Το ορόσημο είναι διπλό για το διαστημικό πρόγραμμα της Ευρώπης: Η εκτόξευση των δύο πρώτων δορυφόρων του Galileo -της απάντησης στο αμερικανικό GPS-, αλλά και η πρώτη φορά που η Ευρώπη εκτοξεύει φορτία με τον θρυλικό ρωσικό πύραυλο Soyz.

Στο ευρωπαϊκό διαστημικό κέντρο του Κουρού στη Γαλλική Γουιάνα, που βρίσκεται σε ιδανική θέση κοντά στον ισημερινό, ο Soyuz εκτοξεύτηκε από τη νέα του εξέδρα στις 13.30 ώρα Ελλάδας την Παρασκευή 21 Οκτωβρίου.

Η εκτόξευση είχε αναβληθεί για ένα 24ωρο λόγω τεχνικού κωλύματος κατά την πλήρωση του πυραύλου με καύσιμα. Όμως αυτή η καθυστέρηση είναι αμελητέα σε σχέση με τα πολιτικά, οικονομικά και τεχνικά προβλήματα, τα οποία καθυστέρησαν την υλοποίηση του προγράμματος για αρκετά χρόνια.

«Είναι αλήθεια ότι το Galileo θα έπρεπε σήμερα να πλησιάζει την ολοκλήρωσή του. […] Η αρχική σύλληψη ήταν να δημιουργηθεί από μια σύμπραξη του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Αυτό δεν κατέστη εφικτό και η σύμπραξη κατέρρευσε» εξηγεί στο in.gr ο Μάρκο Φαλκόνε της ESA (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος), υπεύθυνος για τον έλεγχο των επίγειων και δορυφορικών συστημάτων. Παραδέχτηκε επίσης ότι υπήρχαν τεχνικά προβλήματα, κυρίως με το λογισμικό των δορυφόρων.

^{Με το φορτίο των δύο δορυφόρων τοποθετημένο στον άσπρο κύλινδρο που βρίσκεται στην κορυφή, ο ρωσικός πύραυλος Soyuz εκτοξεύτηκε από καινούργια εξέδρα, κόστους μισού δισ. ευρώ, στο διαστημικό κέντρο του Κουρού (Πηγή: ESA)}

Το αποτέλεσμα είναι ότι το Galileo δεν αναμένεται να τεθεί σε πλήρη λειτουργία πριν από το 2018, ενώ το επιπλέον κόστος για τους Ευρωπαίους φορολογούμενους φτάνει τα 5 δισ. ευρώ.

Η κοινοπραξία που είχε αρχικά αναλάβει την υλοποίηση του έργου εξέφρασε αμφιβολίες για την οικονομική του βιωσιμότητα, ωστόσο από πολιτική άποψη το Galileo φαίνεται κάτι παραπάνω από απαραίτητο, δεδομένης της κρίσιμης σημασίας των υπηρεσιών δορυφορικής πλοήγησης.

Η Ρωσία έχει ήδη αναπτύξει το δικό της Glonass, η Κίνα σχεδιάζει το Compass και η Ευρώπη εξαρτάται από το GPS του αμερικανικού στρατού, το οποίο δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένο.

«Είναι αλήθεια ότι οι υπηρεσίες του GPS μπορεί να διακοπούν σε καιρό συγκρούσεων. Το Galileo επιτρέπει στην Ευρώπη να απεξαρτηθεί από το GPS» είπε ο Φαλκόνε.

Galileo: ένα γιγάντιο ατομικό ρολόι

Επιβεβαίωσε ακόμα ότι το Galileo θα προσφέρει πλήρη διαλειτουργικότητα και συμβατότητα με το αμερικανικό GPS. «Στις μελλοντικές συσκευές [όπως τα κινητά τηλέφωνα] το ίδιο τσιπ θα μπορεί να διαχειρίζεται τις υπηρεσίες του GPS, του Galileo και του Glonass» είπε.

Όμως το στίγμα που προσφέρει η πολιτική υπηρεσία του GPS έχει ακρίβεια περίπου δέκα μέτρων, ενώ το Galileo υπόσχεται να προσφέρει με την ολοκλήρωσή του ακρίβεια ενός μόνο μέτρου. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αυξημένη ακρίβεια των ρολογιών του Galileo, εξηγεί ο Φαλκόνε.

Όπως συμβαίνει και στο GPS ή οποιοδήποτε άλλο δορυφορικό σύστημα πλοήγησης, ο δέκτης του Galileo που κρατά ο χρήστης στο χέρι του υπολογίζει μόνος του τη θέση του με τριγωνομετρία -μετρώντας το χρόνο που χρειάστηκαν τα σήματα των δορυφόρων για να φτάσουν μέχρι τη συγκεκριμένη θέση.

Αυτό όμως σημαίνει ότι τα σήματα των δορυφόρων πρέπει να είναι πάντα απόλυτα συγχρονισμένα -μια χρονική απόκλιση κατά ένα μόλις δευτερόλεπτο θα προκαλούσε μια απόκλιση του στίγματος κατά 300.000 χλμ, περίπου όσο η απόσταση Γης-Σελήνης.

Για να αποφευχθεί μια τέτοια απόκλιση, κάθε δορυφόρος του Galileo διαθέτει τέσσερα ατομικά ρολόγια, απόλυτα συγχρονισμένα με τα ατομικά ρολόγια στους υπόλοιπους δορυφόρους και στα επίγεια κέντρα του συστήματος.

«Το Galileo είναι καλύτερο από το GPS για δύο λόγους. Πρώτον λόγω των καλύτερων ρολογιών και δεύτερον -και σημαντικότερο κατά τη γνώμη μου- λόγω των βελτιωμένων χαρακτηριστικών των σημάτων» αναφέρει ο Φαλκόνε.

«Μάλιστα οι δορυφόροι της μελλοντικής γενιάς GPS θα χρησιμοποιούν τον ίδιο τύπο σήματος» επισημαίνει.

Μέχρι στιγμής η ESA έχει παραγγείλει 18 δορυφόρους για το Galileo, οι οποίοι αναμένεται να έχουν τεθεί σε τροχιά γύρω στο 2018.

Το σύστημα όμως θα μπορεί να προσφέρει υποτυπώδεις λειτουργίες ακόμα και με τέσσερις δορυφόρους.

Αυτό το πρώτο κουαρτέτο θα συμπληρωθεί με την εκτόξευση των επόμενων δύο δορυφόρων το 2012.

Συνεργασία Ευρώπης-Ρωσίας

Η εκτόξευση της Πέμπτης σηματοδοτεί την πρώτη φορά που η Ευρώπη χρησιμοποιεί τους παλιούς αλλά αξιόπιστους πυραύλους Soyuz.

Ο Soyuz ST-B που μετέφερε τους πρώτους δύο δορυφόρους είναι η νεότερη έκδοση του πυραύλου με τον οποίο εκτοξεύτηκε ο Σπούτνικ, ο πρώτος δορυφόρος του κόσμου, καθώς και ο Γιούρι Γκαγκάριν, ο πρώτος άνθρωπος στο διάστημα.

^{Την εκτόξευση παρακολουθούσε το Κέντρο Ελέγχου του Γερμανικού Κέντρου Αεροδιαστήματος στο Όμπερφαφενχοφεν (Πηγή: Reuters)}

Οι ρωσικοί πύραυλοι, κατάλληλοι για μεταφορά φορτίων μέσου βάρους, θα συμπληρώνουν τις δυνατότητες του ευρωπαϊκού πυραύλου Vega για μικρά φορτία και του Ariane 5 για μεγάλα.

Μέχρι σήμερα τα Soyuz επιχειρούσαν μόνο από το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ στο Καζακστάν και το διαστημικό κέντρο του Πλεσέτσκ στη Σιβηρία.

Το ευρωπαϊκό κέντρο στη Γαλλική Γουιάνα της Λατινικής Αμερικής βρίσκεται όμως σε πλεονεκτική θέση.

Λόγω της θέσης του κοντά στον ισημερινό, η περιστροφή της Γης δίνει μια επιπλέον ώθηση και επιτρέπει στους πυραύλους να φτάνουν σε γεωστατική τροχιά με λιγότερα καύσιμα. Από το Κουρού, οι Soyuz μπορούν να μεταφέρουν τρεις τόνους σε τέτοια τροχιά, βάρος διπλάσιο από ό,τι στις εκτοξεύσεις από το Μπαϊκονούρ.

Με τον ίδιο πύραυλο Soyuz θα εκτοξευτούν το 2012 οι δύο επόμενοι δορυφόροι, οπότε το Galileo μπορεί να αρχίσει να προσφέρει τις πρώτες, υποτυπώδεις υπηρεσίες.

Newsroom ΔΟΛ