Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, η παραλία της Ψαρομούρας ήταν μια ήσυχη, σχεδόν ερημική παραλία, κοντά στην Αγία Πελαγία στην Κρήτη. «Κάποια στιγμή μπήκε μια μικρή καντίνα με λίγες ξαπλώστρες. Οσο περνούσαν τα χρόνια, οι ξαπλώστρες αυξάνονταν. Τώρα έχουν καταλάβει ολόκληρη την παραλία», διηγείται ο Ευθύμιος Νικολάου, που παραθερίζει στην περιοχή.
Η ίδια εικόνα επαναλαμβάνεται σε όλη την Ελλάδα. Οι καταγγελίες για την κατάληψη των παραλιών σε δημοφιλείς τουριστικές περιοχές, όπως η Μύκονος, η Πάρος και αλλού, πληθαίνουν. Η ελάχιστη απόσταση των πέντε μέτρων από το κύμα, οι διάδρομοι ανάμεσα στις ξαπλώστρες και κυρίως το ποσοστό της παραλίας που επιτρέπεται να καταληφθεί (50%) είναι συχνά… ψιλά γράμματα.
Το πρόβλημα ξεκινάει από τους κακούς επαγγελματίες, αλλά στην πραγματικότητα σχετίζεται με τον τρόπο που το Δημόσιο διαχειρίζεται τις παραλίες μας, ένα σύστημα αναποτελεσματικό που οδηγεί σε προβληματικές καταστάσεις, αυθαιρεσίες και βέβαια τεράστια απώλεια πόρων.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: οι παραλίες και οι αιγιαλοί όλης της χώρας ανήκουν στο Δημόσιο. Το οποίο αποφασίζει για τη μακροχρόνια παραχώρηση της χρήσης τους (λ.χ. σε ξενοδοχεία) ή ετησίως τη μίσθωσή τους για «απλή χρήση», δηλαδή για λόγους αναψυχής με ομπρέλες, ξαπλώστρες και άλλες υποχρεωτικά προσωρινές κατασκευές. Η παραχώρηση (από το Δημόσιο προς τους δήμους) πραγματοποιείται με βάση κάποιους κανόνες. Οι δήμοι συνήθως τις μισθώνουν σε ιδιώτες, αποδίδοντας ένα ποσοστό στο κράτος.
Η απόφαση αυτή εκδίδεται κάθε χρόνο από το υπουργείο Οικονομικών με καθυστέρηση, με αποτέλεσμα να προκαλείται φοβερή δυσλειτουργία: οι δήμοι και οι κατά τόπους κτηματικές υπηρεσίες (που πρέπει να ελέγχουν τις συμβάσεις) επωμίζονται έναν τεράστιο όγκο δουλειάς (στις Κυκλάδες, για παράδειγμα, μισθώνονται 400-500 παραλίες) που πρέπει να διεκπεραιωθεί σε ελάχιστο χρόνο.
Φέτος, η κατάσταση ήταν χειρότερη από ποτέ. Κατ’ αρχήν, προηγήθηκε απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που ζήτησε να μη γίνεται χωρίς ειδικές προϋποθέσεις η εκμίσθωση παραλιών σε περιοχές Natura.
Η δε υπουργική απόφαση εκδόθηκε με μεγάλη καθυστέρηση στα μέσα Απριλίου, περιέχοντας ωστόσο κάποιες νέες, ευεργετικές για συμφέροντα του Δημοσίου (και την ψυχική υγεία των λουομένων) ρυθμίσεις, όπως την αύξηση της ελάχιστης απόστασης από τη θάλασσα, την αύξηση από 20% σε 30% του ποσοστού που εισπράττει το Δημόσιο, την απαγόρευση των τραπεζοκαθισμάτων στις παραλίες. Και στη συνέχεια… τροποποιήθηκε στα μέσα Μαΐου, με κάποιες από τις διατάξεις αυτές να έχουν «εξαφανιστεί» (όπως η απαγόρευση για τα τραπεζοκαθίσματα). Παράλληλα, το υπουργείο Περιβάλλοντος βρέθηκε ξαφνικά για πρώτη φορά να πρέπει να γνωμοδοτεί για τον τρόπο παραχώρησης εκατοντάδων παραλιών, με τις αποφάσεις να εκδίδονται ακόμα και στα τέλη Ιουλίου. Το αποτέλεσμα είναι ότι πολλές παραλίες έχουν από διμήνου καταληφθεί «άτυπα» (είτε σε συνεννόηση με τον δήμο ή… όχι).
Ποιος λοιπόν θα ελέγξει την τήρηση της νομιμότητας στις παραλίες; Ουσιαστικά… κανείς. Οι πραγματικά λιγοστοί υπάλληλοι των κτηματικών υπηρεσιών είναι σήμερα φορτωμένοι μέχρι τον λαιμό με συμβάσεις και δημοπρατήσεις.
Οι δήμαρχοι δύσκολα θα συγκρουστούν με την τοπική κομματική πελατεία. Η Αστυνομία πρέπει να «τρέχει» για τα πάντα. Και έτσι το Δημόσιο χάνει κάθε χρόνο τα τεράστια ποσά που θα μπορούσε να εισπράξει από πρόστιμα. Δίνοντας ταυτόχρονα στον λουόμενο το δικαίωμα να επιλέξει τον τρόπο που θα κάνει το μπάνιο του και να το απολαύσει σε ένα αξιοπρεπές περιβάλλον.
