Από τη Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας – ΤΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 
Την 31η Μαΐου κάθε έτους εορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος που έχει καθιερώσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ( Π.Ο.Υ.) δίνοντας έμφαση στους κινδύνους για την υγεία από το κάπνισμα και υποστηρίζοντας αποτελεσματικές πολιτικές για τον έλεγχο και τον περιορισμό του.
Το θέμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας επικεντρώνεται στην αύξηση της φορολογίας καπνού ως ενός αποτελεσματικού μέσου περιορισμού του καπνίσματος.
ΓΕΝΙΚΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
Αυτή την στιγμή, σύμφωνα με τα στοιχεία του Π.Ο.Υ., το 10% περίπου των θανάτων ενηλίκων παγκοσμίως οφείλεται στο κάπνισμα, παρά το ότι είναι η μοναδική αιτία θανάτου που μπορεί κάλλιστα να προλαμβάνεται. Αυτό μεταφράζεται σε περίπου 6 εκατομμύρια θανάτους ετησίως, εκ των οποίων, τουλάχιστον 600 χιλιάδες, οφείλονται στο παθητικό κάπνισμα.
Το κάπνισμα αυξάνει την νοσηρότητα και την θνησιμότητα από νοσήματα του καρδιαγγειακού συστήματος, του αναπνευστικού συστήματος και από καρκίνο προκαλώντας 25 απειλητικές για την υγεία και την ζωή ασθένειες.
Αποτελεί μείζονα παράγοντα κινδύνου για 8 από τις 16 κύριες αιτίες θανάτου ατόμων άνω των 65 ετών.
Η έκθεση σε παθητικό κάπνισμα στην εργασία ή στο σπίτι αυξάνει τον κίνδυνο εκδήλωσης καρδιοπάθειας κατά 25-30% σε σχέση με τους μη εκτιθέμενους.
Παράλληλα τόσο το άμεσο όσο και το έμμεσο κόστος θεραπείας των νοσημάτων που σχετίζονται με το κάπνισμα επιβαρύνει τα συστήματα υγείας των κρατών παγκοσμίως.
ΟΙ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΗΜΕΡΑΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ – ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΤΟΥ Π.Ο.Υ. ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΟΥ ΚΑΠΝΟΥ
Η Σύμβαση – Πλαίσιο του Π.Ο.Υ. για τον έλεγχο του καπνού (W.H.O.-F.C.T.C./2003 ) η οποία τέθηκε σε ισχύ από το 2006 και στην χώρα μας με την νομοθετική της κύρωση (Ν.3420/2005. ΦΕΚ: 298/ τ.Α/ 06-12-2005), περιλαμβάνει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο ρυθμίσεων και μέτρων για την αντιμετώπιση του καπνίσματος παγκοσμίως.
Στο άρθρο 6 της Σύμβασης-Πλαισίου του Π.Ο.Υ. προβλέπεται η δυνατότητα των συμβαλλομένων κρατών – μελών να εφαρμόζουν μέτρα φορολογικής και τιμολογιακής πολιτικής για τα προϊόντα καπνού τέτοια, ώστε να επιφέρουν περιορισμό της κατανάλωσης.
Η έρευνα έχει δείξει ότι οι υψηλότεροι φόροι καπνού είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικοί στον περιορισμό του καπνίσματος μεταξύ των εφήβων, των νέων και των οικονομικά ασθενέστερων στρωμάτων του πληθυσμού.
Μια αύξηση του φόρου κατά 10% με συνακόλουθη αύξηση των τιμών των προϊόντων καπνού, μειώνει την κατανάλωση κατά περίπου 4% στις αναπτυγμένες χώρες και 8% στις αναπτυσσόμενες χώρες. Ο Π.Ο.Υ. συστήνει κάθε αύξηση του φόρου κατανάλωσης να επιβάλλεται σε όλα τα είδη και τις μορφές καπνικών προϊόντων και όχι μόνο στα τσιγάρα .
Η Έκθεση του Π.Ο.Υ. για την Παγκόσμια Υγεία έτους 2010, έδειξε ότι μια αύξηση του φόρου καπνού κατά 50% θα μπορούσε να αποφέρει κάτι περισσότερο από 1,4 δις δολλάρια ΗΠΑ, σε πρόσθετα κεφάλαια, για 22 χώρες χαμηλού εισοδηματικού επιπέδου.
Αν αυτά τα ποσά κατευθύνονταν στην υγεία του πληθυσμού, τα κονδύλια για το σύστημα uγείας των χωρών αυτών, θα μπορούσαν να αυξηθούν μέχρι και 50%.
Στο άρθρο 15 της Σύμβασης – Πλαισίου, προβλέπεται η υποχρέωση των συμβαλλομένων κρατών – μελών να λαμβάνουν μέτρα παρακολούθησης της διακίνησης προϊόντων καπνού και αντιμετώπισης της παράνομης εμπορίας τους, συμπεριλαμβανομένων του λαθρεμπορίου, της παράνομης παρασκευής και της κατασκευής πλαστών προϊόντων καπνού ( Ν.3420/2005 ).
Τα ανωτέρω μέτρα συγκεκριμενοποιούνται στο Πρωτόκολλο για την εξάλειψη του
παράνομου εμπορίου προϊόντων καπνού που υιοθετήθηκε από όλα τα συμβαλλόμενα κράτη-μέλη το 2012 και υπογράφηκε από την χώρα μας το 2013.
ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Το Υπουργείο Υγείας λαμβάνοντας υπόψη τα προαναφερόμενα πλαίσια εναρμόνισης της Ελληνικής νομοθεσίας με τα Διεθνή και Ευρωπαϊκά πρότυπα και ειδικότερα σε συμμόρφωση με τα άρθρα 8 & 16 της Σύμβασης Πλαισίου του Π.Ο.Υ. για τον έλεγχο του καπνού εξέδωσε τον Νόμο υπ’ αριθμ. 3730/2008 ( Φ.Ε,Κ 262/τ.Α/23.12.08 ) περί προστασίας των ανηλίκων από τον καπνό, τα αλκοολούχα ποτά κ.α. διατάξεις και τον Νόμο 3868/2010/ (ΦΕΚ 129/τ.Α/03-08-10) περί αναβάθμισης του Ε.Σ.Υ. και άλλων θεμάτων αρμοδιότητάς του θεσπίζοντας μέτρα ολικής απαγόρευσης του καπνίσματος σε όλους τους κλειστούς δημόσιους και ιδιωτικούς εργασιακούς χώρους συμπεριλαμβανομένων και των χώρων εστίασης.
α) Κατ’ εξουσιοδότηση του Ν.3868/2010 εκδόθηκε η υπ’ αριθμ. 104720/25.08.10 Κοινή Υπουργική Απόφαση ( Κ.Υ.Α ) περί καθορισμού των οργάνων της διαδικασίας ελέγχου πιστοποίησης των παραβάσεων και επιβολής των προβλεπόμενων κυρώσεων καθώς και των κριτηρίων προσδιορισμού του ύψους των προστίμων καθώς και κάθε άλλης αναγκαίας λεπτομέρειας για την εφαρμογή του νόμου αυτού. Στην εν λόγω Κ.Υ.Α. προβλέπονται διοικητικές κυρώσεις τόσο στους παραβάτες καπνιστές όσο και στους υπευθύνους διαχείρισης των χώρων εστίασης.
β) Με στόχο την αποτελεσματική εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου απαγόρευσης του καπνίσματος εκδόθηκε από το Υπουργείο Υγείας εγκύκλιος η οποία παρέχει διευκρινήσεις σχετικά με την εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου απαγόρευσης του καπνίσματος (120995/30-09-2010).
Παράλληλα στις πρόσφατες εγκυκλίους που εκδόθηκαν, επισημαίνεται η αναγκαιότητα εντατικοποίησης των ελέγχων των αρμόδιων ελεγκτικών οργάνων και παρακολούθησης των αποτελεσμάτων ελέγχου για την υλοποίηση της αντικαπνιστικής νομοθεσίας ( Εγκύκλιοι. 3399/14-01-2014 και ΔΥΓ6/ΓΠ 13111/10-02-2014).
Το Υπουργείο με την ανωτέρω δεύτερη εγκύκλιο προς του Γενικούς Δ/ντές Δημόσιας Υγείας των Περιφερειών της χώρας έχει ζητήσει την αποστολή στοιχείων από αυτούς ανά 15νθήμερο σχετικά με τα αποτελέσματα των ελέγχων που έχουν πραγματοποιηθεί στον τομέα ευθύνης τους τον αριθμό των κλιμακίων ελέγχου που έχουν συσταθεί, τον αριθμό των ελέγχων που έχουν διεξαχθεί, καθώς και τον αριθμό και το ύψος των προστίμων που έχουν επιβληθεί.
Τα επιβαλλόμενα πρόστιμα εισπράττονται ως δημόσια έσοδα από τις Δ.Ο.Υ. βάσει του άρθρου 4 της Κ.Υ.Α. 104720/2010 . Μέρος των εισπραττόμενων ποσών κατανέμεται σε ποσοστό 20% στο Υπουργείο Υγείας για την κάλυψη προγραμμάτων δημόσιας υγείας και σε ποσοστό 80% στο Υπουργείο Εσωτερικών για την ανατροφοδότηση του ελεγκτικού μηχανισμού.
ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ – ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΕΟΣ ΚΟΙΝΟΥ
Παράλληλα προς ενημέρωση του ευρέος κοινού δημιουργήθηκε ενότητα στον Ιστοχώρο του Υπουργείου Υγείας με τίτλο : « Όχι στο κάπνισμα » . Στην εν λόγω ενότητα κατά του καπνίσματος, η οποία ανανεώνεται με τα τρέχοντα δεδομένα, δίνεται η δυνατότητα κατάθεσης σχολίων και απόψεων των πολιτών που επισκέπτονται την ιστοσελίδα. Επιπλέον, περιλαμβάνονται ειδικές υπο-ενότητες για την πληρέστερη ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τα ακόλουθα ζητήματα :
- Το νομοθετικό πλαίσιο ( Προεδρικά Διατάγματα, Νόμοι , Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις. Υπουργικές Αποφάσεις , Εγκύκλιοι).
- Τις αντικαπνιστικές δράσεις.
- Τα δελτία τύπου του Υπουργείου Υγείας για το κάπνισμα.
- Τα προγράμματα αγωγής υγείας που υλοποιούνται στα σχολεία σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων.
- Τα προγράμματα διακοπής καπνίσματος και τα Ιατρεία Διακοπής Καπνίσματος.
- Τα δεδομένα των επιδημιολογικών μελετών και την έρευνα.
- Υλικό Αγωγής Υγείας σχετικό με τις επιπτώσεις του καπνίσματος στην υγεία.
- Στην συγκεκριμένη ενότητα του Ιστοχώρου του Υπουργείου Υγείας σύντομα θα υπάρχει προβολή αντικαπνιστικών μηνυμάτων σε μορφή video με στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του πληθυσμού.
Επίσης στο Κέντρο Ελέγχου Ειδικού Λοιμώξεων και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕ.ΕΛ.ΠΝΟ.) λειτουργεί τηλεφωνική γραμμή (1142) επικοινωνίας και αναφορών των πολιτών σχετικά με την εφαρμογή της αντικαπνιστικής νομοθεσίας με την δυνατότητα διαβίβασης των αναφορών προς τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα για κάθε περαιτέρω διερεύνηση.
Επιπρόσθετα για την πολύπλευρη αντιμετώπιση του θέματος του καπνίσματος, το Υπουργείο Υγείας στα πλαίσια της συνεργασίας του με το Υπουργείο Παιδείας υλοποιεί προληπτικές δράσεις κατά του καπνίσματος και προγράμματα αγωγής υγείας στην πρωτοβάθμια και την δευτεροβάθμια εκπαίδευση που στοχεύουν στην προστασία της υγείας των νέων και την προστασία της δημόσιας υγείας εν γένει.
Είναι ευνόητο ότι η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού για τους κινδύνους που προκαλεί στην υγεία το κάπνισμα δεν θα πρέπει να περιορίζεται μόνο σε συγκεκριμένες ημέρες αλλά να είναι διαρκής σύμφωνα και με το σύνθημα του Π.Ο.Υ.: «Ας μετατρέψουμε κάθε ημέρα σε Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος».
