Μαρία Κουλεντιανού, Υπεύθυνη Ψυχολογικής Υπηρεσίας και Εθελοντικών Υπηρεσιών, Κέντρο Ζωής

– Γιατί στην Ελλάδα ΔΕΝ ασχολούμαστε με τον εθελοντισμό;

– Η αλήθεια είναι ότι στην Ελλάδα, δεν είχε ποτέ καλλιεργηθεί ιδιαίτερα η κουλτούρα του εθελοντισμού. Τα τελευταία χρόνια αυτό έχει αρχίσει να αλλάζει αλλά όπως φαίνεται έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας. Η λεγόμενη «οικονομική κρίση» είναι μεν ένας λόγος που έφερε τον εθελοντισμό πιο πολύ στο προσκήνιο (περισσότερο με τη μορφή δράσεων αλληλεγγύης), από την άλλη, αποτέλεσε και έναν παράγοντα ανασταλτικό. Από την πλευρά των ανθρώπων, είναι δύσκολο να σκεφτείς την προσφορά στον συνάνθρωπο, όταν καθημερινά έχεις να αντιμετωπίσεις τις προκλήσεις για τη δική σου επιβίωση, ενώ από την πλευρά των φορέων, σε πολλές περιπτώσεις ο εθελοντισμός γίνεται πρόσχημα για την εκμετάλλευση (δουλεύεις χωρίς να πληρώνεσαι). Πιστεύω ότι η έννοια του εθελοντισμού στην Ελλάδα έχει πάρει πολλές και διαφορετικές έννοιες και αυτό δεν είναι πάντα καλό. Εθελοντισμός σημαίνει προσφέρω και εμπλέκομαι ενεργά για να στηρίξω εκεί που υπάρχει κάποια ανάγκη, βρίσκοντας νόημα σε αυτό που κάνω και λαμβάνοντας ταυτόχρονα ικανοποίηση, με δέσμευση και συνέπεια, στα πλαίσια και στα όρια που έχω τη δυνατότητα και τη θέληση να το κάνω. Άρα, δεν φτάνει μόνο σαν φορείς να ζητάμε εθελοντές, αλλά είναι απαραίτητο να έχουμε δημιουργήσει και το κατάλληλο πλαίσιο και περιβάλλον για να τους υποδεχθούμε.

– Οι αριθμοί στη δομή “Κέντρο Ζωής (για τους φορείς του AIDS) είναι αυξητιοί ή όχι; Και τι συμβαίνει σε ανάλογες δομές στην Ευρώπη;

– Το Κέντρο Ζωής είναι μια οργάνωση που ξεκίνησε από εθελοντές και έχει μια παράδοση περισσότερο από 20 χρόνια στον εθελοντισμό. Θα έλεγα ότι οι αριθμοί είναι σταθεροί έως και αυξητικοί τα τελευταία χρόνια. Σίγουρα ο εθελοντισμός σε αρκετές χώρες της Ευρώπης είναι μια έννοια πιο οικεία και αποτελεί περισσότερο μια στάση ζωής. Στο κομμάτι του HIV, το οποίο είναι και το αντικείμενο δράσης μας, υπάρχει ένα μικρό μεν αλλά πολύ δυνατό δυναμικό οργανώσεων στην Ελλάδα. Δεν μπορώ να γνωρίζω τον αριθμό των εθελοντών σε άλλες χώρες, ωστόσο το θέμα δεν είναι να γίνεται σύγκριση, αλλά να καλύπτονται οι ανάγκες που υπάρχουν και να δημιουργηθεί η κουλτούρα του εθελοντισμού σαν ένα επιπλέον εφόδιο στη ζωή του κάθε ανθρώπου με στόχο μια κοινωνία αλληλεγγύης. Στη δική μας περίπτωση, είμαστε πολύ αισιόδοξοι, αλλά πάμε πάντα για το κάτι καλύτερο!

Άντα Αλαμάνου, Υπεύθυνη Γραφείου Τύπου, Χορηγιών & Επικοινωνίας στην ΚΛΙΜΑΚΑ και Συντονίστρια Προγράμματος Στήριξης Αστέγων

– Ποια η αιτία που στην Ελλάδα μόλις το 3% του ελληνικού πληθυσμού ασχολείται με θέματα εθελοντισμού;

– Παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια στην χώρα μας παρατηρείται αύξηση του επιπέδου εθελοντικής προσφοράς, είτε μέσω ευαισθητοποιημένων πολιτών ή /και μέσω οργανωμένων δράσεων εθελοντικών φορέων, δεν θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο εθελοντισμός είναι ένα από τα διακριτά χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας. Η έλλειψη παιδείας, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον χαρακτήρα, τις αξίες και τους στόχους του εθελοντισμού, καθώς και τα οφέλη που προκύπτουν σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, σε συνδυασμό με την κουλτούρα του life style, του ατομικισμού και της κατανάλωσης  που επικράτησε τις τελευταίες δεκαετίες, ενδεχομένως να είναι ανάμεσα στους  βασικούς παράγοντες για τα χαμηλά επίπεδα εθελοντικής προσφοράς στη χώρα μας.

– Ποιο το σύνηθες προφίλ του εθελοντή στη χώρα μας;

– Ο εθελοντισμός, ως ύψιστη μορφή κοινωνικής ευαισθησίας, ως έκφραση κοινωνικής ευθύνης ενεργών και συνειδητοποιημένων πολιτών, και κυρίως ως στάση ζωής, θα λέγαμε ότι δεν γίνεται πράξη σε ένα μεγάλο ποσοστό εθελοντών και εθελοντικών δράσεων. Συχνά η εθελοντική προσφορά, εκφράζεται ως ένα περιστασιακό χόμπι, είναι μεμονωμένη, αποσπασματική, βραχύχρονη, χωρίς ξεκάθαρους στόχους ή εξαντλείται σε μια στείρα, χωρίς προοπτική, φιλανθρωπία, ειδικότερα σε εορταστικές περιόδους όπου το συναίσθημα της προσφοράς και αλληλεγγύης προς τους κοινωνικά ασθενέστερους είναι πιο υψηλό. Επιπλέον, συχνά, ο εθελοντισμός, νοείται ως ένα βήμα διεξόδου που θα οδηγήσει στην εργασιακή ένταξη, ειδικότερα στις νεότερες ηλικίες ανέργων. Στην ΚΛΙΜΑΚΑ, τα τελευταία πέντε χρόνια σημειώθηκε μεγάλη αύξηση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για εθελοντική προσφορά, όπου μέσα από ατομικές δράσεις ευαισθητοποιημένων πολιτών ή ομαδικές  δράσεις από φορείς, από  συλλογικότητες, από την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη διάφορων Επιχειρήσεων κ.λ.π, ενισχύθηκαν οι υπηρεσίες του Προγράμματος Στήριξης Αστέγων και κατ΄επέκταση οι επωφελούμενοί του.

Ωστόσο, υπάρχει πάντα ο προβληματισμός, αν ο εθελοντισμός, ως επιλογή κοινωνικής συμμετοχής και στάσης που μετουσιώνεται σε πράξη, μπορεί να έχει συνέχεια σε βάθος χρόνου, όπως, και αν μπορεί να έχει βάθος ως προς τα κίνητρα και τους στόχους των ίδιων των εθελοντών.

Νατάσα Χατζίρη, Διευθύντρια Ανθρώπινου Δυναμικού στους “Γιατρούς Χωρίς Σύνορα”

– Τι φταίει που δεν γινόμαστε εθελοντές;

– Το αίσθημα αλληλεγγύης και ο εθελοντισμός καλλιεργούνται σε νεότερες ηλικίες. Η παιδεία και η εκπαίδευση διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη κοινωνικής συνείδησης και στην αντίληψη περί εθελοντισμού. Στην Ελλάδα παρατηρείται ένα μεγάλο κενό στην ύπαρξη δομών που να βοηθούν και τα δύο παραπάνω στοιχεία. Η καλλιέργειά τους γίνεται συνήθως αποσπασματικά και μεμονωμένα, με ενέργειες που δεν προάγουν μια συνολική κουλτούρα στην κοινωνία μας. Επίσης, σε δεύτερο επίπεδο, οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης όπως π.χ. τα ΜΜΕ, θα πρέπει να προβάλουν συστηματικά εθελοντικές πρωτοβουλίες, προκειμένου να δώσουν στον εθελοντισμό την βαρύτητα που θα έπρεπε να έχει. Στον αντίποδα, σε πολλές χώρες της Ευρώπης ο εθελοντισμός είναι βασικό κομμάτι της παιδείας και της εκπαίδευσης, ενώ παράλληλα η νομοθεσία παρέχει κίνητρα στους ανθρώπους να συμμετέχουν και να προσφέρουν εθελοντισμό πεδίου. Για παράδειγμα, ο νόμος προβλέπει άδεια από την εργασία για τη συμμετοχή σε αποστολή, αλλά και αναγνώριση του χρόνου στο πεδίο ως προϋπηρεσία. Έτσι διευκολύνεται η επιλογή των ανθρώπων που επιθυμούν να προσφέρουν και προωθείται η έννοια του εθελοντισμού. Δυστυχώς, η Ελλάδα είναι ακόμη μακριά από τέτοιες ιδανικές συνθήκες. Ωστόσο, ελπίζουμε να δημιουργηθούν σύντομα αντίστοιχες προϋποθέσεις.

– Ο Έλληνας εθελοντής είναι είδος υπό εξαφάνιση;

– Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν αρκετοί που ευαισθητοποιούνται αποσπασματικά ή με αφορμή συγκυριακών ενεργειών.  Ωστόσο, στην περίοδο της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης που διανύουμε, έχουν αυξηθεί αρκετά οι εθελοντικές πρωτοβουλίες σε τοπικό επίπεδο και κατ’ επέκταση η συμμετοχή του κόσμου σε αυτές, γεγονός που θεωρούμε πολύ ενθαρρυντικό. Θα ήταν όμως άδικο να κρίνουμε το κίνητρο, την προσπάθεια και την εργασία του. Σε πολλές περιπτώσεις, η προσφορά εθελοντικής εργασίας, μπορεί και να καταλήξει στην εύρεση μια θέσης εργασίας, καθώς ο εθελοντισμός είναι ένας θεμιτός τρόπος για τους ανθρώπους να αναπτύξουν δεξιότητες και να αποκτήσουν γνώσεις σε πεδία μέχρι σήμερα άγνωστα γι’ αυτούς.  Ο εθελοντισμός στους “Γιατρούς Χωρίς Σύνορα” έχει μια ιδιαίτερη μορφή. Καθώς η προσφορά του «εθελοντή πεδίου» έγκειται στην έκθεσή του σε ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες ζωής και εργασίας, σε αποστολές που λαμβάνουν χώρα σε φυσικές καταστροφές ή εμπόλεμες ζώνες, έχουμε αναπτύξει ένα βασικό εργασιακό πλαίσιο για να φύγει κάποιος σε αποστολή, το οποίο προστατεύει τον ίδιο και εγγυάται την αποτελεσματικότητα του έργου μας.

Η κρίση έχει σαφώς επηρεάσει την τάση των ανθρώπων για εθελοντισμό. Ωστόσο, τα αποτελέσματα ποικίλουν ανάλογα με την επαγγελματική ειδικότητα. Έτσι για παράδειγμα, τα τελευταία χρόνια είναι πολύ δύσκολη η ανεύρεση ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, καθώς η κρίση έχει ωθήσει μεγάλο αριθμό επαγγελματιών προς Ευρωπαϊκές και άλλες χώρες. Από την άλλη, βλέπουμε αύξηση σε άλλες ειδικότητες, όπως τεχνικούς, οικονομικούς διαχειριστές κ.α., γεγονός που θα μπορούσε να συνδέεται με τα ποσοστά ανεργίας στη χώρα μας.

Δανάη Βαλλιανάτου, Ηuman Resource Director και Υπεύθυνη των εθελοντών της οργάνωσης “PRAKSIS”

– Η ενεργός συμμετοχή και το προφίλ του σύγχρονου εθελοντή στην ΠΡΑΞΙΣ.

– Η εμπειρία μας στην PRAKSIS αναδεικνύει ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι στην Ελλάδα εκδηλώνουν ενδιαφέρον να προσφέρουν εθελοντικά. Ενδεικτικά, τον τελευταίο μήνα (Σεπτέμβριος 2014) έχουν απευθυνθεί σε εμάς για εθελοντισμΌ 72 άτομα! Οι εθελοντές μας συνθέτουν μια ευέλικτη και δυναμική ομάδα, στην οποία συμμετέχουν ενεργά άνθρωποι διαφορετικών ηλικιών, κουλτούρας, επαγγελματικού προσανατολισμού, εμπειριών και γνώσεων, με κοινό όραμα την καθημερινή βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς όφελος όλων των συνανθρώπων μας που δεν έχουν πρόσβαση σε βασικά αγαθά. Η ομάδα αποτελείται από μια γκάμα ηλικιών (από μαθητές έως συνταξιούχοι), ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό είναι νέοι έως 30 ετών. Επίσης, σημαντικό είναι ότι συμμετέχουν πολλοί επαγγελματίες από το εξωτερικό, καθώς και άνθρωποι που έχουν εξυπηρετηθεί από τις υπηρεσίες μας και επιλέγουν να συνεισφέρουν και εκείνοι με τη σειρά τους στην στήριξη των συνανθρώπων μας.

– Τα νούμερα που βελτιώνουν την εικόνα.

– Στην PRAKSIS παρατηρούμε σταθερή και σταδιακή αύξηση του αριθμού των εθελοντών που συμμετέχουν στις υπηρεσίες μας. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ο αριθμός των εθελοντών για το έτος 2007 ήταν 119 σε αντιστοιχία με το 2013 όπου συμμετείχαν ενεργά 506 εθελοντές! Έχουμε εθελοντές από άλλες χώρες (Αμερική, Ολλανδία, Νορβηγία, Ιταλία) που επιλέγουν την PRAKSIS τόσο για να προσφέρουν εθελοντικά όσο και για να έχουν την εμπειρία του πεδίου στην Ελλάδα.

Σέμη Γκούφα, Υπεύθυνη διοργάνωσης της ετήσιας Γορτής Εθελοντισμού, γενική γραμματέας του Διεθνούς Φιλοσοφικού και Πολιτιστικού Οργανισμού “Νέα Ακρόπολη”, εκπρόσωπος της Κίνησης Φορέων Εθελοντισμού

– Δίνουμε τα κατάλληλα κίνητρα σε κάποιον για να γίνει εθελοντής;

– Στη χώρα μας η ενασχόληση με τον εθελοντισμό μπορεί να έχει πολλές μορφές και τρόπους.  Αλλά δυστυχώς, δεν καταγράφονται όλες οι δράσεις εθελοντισμού με πλήρη στατιστικά στοιχεία ή οι βραχυχρόνιες δράσεις από μικρούς ή από άτυπους φορείς [που στην χώρα μας υπάρχουν πολλοί]. Γενικότερα, ο εθελοντισμός στην Ελλάδα θα μπορούσε να καταγράφεται ως δράσεις και συμμετοχές με έναν τρόπο πληρέστερο, και τα αποτελέσματα της συλλογής των στοιχείων να αναδεικνύονται τακτικά. Επίσης, ας έχουμε υπόψη μας ότι κίνητρα για τους εθελοντές δεν δίνονται και ότι οι καθημερινές συνθήκες απασχόλησης είναι δύσκολες: π.χ. πόσο εύκολα σε ένα εργασιακό περιβάλλον δίνεται άδεια σε έναν εθελοντή προκειμένου εκείνος να ανταποκριθεί σε μια έκτακτη ανάγκη; Όπως σε έναν εθελοντή πυροσβέστη, έναν εθελοντή πρώτων βοηθειών, κλπ;

– Είναι περισσότεροι αυτοί που ασχολούνται ενεργά και εντατικά με τον εθελοντισμό ή υπερτερούν αυτοί που π.χ. αφήνουν ανήμερα των Χριστουγέννων λίγα τρόφιμα και ρούχα σε ΜΚΟ; Ή ακόμα χειρότερα, αυτών που ανοίγουν την πόρτα σε ΜΚΟ με στόχο την εύρεση μιας θέσης εργασίας στο μέλλον;

– Εκτιμούμε πως ο εθελοντής στη χώρα μας είναι κυρίως ένας ευαισθητοποιημένος πολίτης. Πριν προβούμε στο σύνηθες λάθος – στην εποχή της υπερπληροφόρησης – να καταλήξουμε σε συμπεράσματα «ταμπελοποίησης», θα πρέπει να ερευνήσουμε το ποιοι πραγματικά είναι εθελοντές, χωρίς να αποκλείουμε ένα προφίλ υπέρ ενός άλλου. Βάσει της συμμετοχής των εθελοντικών οργανώσεων στις 11 Γιορτές Εθελοντισμού που έχουν πραγματοποιηθεί και της συνεργασίας μαζί τους, ο εθελοντής συμμετέχει ενεργά και συμμετέχει τακτικά. Όμως, δεν μπορούμε να μην χαρακτηρίσουμε ως εθελοντή τον πολίτη που ανταποκρίνεται σε ad hoc πρωτοβουλίες ή/και κινεί ο ίδιος ad hoc δράσεις. Πλέον, στην εποχή μας, το προφίλ του εθελοντή δεν περιορίζεται σε έναν ορισμό, αλλά κυρίως ανταποκρίνεται σε μια «στάση ζωής». Ο εθελοντής είναι ένας άνθρωπος που γενναιόδωρα προσφέρει την ενέργειά του κάθε μέρα εκεί που χρειάζεται.

Νίκος Χαραλαμπίδης, Γενικός Διευθυντής στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace

– Η κρίση αύξησε όντως τα ποσοστά εθελοντισμού στη χώρα μας;

– Η εικόνα για την προσφορά εθελοντικής εργασίας στην Ελλάδα έχει αρχίσει να ανατρέπεται προς το καλύτερο. Εν μέσω κρίσης, σημαντικό μέρος των συμπολιτών μας, αρχίζει να αφήνει κατά μέρος την αποκλειστική ενασχόληση με τον προσωπικό χώρο (μου) και ασχολείται με τα κοινά (μας). Από συσσίτια μέχρι δωρεάν μαθήματα σε παιδιά, οι αριθμοί βελτιώνονται (πιθανότατα μαζί με την ανθρωπιά μας). Πολλοί συμπολίτες μας κατάλαβαν ότι η κρίση τούς αφορά. Η παγωμάρα έδωσε σταδιακά τη θέση της στη διάθεση να “δώσουμε όλοι ένα χεράκι, γιατί αύριο μπορεί να είμαι εγω αυτός που έχει ανάγκη βοήθειας”. Πρόσθετη φορολόγηση, ΕΝΦΙΑ, μείωση μισθών, ανεργία αύξησαν το συναίσθημα ανασφάλειας και οδήγησαν (μεταξύ των άλλων και) σε αυξημένη κοινωνική προσφορά. Το σπίτι δεν είναι πια το κάστρο μας. Αναζητούμε λοιπον την προστασία (αλλά και νόημα) μέσα από κοινωνικά σχήματα, δομές, συνεργασία. Να δούμε τι θα μείνει μετά από μερικά χρόνια. Σε κάθε περίπτωση, δεν πιστεύω σε κοινωνικές αλλαγές – πυροτεχνήματα. Την τελευταία φορά που (με άλλα κίνητρα, σε άλλες συνθήκες, με διαφορετική προβολή) εκκολάφθηκαν χιλιάδες εθελοντές μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα (αναφέρομαι στους Ολυμπιακούς αγώνες της Αθήνας-2004), δεν υπήρχε ο μηχανισμός για να τους συντηρήσει (στην περίπτωση που αυτοί είχαν τη διάθεση να συνεχίσουν να προσφέρουν σε κάποιο κοινό σκοπό).

–  Aς μιλήσουμε με απόλυτους αριθμούς: Ποια η εικόνα από ανάλογες πρωτοβουλίες με τη δική σας, στην λοιπή Ευρώπη;

– Συγκρίνουμε μήλα με πορτοκάλια. Ενεργή κοινωνία των πολιτών και εθελοντική ενασχόληση με τα κοινά, αποτελούν κοινωνικό κεκτημένο σε πολλές χώρες. Εμείς, από τη μεριά μας έχουμε να κάνουμε άλματα. Όσο για την εικόνα σχετικά με την προσφορά εθελοντικής εργασίας που παρατηρείται σε διάφορα γραφεία της οργάνωσης ανά τον κόσμο, αυτή ποικίλει ανάλογα με πολλούς παράγοντες, όπως  μέγεθος ενεργής κοινωνίας των πολιτών στην κάθε χώρα, δομή/ μέγεθος του κάθε γραφείου (κατά πόσο η δουλειά του εξαρτάται άμεσα από την προσφορά εθελοντικής εργασίας). Η ποικιλία είναι τόσο μεγάλη που ξεκινά από εκατοντάδες τοπικές ομάδες εθελοντών και φθάνει μέχρι την ενδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών και της εθελοντικής εργασίας (σε χώρες που κάτι τέτοιο δεν αποτελεί κοινωνικό κεκτημένο). Στη Γερμανία, υπάρχουν πολλές χιλιάδες άτομα που προσφέρουν εθελοντικά εργασία στη Greenpeace, ενώ στην Ελλάδα είναι μερικές εκατοντάδες. Εντελώς διαισθητικά, τολμώ να πω ότι η εθελοντική προσφορά στην Ελλάδα προσομοιάζει αρκετά με αυτή που παρατηρείται σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης.

Κατερίνα Γιαννακοπούλου, Πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Προσαρμοσμένων Δραστηριοτήτων ALMA

– Συμφωνείτε κι εσείς με το γεγονός ότι στην Ελλάδα ΔΕΝ ασχολούμαστε με τον εθελοντισμό;

– Η αντίληψη ότι ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη, αποθαρρύνει πολλούς να εναποθέσουν την ατομική τους προσπάθεια στο συλλογικό όφελος. Η έλλειψη διαφάνειας και όσα έχουν ακουστεί για τις ΜΚΟ δημιουργούν ένα γενικευμένο και άρα άδικο κλίμα αμφισβήτησης, τόσο για το έργο όσο και για το σκοπό ίδρυσής τους. Επίσης  για να δώσεις, πρέπει να έχεις και δεν εννοώ τα υλικά αποθέματα, αλλά το ψυχικό περίσσευμα, τη γενναιοδωρία και το νοιάξιμο για τον διπλανό μας, το περιβάλλον κι ό,τι συμβαίνει γύρω μας.

– Μπορούμε να συγκρίνουμε Ελλάδα με Ευρώπη;

– Στη δική μας δομή αυξάνεται ο αριθμός των εθελοντών, γιατί είμαστε κι εμείς καλύτερα οργανωμένοι και περισσότερο συγκεκριμένοι σε αυτό που ζητάμε από αυτούς. Οι εθελοντές είναι πιο συνειδητοποιημένοι σε αυτό που κάνουν.  Και τα τελευταία χρόνια, όσοι έρχονται για εθελοντισμό, θέλουν πραγματικά να προσφέρουν. Είναι περισσότερο ψαγμένοι και ενημερωμένοι όταν έρχονται στο φορέα που θέλουν να προσφέρουν το χρόνο τους και τις υπηρεσίες τους. Για να μιλήσουμε όμως για την Ευρώπη και να τη συγκρίνουμε με την Ελλάδα θα πρέπει για παράδειγμα, να εξετάσουμε τις συνθήκες και την εκπαίδευση σε σχέση με τον εθελοντισμό. Στην Ευρώπη αλλά και την Αμερική, προκειμένου να εγγραφείς σε κάποια κολέγια ή πανεπιστήμια είναι προαπαιτούμενη η εθελοντική εργασία σε μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, κάτι που συμβαίνει τα τελευταία χρόνια και στην πατρίδα μας. Όποιος είναι εθελοντής, είναι στα πάντα εθελοντής, δηλαδή δραστηριοποιείται κι έχει εσωτερικό κίνητρο προσφοράς γιατί αυτό τον κάνει να νιώθει καλύτερος άνθρωπος κι όχι γιατί είναι απαιτητό.