Κυριακή σήμερα, 21 του Φλεβάρη, και μπαίνουμε στον προθάλαμο της Μ.Τεσσαρακοστής. Η Εκκλησία μάς προετοιμάζει στοργικά για την περίοδο της αυστηρότερης νηστείας του χρόνου. Κι επειδή η νηστεία απαιτεί πρώτα απ΄όλα αγώνα να κόψουμε ή να ναρκώσουμε σε πρώτη φάση τα πάθη μας ή απλά να πετύχουμε την αυτοκυριαρχία, όταν αυτά ξεσηκώνουν θύελλα μέσα μας, αφιερώνουμε το κείμενο αυτό στο πάθος του θυμού. Θα αφήσουμε και πάλι να μας μιλήσει — για το θυμό όμως τώρα — ο άγιος Γρηγόριος ο θεολόγος, που τον γνωρίσαμε ήδη σε προηγούμενο άρθρο από την επιστολή του στη διακόνισσα Ολυμπιάδα.Επιλέξαμε το θέμα αυτό και γιατί ακούσαμε ότι και στην πόλη μας υπάρχουν σύζυγοι, που πάνω στο θυμό τους ξυλοφορτώνουν άγρια τις γυναίκες τους. Δεν ξέρουμε αν μπορεί να συμβαίνει και το αντίστροφο.”Όταν βράζει από θυμό, μοιάζει με μαινόμενο ταύρο”, μας έλεγε εξομολογητικά μια κυρία από άλλη πόλη, κακοποιημένη κι αυτή. Και η οποία έφυγε νωρίς από τη ζωή, γιατί τελικά κλονίστηκε η όλη υγεία της. Ύστερα βέβαια τη θρηνούσε συντετριμμένος πάνω στο μνήμα ο άντρας της, αλλά αυτή έφυγε άδικα από τη ζωή των παιδιών της. Απ΄το πλάι του ίδιου είχε ήδη φύγει πολύ πιο νωρίς. Από τότε που της έριξε το πρώτο χαστούκι…Λέει λοιπόν ο ιεράρχης Γρηγόριος: (Είναι διασκευή) ”Ο θυμός είναι αρρώστια της ψυχής, που έχει μέσα της την επιθυμία για εκδίκηση. Είναι πάθος που εξευτελίζει. Στο θυμωμένο θα δεις ματωμένο βλέμμα, μάτια που αλληθωρίζουν, τρίχες ορθές, ωχρό πρόσωπο σαν νεκρού, σε άλλους κατακόκκινο και σε άλλους μελανό, σαν να το ζωγράφισε πολύ κακός ζωγράφος. Τράχηλο πρησμένο, φλέβες εξογκωμένες, λαχάνιασμα που κόβει το λόγο, λυσσασμένο κοντανάσασμα, τρεμούλιασμα που ασχημίζει, ρουθούνια διάπλατα που ξεφυσούν κάθε προσβολή, χτυπήματα των χεριών και πηδήματα ποδιών, σκυψίματα, στροφές, γέλια, ιδρώτα, κόπους, κινήματα του κεφαλιού πάνω κάτω, μάγουλα που φουσκώνουν χωρίς λόγο, δάχτυλα του χεριού να φοβερίζουν. Ο θυμωμένος εκστομίζει προσβολές, αισχρότητες, ψευδορκίες, φωνές και ζητάει τρόπο να σκοτώσει τον εχθρό του. Όταν αδειάσει τα λόγια του από τη σφενδόνα, χρησιμοποιεί τα χέρια, και με τη βία και τη μάχη νικά τον εχθρό του. Ο ίδιος όμως είναι δυστυχέστερος και νικημένος. Είναι άξιος οίκτου.Σε άλλα πάθη φάρμακο είναι ο Θεός, όταν έρθει στη σκέψη. Ο θυμός όμως φράζει την είσοδο πρώτα στο Θεό. Η υπόμνηση του Θεού είναι χειρότερο. Ανακατεύει κι Αυτόν στις βρισιές του. Ύστερα παραβιάζονται οι νόμοι, δεν αναγνωρίζεται κι ο φίλος. Εχθρός, πατέρας, γυναίκα, συγγενείς, είναι όλοι το ίδιο. Ένας χείμαρρος τα κυλάει όλα. Αν κάποιος άλλος ανακατευθεί, στρέφει το θυμό του κατά κει, όπως το θηρίο όπου ακούει θόρυβο.Ο Κύριος όμως μας έδωσε τον ηγεμόνα νου για σύμμαχο. Ό,τι είναι τα σπίτια για το χαλάζι, οι θάμνοι για τους γκρεμούς και τα βάραθρα, τα τείχη για όσους φεύγουν απ΄τη μάχη, είναι το λογικό κατά του θυμού. Κι όταν νιώσεις να σαλεύει το πνεύμα σου, χωρίς να σε έχει θολώσει ακόμα ο θυμός, αγκάλιασε το Θεό… Φώναξε, όπως φώναζαν οι μαθητές ”Δάσκαλε, μας βασανίζει φοβερή τρικυμία”. Ύστερα θυμήσου σπουδαίες προσωπικότητες, πώς αντιμετώπισαν το θυμό. Το Δαβίδ, όταν έπεσε στα χέρια του ο Σαούλ, ο οποίος τον καταδίωκε να τον σκοτώσει, κι αυτός κυριάρχησε στο ένστικτό του και δεν του επιτέθηκε. Ανέχτηκε και το γιο του που επαναστάτησε. Ο Πέτρος ανέχτηκε τον έλεγχο του Παύλου μπροστά σε πολλούς άλλους, έδειξε μακροθυμία και γενναιότητα, γιατί φοβόταν το Θεό και τον ενδιέφερε ό,τι ωφελούσε το κήρυγμα. Παράδειγμα αξιομίμητο ο Κύριος, όταν τον ράπισε ο δούλος. Ο Στέφανος, όταν τον λιθοβολούσαν. Αλλά και από την αρχαιότητα ο Περικλής. Κάποτε τον έβριζε κάποιος, που δεν ήταν και αξιόλογος πολίτης, με πολλές και άσχημες βρισιές ως το βράδυ. Ο Περικλής υπέμεινε τη βρισιά σαν να ήταν τιμή κι όταν ο υβριστής κουράστηκε κι έφυγε για το σπίτι του, τον κατευόδωσε με το λυχνάρι του κι έσβησε την οργή του.Μεγαλύτερο όμως φάρμακο για την οργή είναι η εντολή όχι μόνο να μη φονεύσεις, αλλά μήτε να θυμώνεις καν μήτε να χτυπάς μήτε να σχεδιάζεις φόνο. Το να μη θυμώνεις είναι πρόληψη του φόνου. Έτσι καταστρέφοντας το σπόρο, εμποδίζεις το στάχυ.Μισθό έχεις όχι όταν δεν έχεις πειρασμό, αλλά αν θέλεις να κάνεις ή να πεις κακό και συγκρατιέσαι. Τότε έχεις μισθό. Αν σε βρίζουν, ας ευλογείς τους κακούς. Αν σε φτύνουν, ας παίρνεις τιμή από το Θεό. Αν σε καταριέται κάποιος, εσύ να προσεύχεσαι γι΄αυτόν. Σε απειλεί με ένα κακό; Φοβέρισέ τον κι εσύ ότι θα τον υπομείνεις. Αρχίζει να πραγματοποιεί την απειλή; εσύ ευεργέτησέ τον. Θα κερδίσεις δυο πράγματα. Πρώτα θα γίνεις άριστος φύλακας του νόμου του Θεού κι έπειτα με την πραότητά σου θα τον κάνεις κι αυτόν πράο. Τον εχθρό μαθητή, αυτόν που σε νικά νικημένο.Αν όμως δεν αυτοκυριαρχήσεις και θυμώσεις, διάλυσε το θυμό σου πριν από το βράδυ. Μη δεχτείς να σ΄αφήσει οργισμένο ο ήλιος του ηλιοβασιλέματος. Λένε ότι η οργή είναι στη φύση μας, ότι την έβαλε ο Θεός μέσα μας, όπως την όραση, τα χέρια, τα πόδια. Όλα βέβαια είναι δώρα του Θεού, αλλά να κινούνται και με την καθοδήγηση του ηγεμόνα νου. Ο θυμός όταν είναι μέτριος, είναι όπλο. Όταν όμως ξερνά βρισιές και μοχθηρία — όπως ο πόθος τις αισχρότερες ηδονές — και το λογικό δεν τα στραγγαλίζει, από πλεονέκτημα περιέρχεται σε μειονέκτημα.Τώρα πώς θ΄αντέξεις την αδικία; Πρώτα πρώτα καταφεύγοντας στο Θεό και ζητώντας να διαλύσει το θυμό. Μετά να κάνεις το σημείο του σταυρού με πίστη. Τρίτο να είσαι ταπεινός και να ανέχεσαι και να σε νικούν. Τέταρτο αν δεν είναι αληθινά αυτά που λέει, να σε αφήσουν αδιάφορο. Αν όμως λέει αλήθειες, αυτό να σου γίνει μάθημα. Πέμπτο κόψε τη φόρα του με τα λόγια σου και τον τρόπο σου. Ρίξ΄το στο αστείο και μην τον συνερίζεσαι. Ανταποδίδουμε ποτέ όσα μας κατηγορούν οι άρρωστcοι; Δεν υπομένουμε τους δαιμονισμένους, τους μανιακούς, τους μεθυσμένους;Απόφυγε λοιπόν το θυμό και σύνταξε τον εαυτό σου με το μέρος του Θεού, ο οποίος είναι ο μοναδικά Πράος”.Ο θυμός — να συμπληρώσουμε κι εμείς — μας έκανε όλες τις φορές, που μας νίκησε, να ντραπούμε και να νιώθουμε ενοχές, η αυτοκυριαρχία και αυτοσυγκράτηση ποτέ. Ας ευχηθούμε από σήμερα που αρχίζει το Τριώδιο, να αρχίσουμε κι εμείς με περισσότερη αγωνιστικότητα, και με τα όπλα που μας δίνει η Εκκλησία, να ζητήσουμε τη λύτρωση από τα πάθη μας. Και από το θυμό, που όλοι λίγο πολύ τον έχουμε. Μόνο που άλλοι τον έχουν ξέφρενο κι άλλοι μετριότερο. Αμήν

Ζιώγα Κατερίνα
Εκπαιδευτικός