Διαχείριση- καύση φυτικών υπολειμμάτων γεωργικών καλλιεργειών
Η Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, υπενθυμίζει στους καλλιεργητές τις δυσμενείς συνέπειες που επιφέρει, στην υγεία των ανθρώπων, στο περιβάλλον και στο έδαφος, το απαράδεκτο φαινόμενο της καύσης υπολειμμάτων γεωργικών καλλιεργειών.
Σύμφωνα με την Πολλαπλή Συμμόρφωση στα πλαίσια της Ενιαίας Ενίσχυσης (Αποφ. 262385/ΦΕΚ 509 Β/23-4-2010), απαγορεύεται η καύση των φυτικών υπολειμμάτων (σιτηρά, αραβόσιτος, ηλίανθος κλπ.) και επιβάλλονται κυρώσεις.
Επιπρόσθετα εφόσον οι μέσες εικοσιτετράωρες συγκεντρώσεις των αιωρούμενων σωματιδίων ξεπεράσουν τα 100 μg/m3 , απαγορεύεται η οποιαδήποτε καύση σε ανοικτούς χώρους (ΚΥΑ οικ.70601/ΦΕΚ 3272 Β/23-12-2013).
Η καύση των γεωργικών φυτικών υπολειμμάτων αποτελεί μία πρακτική η οποία δεν προσφέρει τίποτε το θετικό, αλλά αντιθέτως προκαλεί σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις:
Α) Στο περιβάλλον, λόγω των κλιματολογικών συνθηκών που επικρατούν στην περιοχή (άπνοια και υψηλές θερμοκρασίες για την εποχή) σε συνδυασμό με τα ιδιαίτερα τοπογραφικά χαρακτηριστικά της περιοχής του λεκανοπεδίου Πτολεμαΐδας-Αμυνταίου, προκαλούνται ισχυρές θερμοκρασιακές αναστροφές, οι οποίες περιορίζονται σε πολύ χαμηλά ύψη, «εγκλωβίζοντας» τους ρύπους και εμποδίζοντας την διασπορά τους και την μείωση της συγκέντρωσής τους στην ατμόσφαιρα. Οι αυξημένες συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων και καπνού προκαλούν σημαντικά προβλήματα υγείας και είναι η αιτία πρόκλησης σοβαρών αναπνευστικών και άλλων προβλημάτων υγείας κυρίως στις ευπαθείς ομάδες (παιδιά, ηλικιωμένοι, ασθενείς) και σε πολλές περιπτώσεις και στον υπόλοιπο πληθυσμό.
Β) Στη γονιμότητα του εδάφους, με την καταστροφή της οργανικής ουσίας, με συνέπεια να υπονομεύονται οι μελλοντικές αποδόσεις. Στα φυτικά υπολείμματα περιέχονται μεγάλες ποσότητες θρεπτικών στοιχείων, μεταξύ των οποίων είναι και το άζωτο, το οποίο με την καύση χάνεται εξ ολοκλήρου στην ατμόσφαιρα. Η καύση λοιπόν των φυτικών υπολειμμάτων συνεπάγεται τεράστιες απώλειες αζώτου, το οποίο ενώ θα μπορούσε να ανακυκλωθεί προς όφελος της γονιμότητας του εδάφους και του παραγωγού, μεταφέρεται στην ατμόσφαιρα επιτείνοντας το πρόβλημα των αερίων του θερμοκηπίου.
Γ) Στη διάβρωση του εδάφους και την απώλεια του επιφανειακού, γόνιμου εδάφους με απορροή, ιδίως σε επικλινή εδάφη. Η μακροπρόθεσμη συνέπεια της διάβρωσης είναι η ερημοποίηση των εδαφών.
Δ) Στη μείωση της διήθησης του νερού της βροχής και της άρδευσης στο έδαφος. Διάφορες λιπώδεις ουσίες των υπολειμμάτων προσκολλώνται μετά την καύση αυτών στα εδαφικά σωματίδια που τα καθιστούν υδρόφοβα. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει κακή στράγγιση του χωραφιού.
Ε) Στην πρόκληση συχνά ασφυκτικών φαινομένων στα φυτά εξαιτίας της κακής στράγγισης. Συνέπεια των ασφυκτικών φαινομένων αυτών είναι η αύξηση σε σημαντικό βαθμό των μυκητολογικών ασθενειών τόσο του ριζικού συστήματος, όσο και του υπέργειου μέρους των φυτών, με καταστροφή της οργανικής ουσίας, κακή στράγγιση, ασθένειες της ρίζας και εν τέλει κακή θρέψη των φυτών.
ΣΤ) Στη μη καταπολέμηση των εντόμων που διαχειμάζουν μέσα στην καλαμιά (πυραλίδα, σεζάμια). Η καύση δεν καταπολεμάει ούτε τα έντομα εκείνα που διαχειμάζουν εντός του εδάφους (πράσινο σκουλήκι, διαβρώτικα κλπ.), επειδή το βάθος στο οποίο φθάνει η θερμότητα της φωτιάς είναι μικρό. Αντίθετα, από την καύση αποδεκατίζονται οι πληθυσμοί των ωφελίμων αρπακτικών και παρασιτικών εντόμων που διαχειμάζουν στο έδαφος, τα οποία λόγω του μικροσκοπικού τους μεγέθους είναι ευάλωτα στη φωτιά. Τα ωφέλιμα έντομα είναι αυτά που κρατούν χαμηλά τους πληθυσμούς των εντόμων-εχθρών των καλλιεργειών (πράσινο σκουλήκι, πυραλίδα, σεζάμια, διαβρώτικα κλπ). Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να μην επηρεάζονται οι πληθυσμοί των εχθρών της καλλιέργειας, με συνέπεια την αύξηση των προσβολών στην επόμενη καλλιεργητική περίοδο και λόγω του περιορισμένου παρασιτισμού από την καταστροφή των ωφελίμων.
Η καύση είναι συχνή αιτία πρόκλησης πυρκαγιών. Η Πυροσβεστική Υπηρεσία κάνει μηνυτήριες αναφορές σε πολλές περιπτώσεις καύσης φυτικών υπολειμμάτων σύμφωνα με τις ισχύουσες Πυροσβεστικές Διατάξεις.
Η ωφέλεια στο έδαφος από τη συγκράτηση περισσότερου βρόχινου νερού και από τη μείωση της εξάτμισής του, συνδέεται άμεσα με το καλό φύτρωμα των σπόρων. Η συγκράτηση της υγρασίας είναι τόσο καλύτερη όσο καλύτερη είναι η κάλυψη του εδάφους από τα φυτικά υπολείμματα.
Τα οφέλη από την μη καύση των φυτικών γεωργικών υπολειμμάτων είναι πολύ μεγαλύτερα από τις τυχόν δυσκολίες που μπορεί να προκαλούνται από τα υπολείμματα στις καλλιεργητικές εργασίες.
Για όλους τους παραπάνω λόγους καλούνται οι καλλιεργητές να μην προβαίνουν σε καύση των φυτικών γεωργικών υπολειμμάτων.
Διεύθυνση Περιβάλλοντος & Χωρικού Σχεδιασμού
Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας
