχηματισμό. Για τον λόγο αυτό το επενδυτικό σχέδιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας περιλαμβάνει έναν Μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης, ο οποίος θα κινητοποιήσει 100 δισ. ευρώ ώστε να παρασχεθεί εξατομικευμένη στήριξη στις περιφέρειες που πλήττονται περισσότερο από τη μετάβαση και διαθέτουν λιγότερες ικανότητες για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που προκύπτουν εξαιτίας του εν λόγω αντίκτυπου. Ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης θα έχει τρεις πυλώνες: το νέο Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, το οποίο θα παρέχει επιχορηγήσεις, το ειδικό καθεστώς στο πλαίσιο του InvestEU για την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων και τη νέα δανειακή διευκόλυνση του δημόσιου τομέα.
Η Επιτροπή προέβη σε προκαταρκτική ανάλυση των κοινωνικοοικονομικών προκλήσεων σε κάθε κράτος μέλος στις ανά χώρα εκθέσεις για το 2020 και διατυπώνει συστάσεις για την αποτελεσματική εφαρμογή του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης στο παράρτημα Δ των εν λόγω εκθέσεων. Η Δυτική Μακεδονία αναφέρεται στην έκθεση χώρας του 2020 για την Ελλάδα ως μία από τις ευρωπαϊκές περιφέρειες που θα αντιμετωπίσει τις σοβαρότερες προκλήσεις και, ως εκ τούτου, είναι επιλέξιμη για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης. Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης θα πρέπει να στηρίξει κατά προτεραιότητα τις παραγωγικές επενδύσεις σε ΜΜΕ στην εν λόγω περιφέρεια με στόχο την οικονομική διαφοροποίηση και μετατροπή τους
Αναμένεται ότι οι ελληνικές αρχές θα υποβάλουν ένα φιλόδοξο και ρεαλιστικό εδαφικό σχέδιο δίκαιης μετάβασης για τη Δυτική Μακεδονία, ως προϋπόθεση για την αποδέσμευση των κονδυλίων. Η Επιτροπή, για να βοηθήσει την Ελλάδα να καταρτίσει το σχέδιο, έχει θέσει διάφορες πηγές τεχνικής βοήθειας στη διάθεση της Ελλάδας. Σε συνεργασία με την Παγκόσμια Τράπεζα, κατόπιν διαβουλεύσεων με τους περιφερειακούς και εθνικούς ενδιαφερόμενους φορείς, η Επιτροπή θα παράσχει στις ελληνικές αρχές σχέδιο χάρτη πορείας για τον προγραμματισμό, τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της οικονομικής και ενεργειακής μετάβασης της Δυτικής Μακεδονίας, το οποίο θα μπορούσε να ενσωματωθεί στο ελληνικό εδαφικό σχέδιο δίκαιης μετάβασης. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή είναι πρόθυμη να συζητήσει με τις ελληνικές αρχές προτάσεις για ειδικό επιχειρησιακό πρόγραμμα του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης για την περίοδο 2021-2027 με στόχο τη βιώσιμη από οικονομική και περιβαλλοντική άποψη ανάπτυξη, η οποία θα εξασφαλίσει καλύτερη ποιότητα ζωής για τους πολίτες της Δυτικής Μακεδονίας.
