Ο απερχόμενος αμερικανός πρόεδρος θα εκφωνήσει την ομιλία αποχαιρετισμού την Τρίτη, 10 Ιανουαρίου.
Στη συνέχεια, του απομένουν δέκα ημέρες για να υπερασπιστεί το έργο του και ειδικά τέσσερα θέματα τα οποία ο Τραμπ θα προσπαθήσει να ακυρώσει, αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του.
Αν μια μέρα, όπως έκαναν οι περισσότεροι από τους προέδρους των ΗΠΑ, η Μπαράκ Ομπάμα γράψει τα απομνημονεύματά του, θα μάθουμε ίσως τι ένιωθε την νύχτα της 8ης Νοεμβρίου 2016, όταν ανακοινώθηκε η επικράτηση του Ντόναλντ Τραμπ. Θα μάθουμε επίσης αν τα χαμόγελα που σχηματίστηκαν δύο ημέρες αργότερα, όταν ο 44ος πρόεδρος των ΗΠΑ υποδέχτηκε στο Οβάλ γραφείο τον εκκεντρικό διάδοχό του, έκρυβαν έκπληξη, ανησυχία ή και θυμό.
Σημαδεύει την Ιστορία των ΗΠΑ
Οι δύο θητείες του Μπαράκ Ομπάμα θα σημαδέψουν την Ιστορία και την αμερικανική πολιτική κουλτούρα. Σε αυτό συμφωνούν αναλυτές από τις δύο όχθες του Ατλαντικού.
Ο Ομπάμα ήταν ο πρώτος προοδευτικός πρόεδρος των ΗΠΑ, μετά από μακρά περίοδο κυριαρχίας των συντηρητικών ιδεών. Από το 1968 ως το 2008 υπήρξαν μόνο δύο διαλείμματα Δημοκρατών, ένα με τον Τζίμι Κάρτερ (1977-1981) και ένα δεύτερο με τον Μπιλ Κλίντον (1993-2001).
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, και χωρίς κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ο Μπαράκ Ομπάμα έκανε τρεις μεγάλες μεταρρυθμίσεις: το σχέδιο οικονομικής ανάπτυξης, το σχέδιο Obamacare στην υγεία και την μεταρρύθμιση της Wall Street. Επέδειξε έτσι τη θέλησή του να ανακατασκευάσει δομές του κράτους πρόνοιας που θα αφήσουν τα σημάδια τους στην Αμερική.
Ο Ομπάμα ανεβαίνοντας στην εξουσία βρέθηκε αμέσως αντιμέτωπος με δύο μείζονες κρίσεις στις ΗΠΑ. Μια εσωτερική, οικονομική κρίση και μια εξωτερική που συνδεόταν με τις κρίσεις στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ. Από την εποχή του Ρούσβελτ, κανείς πρόεδρος των ΗΠΑ δεν αναγκάστηκε να χειριστεί κρίσεις τέτοιου μεγέθους και ο Ομπάμα βρήκε λύσεις. Τα ποσοστά ανεργίας μειώθηκαν, η οικονομία αύξησε τα μεγέθη της, τα οικονομικά σταθεροποιήθηκαν. Την ίδια στιγμή, στο εξωτερικό, ο Ομπάμα τελείωσε με τους πολέμους της διοίκησης Μπους και ξεκίνησε μια πολιτική συναίνεσης. Εκανε ίσως λιγότερα από όσα είχε υποσχεθεί, όπως τον κατηγορεί μια μερίδα της αμερικανικής αριστεράς, αλλά σταθεροποίησε τη χώρα.
Η πολιτική του στρατηγική υπήρξε καινοφανής στην πολιτική ιστορία των ΗΠΑ. Μέθοδός του ήταν ο πραγματισμός. Πρόκειται για έναν ασυνήθιστο πρόεδρο, από ιστορική άποψη, γιατί αναζήτησε συνεχώς την συναίνεση την οποία δεν θεωρούσε αδυναμία, σε αντίθεση με τους προκατόχους του. Περιστοιχίστηκε από άτομα διαφόρων οριζόντων και επέλεξε συνεργάτες όλων των ηλικιών. Ακουσε όλες τις απόψεις, ακόμη και αυτές των αντιπάλων του.
Για τον Ομπάμα, η προεδρία ήταν ένας τόπος συγκλίσεων στην υπηρεσία του Εθνους. Γρήγορα κατάλαβε την ισχύ των συντηρητικών δυνάμεων των ΗΠΑ και έδειξε την θέλησή του να περάσει μαλακά πολλά θέματα, ακόμη και αν τον κατηγορούσαν ότι δεν δείχνει πυγμή.
Αυτό που ήταν καινούριο με τον Ομπάμα είναι ότι δεν αφήνει πίσω του κανένα σκάνδαλο ή σοβαρή δυσλειτουργία. Ο Μπους είχε διαχειριστεί πολύ άσχημα την κρίση του τυφώνα Κατρίνα, όπου οι αμερικανοί πολίτες ένιωσαν ότι το κράτος είναι ανίκανο να τους προστατεύσει. Επίσης, η οκταετία Κλίντον, με τον σκάνδαλο Μόνικα, ή και τα χρόνια Νίξον, ο οποίος αναγκάστηκε να παραιτηθεί μετά το σκάνδαλο Γουότερ γκέητ, ήταν θητείες σπαρμένες με σκάνδαλα. Ο Ομπάμα δεν λερώθηκε ποτέ από γεγονότα τέτοιου τύπου.
Ηταν ο τρόπος του να διαχειρίζεται τις τύχες των ΗΠΑ, καθημερινά, με τη δική του σοφία, όπως δείχνουν τα συνθήματα «Obama no drama» ή ακόμη «don’t do anything stupid», που ήταν το όραμά του στην εξωτερική πολιτική. Με άλλα λόγια, να μην βιάζεται και να λαμβάνει υπόψιν τα αποτελέσματα των πράξεών του.
Ο πρώτος αφροαμερικανός πρόεδρος
Ο Ομπάμα θα μείνει στην Ιστορία και ως ο πρώτος αφρικανο-αμερικανός πρόεδρος. Οι ρητορικές του ικανότητας και η ανάλυσή του της αμερικανικής κοινωνίας χρησιμεύουν ως πρότυπο σε ένα τμήμα της αμερικανικής νεολαίας, και αυτό είναι κάτι καινούριο. Ο Ομπάμα θα μείνει στην ιστορία και ως ένα ηθικό πρότυπο, πολύ απαιτητικό. Προώθησε με πάθος την ιδέα των ικανοτήτων της αφρο-αμερικανικής κοινότητας των ΗΠΑ.
Οι ρητορικές του ικανότητες θα μείνουν ιστορικές. Μετά τον Ρούσβελτ και τον Κένεντι, θα μείνει ως ένας από τους μεγάλους ρήτορες. Είναι ταυτόχρονα κάποιος που γνωρίζει καλά την εποχή του: ήξερε πώς να επικοινωνεί και ενσάρκωσε μια ολόκληρη εποχή. Ηταν ένας νέος πολιτικός όταν έγινε πρόεδρος, με μια ασυνήθιστη πορεία, δουλεύοντας πρώτα στον κοινωνικό τομέα. Δεν ακολούθησε την κλασική πορεία των άλλων προέδρων των ΗΠΑ, γι’αυτό οι νέοι τον θεωρούσαν δικό τους άνθρωπο. Υπήρξε μοντέρνος ηγέτης, σύμβολο μιας πολυπολιτισμικής αστικής ζωής και άνοιξε, έτσι, το δρόμο για να ακολουθήσουν κι άλλοι με αυτά τα χαρακτηριστικά.
Ποιά είναι τα θέματα τα οποία δεν διαχειρίστηκε όσο σωστά έπρεπε;
Καταρχήν το ισραηλινο-παλαιστινιακό πρόβλημα, όπως περίπου και οι προηγούμενοι πρόεδροι των ΗΠΑ.
Επίσης, η σχέση του με την αφρο-αμερικανική κοινότητα. Σταθεροποίησε την μεσαία τάξη, αλλά δεν έκανε πολλά πράγματα για τους φτωχούς Μαύρους. Αρνήθηκε από την αρχή να γίνει ο πρόεδρος των Μαύρων. Μετά από τα διάφορα περιστατικά, μεταξύ της αστυνομίας και των διαδηλωτών του κινήματος Black Lives Matter, ο Ομπάμα συνειδητοποίησε το πρόβλημα του «θεσμικού ρατσισμού» που υπάρχει στις ΗΠΑ, αλλά δεν μπόρεσε να το εξαφανίσει.
