Δυο περιστατικά τη φορά αυτή μας δίνουν αφορμή για νέα σχόλια και προτάσεις. Στο πρώτο μια νεαρή μητέρα ζήτησε να την πληροφορήσουμε, αν υπάρχει κάποιος γνωστός ψυχίατρος που να πιστεύει στο Θεό.Ο γιος της τελευταία παρουσίασε σοβαρά ψυχοπαθολογικά προβλήματα. Αιτία ίσως τώρα και η αναδουλειά και το πολύ τσιγάρο. Η αρχή τους βέβαια, απ΄ό,τι φάνηκε, βρισκόταν πίσω στα Γυμνασιακά και Λυκειακά του χρόνια, όταν ταραχοποιοί μαθητές — αυτός ήταν φιλήσυχο παιδί — τον είχαν περιθωριοποιήσει σε βαθμό που να τριγυρνάει στα διαλείμματα μόνος του σαν την άδικη κατάρα, να πέφτει ψυχολογικά και να κλαίει στο σπίτι, να μην αγαπάει το σχολείο και να μη βρίσκει τη δύναμη να συγκεντρωθεί για μελέτη.Λυπήθηκα για την περίπτωση. Ως ενεργός εκπαιδευτικός είχα παρακολουθήσει το πρόβλημα αυτό και μαζί με άλλους συναδέλφους. Τελευταία άκουσα ότι γίνονται διαλέξεις σχετικές, σεμινάρια και κάθε προσπάθεια για την αντιμετώπιση αυτής της ενδοσχολικής βίας.Αναφέρω συνάμα στη συνέχεια και μια συζήτηση, που παρουσίασε πριν μέρες κανάλι της ελληνικής τηλεόρασης, —με δυο κυρίες που συστήνονταν ως άθεες — η μία συγγραφέας, η άλλη κυρία δεν ξέρω — κι έθεταν θέμα σχετικό με το πιστεύω τους. Τις ενοχλούσε μάλιστα ότι το ελληνικό Σύνταγμα άρχιζε με το “”Εις το όνομα του Πατρός…” κι όχι “”Στο όνομα της κυριαρχίας του λαού…”.Απ΄αυτά τα δυο περιστατικά προβληματίστηκα, πρώτα πόσο και πώς μπορεί να προληφθεί μια νεανική ψυχασθένεια και δεύτερο τι ρόλο θα μπορούσε να παίξει σ΄αυτό η αθεΐα, η οποία δειλά αρχίζει να υποφώσκει στην ελληνική κοινωνία και ίσως και στην Παιδεία.Απ΄ό.τι διαπίστωσα ως εκπαιδευτικός παρακολουθώντας τα προβληματικά παιδιά, ψυχολογικά τους προβλήματα που θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε παθήσεις σοβαρής μορφής είναι το αίσθημα της μοναξιάς, της ανασφάλειας, των συναισθηματικών μεταπτώσεων (μια του ύψους μια του βάθους), της ανεξέλεγκτης και ανάρμοστης συμπεριφοράς ( παιδιών που δεν υπολογίζουν τίποτε και σε τίποτε ούτε πειθαρχούν σε κανόνες του σχολείου ή της ομάδας), της άρρωστης ονειροπόλησης και της απόδρασης στον κόσμο της φαντασίας (για να ξεφύγουν από την πεζή πραγματικότητα που τα πλήγωσε πολύ) και φυσικά της παθολογικής ζηλοτυπίας και του φθόνου για άλλους συμμαθητές τους.Σημαντική εκτροπή από το υγιές είναι και ο ερωτισμός για καθηγήτριες και καθηγητές αντίστοιχα, σε άρρωστο βαθμό, πέρα από αυτόν που δικαιολογείται και είναι και παροδικός στην ηλικία αυτή.Μας έχει τύχει και ένα περιστατικό που αξίζει νομίζω να το αναφέρουμε. Ανήσυχη κάποια μητέρα μάς εξομολογήθηκε στο σχολείο ότι η κόρη της είχε δυο νύχτες να κοιμηθεί και είχε πέσει του θανατά, γιατί δε μπορούσε να ξεπεράσει το ότι προτιμήθηκε για τη σημαία μια άλλη συμμαθήτριά της, με την οποία ισοβαθμούσε και την οποία κατά την αντίληψή της ευνόησαν οι εκπαιδευτικοί ως κόρη συναδέλφου. Ζούσε με το όνειρο να σηκώσει αυτή τη σημαία.Σ΄αυτό το παράδειγμα βλέπει κανείς από τη μια τη δίκαιη αγανάκτησή της και από την άλλη ένα κυρίαρχο και αποκλειστικά εγωιστικό κίνητρο για άριστη επίδοση.Για όλα τα παραπάνω πρόληψη νομίζω είναι να εντοπιστούν πρώτα οι αιτίες, που είναι και πολλές και ευρέως γνωστές. Εμείς σ΄αυτό το κείμενο θα σχολιάσουμε μόνο το ρόλο που παίζει για τη συγκροτημένη προσωπικότητα του παιδιού η καλλιέργεια του θρησκευτικού συναισθήματος.Ξέρουμε ότι μια μερίδα απ΄την ολότητα του συναισθήματος του ανθρώπου χρωματίζεται με την αναζήτηση του Θεού και μεταφυσικές ανησυχίες. Γιατί ο άνθρωπος είναι εκ φύσεως θρησκευτικό ον. Κι όπως τα ηλιοτρόπια γυρίζουν πάντα προς τον ήλιο, έτσι και η ανθρώπινη ψυχή με πυξίδα το θρησκευτικό συναίσθημα στρέφεται πάντα προς το Δημιουργό της. Αυτό το συναίσθημα, όταν οι γονείς το αφήσουν άγονο ή ενσπείρουν δοξασίες και υποκατάστατα του Θεού, συρρικνώνεται ή καρποφορεί αγκάθια. Τότε ο σωστός προσανατολισμός προς το Θεό θολώνει ή χάνεται. Ή όταν το οικογενειακό περιβάλλον δώσει μια διαστρεβλωμένη θρησκευτική παιδεία, αυτό έχει επιπτώσεις στην ψυχοσύνθεση του παιδιού.Ας σταθούμε σ΄αυτό το σημείο. Σήμερα οι γονείς εξοπλίζουν το παιδί, όταν το μπορούν, με κάθε γνώση, αλλά του ξεριζώνουν ή παραμελούν τη γνωριμία του με το Χριστό και την Εκκλησία. Ή πολλές φορές του ζωγραφίζουν έναν Χριστό ψεύτικο, το ”Χριστούλη” και του καλλιεργούν έναν συναισθηματισμό μόνο και κάτι πολύ επιπόλαιο γι’ Αυτόν. Ένα παιδί όμως που το μυαλό του γεννάει χίλιες απορίες στη στιγμή δεν το ικανοποιεί αυτός ο Χριστός, που δεν είναι βέβαια και ο πραγματικός Χριστός. Τον οποίο πραγματικό Χριστό αγνοούν και πολλοί γονείς. Των οποίων και η πίστη είναι από αναιμική μέχρι προβληματική και ανύπαρκτη.Υπάρχουν και άλλοι γονείς που παλαντζάρουν στην πίστη. Πιστεύουν και δεν πιστεύουν. Με ζωή αμφίβια γύρω από αυτήν. Όταν έχουν προβλήματα και δυσκολίες, νηστεύουν, προσεύχονται, εκκλησιάζονται… Όταν όμως αυτά εξομαλυνθούν, ξεχνούν τι σημαίνουν όλα αυτά.Υπάρχουν και άλλοι με χίλιες προλήψεις και δεισιδαιμονίες. Που επιμένουν πολύ στα ”πρέπει”, μένοντας ανένδοτοι στην πραγμάτωσή τους και θυσιάζουν γι΄αυτά και την αγάπη και τη στοργή για τα παιδιά τους κι όταν αυτή επιβάλλεται να υπερτερεί και να υπερέχει. Αυτή η πίστη τούς σκιαγραφεί έναν Θεό τιμωρό μόνο, που κρατάει στο τεφτέρι του για κάθε τους πταίσμα και αδυναμία κι ένα κολαστήριο. Καλλιεργεί δε ένα δουλικό και ανελεύθερο πνεύμα, που δεν αφήνει την ψυχή να χαρεί και να πετάξει. Αντίθετα δημιουργεί ένα καταθλιπτικό ψυχικό υπόβαθρο ή και μηδενιστικές και αντιδραστικές συμπεριφορές. Και νομίζω πως είναι μεγάλο το ποσοστό αυτών των παιδιών που επωάζει η ακαλλιέργητη χριστιανικά και χωρίς βάθος στην πίστη ελληνική κοινωνία. Υπάρχουν και γονείς που ένας χτίζει θρησκευτικά κι άλλος γκρεμίζει, γιατί δεν πιστεύει. Τα παιδιά βγαίνουν έτσι διχασμένα. Και επίσης και τα παιδιά όσων γονιών συστήνονται ότι πιστεύουν, ενώ η συμπεριφορά τους δείχνει εντελώς το αντίθετο. Οι αδιάφοροι θρησκευτικά γονείς βγάζουν και αδιάφορα συνήθως παιδιά, αν και έχουμε περιπτώσεις, που από τέτοιες οικογένειες βγήκαν και εξαιρετικά ευσεβή παιδιά. Όσο για τους λίγους γονείς που κηρύττουν θανάσιμο πόλεμο κατά του Θεού και της Εκκλησίας, συνήθως μεγαλώνουν και τα παιδιά τους με πολύ φανατισμό και μισαλλοδοξία. Τέλος έχουμε και τις οικογένειες εκείνες που, παρόλες τις αδυναμίες τους, κρατούν υγιή την πίστη και την αγάπη για το Χριστό και έχουν και ειλικρινή επιθυμία και επίμονη και διακριτική και την προσπάθεια να Τον γνωρίσουν και στα παιδιά. Νομίζω ότι είναι τα πιο προνομιούχα αυτά τα παιδιά, όσον αφορά τον εφοδιασμό τους για τη ζωή, γιατί εκτός του ότι θεμελίωσαν την επίγεια ζωή τους στο Χριστό, έριξαν και άγκυρα στον ουρανό για την επέκεινα ζωή. Κι ακριβώς αυτή θεωρείται και επιτυχημένη κατά τη γνώμη μου θρησκευτική αγωγή. Όταν μάλιστα αυτά τα παιδιά χαρακτηρίζονται από αυτοκυριαρχία — με τη βοήθεια και της Εκκλησίας πάντα — την ώρα του πειρασμού και από αισιοδοξία, δυναμισμό και ελπίδα στις δυσκολίες και τις αντιξοότητες της ζωής.Βέβαια αυτό δε σημαίνει ότι οι άλλοι γονείς αστόχησαν ανεπανόρθωτα κι ότι έχασαν το παιχνίδι τους ως γονείς. Όχι. Πίσω τους και γύρω τους στέκει σύμμαχος ο Θεός και ο χρόνος, όπως βέβαια καταλυτής των προσπαθειών τους και ο διάβολος. Όταν όμως οι γονείς ρίξουν καλά σπέρματα στις ψυχές των παιδιών τους, αυτά σε διάφορες συντυχίες και με τη χάρη του Θεού μπορούν να καρπίσουν.Πότε θα τους γευθούν τους καρπούς οι γονείς; Ίσως ποτέ όσο θα ζούν. Ίσως και πολύ αργότερα απ΄όσο περιμένουν. Ίσως και όταν θα έχουν απελπιστεί και δεν το περιμένουν. Εμείς οι γονιοί ωστόσο ας κάνουμε πάντα το δικό μας απολογισμό για τυχόν παραλείψεις μας. Κι ας μην ξεχνούμε ότι μαζί με τα παιδιά παιδαγωγούμαστε κι εμείς από το Θεό.Συνοψίζοντας για τη θρησκευτική αγωγή αναφέρουμε ότι στόχος, δυνατότητα και επιτυχία της είναι να οπλίσει το παιδί με το αίσθημα της σιγουριάς που του χαρίζει η αίσθηση ότι κρατάει το χέρι του ο μεγάλος και άγιος Πατέρας, που μπορεί να το βγάζει από κάθε αδιέξοδο και να γαληνεύει κάθε φουρτούνα. Επίσης να του καλλιεργήσει την αγωνιστικότητα. Πρώτα κατά του κακού εαυτού του και ύστερα με το κακό που υπάρχει γύρω του. Ακόμα να επιδιώκει το θυσιαστικό πνεύμα, που πρεσβεύει ότι, όχι με την οκνηρία και το ραχάτι, αλλά κερδίζει κανείς τον εαυτό του και ό,τι για τον εαυτό του με τη θυσία ακριβών πραγμάτων, πολλές φορές και των ματιών μας, όπως λέει ο Χριστός, αν αυτά μας ζημιώνουν ψυχικά. Και ότι η χαρά βρίσκεται στο ρυάκι που κελαρύζει και όχι στο στάσιμο βαλτονέρι. Στην εργατικότητα δηλαδή. Να του δίνει ακόμα το οπλοστάσιο της προσευχής και των εμπειριών της. Και τελικά να τον συνδέει με τη μητέρα Εκκλησία, που είναι η κιβωτός της αλήθειας και της σωτηρίας. Έτσι τον ασφαλίζει από κάθε πλάνη και του δείχνει τη βασιλική οδό της ζωής στη γη, αλλά και προς την αιωνιότητα.Με όλα αυτά η ψυχική υγεία του παιδιού θωρακίζεται και απομακρύνεται και εξασθενεί κάθε προσβολή της.Όσο για την αθεϊα, φιλοδοξούμε να παρουσιάσουμε εν καιρώ ιδιαίτερο κείμενο.Μακάρι να εκτιμήσουμε δεόντως αυτό το κομμάτι της αγωγής των παιδιών μας, για το οποίο ευελπιστούμε και ευχόμαστε να έχουμε και τις προσευχές και τη στήριξη της τοπικής Εκκλησίας, στην οποία προσβλέπουμε με εμπιστοσύνη. Αμήν.

Ζιώγα Κατερίνα
Εκπαιδευτικός