Με ποιον τρόπο θα γίνεται η αδειοδότηση των επιχειρήσεων;

Για την πλειονότητα των περιπτώσεων, θα αρκεί απλή δήλωση που θα υποβάλλεται ηλεκτρονικά και θα περιλαμβάνει τα στοιχεία της έναρξης δραστηριότητας στη ΔΟΥ και στο ΓΕΜΗ.

Η επόμενη βαθμίδα περιλαμβάνει δραστηριότητες για τις οποίες θα απαιτείται βεβαίωση συμμόρφωσης προς τις προδιαγραφές που θα ισχύουν για τη συγκεκριμένη επιχειρηματική δραστηριότητα. Ανάλογα με την περίπτωση, η βεβαίωση θα δίνεται από τον ίδιο τον επιχειρηματία, από πιστοποιημένους φορείς του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα ή με χρήση εργαλείων όπως τα ασφαλιστήρια συμβόλαια.

Στις πιο σύνθετες περιπτώσεις θα χρειάζεται άδεια πριν από την έναρξη της δραστηριότητας. Και εδώ όμως θα περιοριστούν τα δικαιολογητικά που απαιτούνται. Ορισμένα καταργούνται, άλλα αντικαθίστανται από υπεύθυνες δηλώσεις ή βεβαιώσεις τρίτων, όπως στην προηγούμενη βαθμίδα.

Πώς θα ενημερώνεται ο ενδιαφερόμενος για το τι θα πρέπει να κάνει προκειμένου να ξεκινήσει την επιχειρηματική του δραστηριότητα;

Ηλεκτρονικά, από ειδικό portal που θα λειτουργήσει για την αδειοδότηση των επιχειρήσεων. Στον ίδιο δικτυακό τόπο θα υποβάλλουν οι ενδιαφερόμενοι ηλεκτρονικά τα έγγραφά τους και από εκεί (εφόσον χρειάζεται απάντηση της διοίκησης και η διαδικασία δεν εξαντλείται με απλή δήλωση) θα ενημερώνονται για την εξέλιξη της υπόθεσης. Στόχος είναι η ελαχιστοποίηση, αν όχι εξάλειψη, της επαφής του πολίτη με τη διοίκηση προκειμένου να επιτευχθούν διαφάνεια, επιτάχυνση των διαδικασιών και μείωση του κόστους.

Πώς θα καθοριστούν οι δραστηριότητες που εντάσσονται σε κάθε κατηγορία αδειοδότησης;

Με κοινές υπουργικές αποφάσεις του ΥΠΑΑΝ και του κατά περίπτωση αρμόδιου υπουργείου. Σημειώνεται ότι οι δραστηριότητες που εμπίπτουν στη διαδικασία αδειοδότησης πριν από την έναρξη λειτουργίας (δηλαδή οι πιο σύνθετες περιπτώσεις) θα καθοριστούν περιοριστικά.

Με ποια κριτήρια θα γίνεται ο διαχωρισμός;

Με κριτήρια δημοσίου συμφέροντος. Οταν δηλαδή μια επιχειρηματική δραστηριότητα μπορεί να έχει συνέπειες στο περιβάλλον, στην τοπική κοινωνία κτλ., θα διασφαλίζεται ότι η δραστηριότητα αυτή θα ασκείται και θα ελέγχεται με βάση τα συγκεκριμένα πρότυπα που θα καθοριστούν, προκειμένου οι επιπτώσεις να ελαχιστοποιούνται.

Σε πόσο χρόνο θα ολοκληρώνεται η αδειοδότηση;

Ο επενδυτής θα μπορεί να εκκινήσει τη δραστηριότητά του αμέσως μόλις ολοκληρώσει τα ενδιάμεσα βήματα που τον αφορούν. Ο κανόνας για τη μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων, όπως αναφέρθηκε, είναι ότι το μόνο που θα χρειάζεται είναι μια υπεύθυνη δήλωση. Στις πιο σύνθετες περιπτώσεις, δηλαδή περιπτώσεις όπου θα χρειάζεται προηγούμενη άδεια από τη διοίκηση (π.χ. για χημικές βιομηχανίες, μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων, ορυχεία), θα υπάρχουν: (α) συγκεκριμένη και περιοριστικά ορισμένη διαδικασία, (β) σε ορισμένα και συγκεκριμένα χρονικά πλαίσια που ορίζει ο νόμος και (γ) όλα θα γίνονται ηλεκτρονικά. Οχι μόνο ταχύτερα και ευκολότερα, αλλά φθηνότερα και με ρυθμιστική ασφάλεια και διαφάνεια που θα εμποδίζει τη γραφειοκρατική αυθαιρεσία.

Πώς θα γίνονται οι έλεγχοι;

Κατ’ αρχάς αλλάζει η φιλοσοφία των ελέγχων. Από το σημερινό σύστημα με το οποίο η Διοίκηση έκανε έλεγχο σε δικαιολογητικά πριν από την αδειοδότηση, γίνεται μετάβαση σε ελέγχους ουσίας που θα γίνονται στο στάδιο της λειτουργίας της επιχείρησης, από πιστοποιημένους φορείς του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Δηλαδή οι έλεγχοι θα είναι ουσιαστικοί, θα εξετάζουν τα πραγματικά δεδομένα που προκύπτουν από τη λειτουργία των επιχειρήσεων και όχι τα χαρτιά που απαιτούνται σήμερα για να εκδοθεί η άδεια. Επιπλέον, δεν θα γίνονται αυθαίρετα αλλά θα βασίζονται σε πρότυπα και προδιαγραφές που θα έχουν καθοριστεί εκ των προτέρων. Αντίθετα, με το σημερινό πλαίσιο παρεμποδίζονται οι επενδύσεις χωρίς πάντοτε να προστατεύεται το δημόσιο συμφέρον. Και οι ποινές θα καθορίζονται με αντικειμενικό τρόπο ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι ευκαιρίες διαφθοράς.

Ποιες είναι οι ποινές που προβλέπονται για τους παραβάτες;

Στις πιο απλές περιπτώσεις και για τυπικές παραβάσεις οι ποινές ξεκινούν από πρόστιμα ύψους 2.000 ευρώ και σε περίπτωση υποτροπής προσωρινή αναστολή λειτουργίας έως έξι μήνες. Για τις σοβαρές παραβάσεις και για επανειλημμένη υποτροπή οι ποινές περιλαμβάνουν πρόστιμα έως 3 εκατ. ευρώ ή 15% του τζίρου της επιχείρησης, προσωρινή ή οριστική διακοπή της λειτουργίας, καθώς και ποινικές κυρώσεις για τους παραβάτες.

Γιατί επελέγη η λύση του νόμου-πλαισίου;

Γιατί επιδιώκεται να αντιμετωπιστεί το ζήτημα σφαιρικά και όχι αποσπασματικά, και επιπλέον επειδή με τον τρόπο αυτόν κατοχυρώνεται η ταχύτερη έκδοση των προεδρικών διαταγμάτων και υπουργικών αποφάσεων που απαιτούνται για την εφαρμογή του νέου πλαισίου.

Σχετικά πρόσφατα, το 2011, ψηφίστηκε ο νόμος 3982 για την απλοποίηση της αδειοδότησης μεταποιητικών δραστηριοτήτων. Τι διαφορετικό εισάγεται σήμερα;

Ο νόμος 3982/2011 αναφέρεται αποκλειστικά στις άδειες εγκατάστασης και λειτουργίας. Η παρέμβαση που γίνεται με τον νόμο-πλαίσιο είναι πολύ ευρύτερη: γίνεται αφενός οριζόντια παρέμβαση στις διαδικασίες αδειοδότησης από όλα τα συναρμόδια υπουργεία και φορείς του Δημοσίου (π.χ. περιβαλλοντικές άδειες, πιστοποιητικά πυρασφάλειας), αλλά και κάθετη στις διαδικασίες αδειοδότησης συγκεκριμένων κλάδων (π.χ. μεταποίηση, τουρισμός, εξόρυξη κτλ.).

Η ίδρυση επιχειρήσεων δεν είχε απλουστευθεί με το ΓΕΜΗ; Ποια είναι η διαφορά του ΓΕΜΗ από το νέο σύστημα αδειοδότησης;

Το ΓΕΜΗ είναι το μητρώο στο οποίο εγγράφονται οι επιχειρήσεις και θα αποτελεί πάντα μέρος της διαδικασίας έναρξης της επιχείρησης. Είναι ένα εργαλείο για τη δημοσιότητα και την ασφάλεια των συναλλαγών. Το καινούργιο που γίνεται τώρα είναι ότι απλουστεύεται και επιταχύνεται η διαδικασία μετά την εγγραφή στο μητρώο. Με το νέο σύστημα ο επενδυτής θα βρίσκει σε έναν κεντρικό δικτυακό τόπο (portal) το σύνολο της πληροφορίας για την έναρξη λειτουργίας μιας εγκατάστασης / δραστηριότητας, θα κάνει upload μία και μοναδική φορά το υλικό του και θα λαμβάνει ηλεκτρονικά τις εγκρίσεις του – δηλαδή την ενημερότητά του. Τα δύο συστήματα θα επικοινωνούν και το portal θα χρησιμοποιεί το ΓΕΜΗ ως πύλη εισόδου.

Πρόβλημα για πολλές επενδύσεις αποτελεί η περιβαλλοντική αδειοδότηση και το χωροταξικό. Λύνονται αυτά με τον νόμο-πλαίσιο;

Οσον αφορά την περιβαλλοντική αδειοδότηση, το θέμα έχει αντιμετωπιστεί με τον νόμο 4014/2011, ο οποίος κινείται στην ίδια λογική με την παρέμβασή μας. Προβλέπει π.χ. την εφαρμογή Πρότυπων Περιβαλλοντικών Δεσμεύσεων (ΠΠΔ) για την πλειονότητα των δραστηριοτήτων που χαρακτηρίζονται από τοπικές και μη σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, την υιοθέτηση της λογικής του outsourcing με τους πιστοποιημένους αξιολογητές περιβαλλοντικών επιπτώσεων, ηλεκτρονική διαχείριση της διαδικασίας αδειοδότησης, κ.ά. Ο νόμος αυτός είναι στο στάδιο της εφαρμογής με την έκδοση των απαιτούμενων κανονιστικών αποφάσεων. Για το ζήτημα της χωροταξίας αναμένονται επίσης παρεμβάσεις από το αρμόδιο υπουργείο ΥΠΕΚΑ. Ο νόμος-πλαίσιο δεν αντιμετωπίζει τα θέματα χωροταξίας.

Πολλές επενδύσεις επίσης καθυστερούν ή ματαιώνονται λόγω μακρόχρονων δικαστικών εκκρεμοτήτων. Αυτό το ζήτημα μπορεί να λυθεί;

Προφανώς δεν μπορεί ούτε πρέπει να περιοριστεί ή να καταργηθεί η δυνατότητα οποιουδήποτε θεωρεί ότι θίγεται από μια δραστηριότητα να προσφύγει στη Δικαιοσύνη. Ωστόσο η φιλοσοφία του προτεινόμενου πλαισίου βασίζεται στην αντικειμενικοποίηση των προδιαγραφών με τις οποίες μια επιχείρηση καλείται να λειτουργήσει. Αυτό αυτόματα περιορίζει σημαντικά τα περιθώρια ερμηνείας και συνεπώς την ανάγκη επίκλησης της Δικαιοσύνης.

Γιατί χρειάστηκε τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα για την προετοιμασία και την εφαρμογή του νέου πλαισίου;

Γιατί το εύρος της παρέμβασης είναι τέτοιο που για να γίνει σωστά απαιτούσε μελέτη του προβλήματος σε βάθος. Προηγήθηκε συνεργασία στο ζήτημα αυτό με εμπειρογνώμονες από την Παγκόσμια Τράπεζα. Μόνο η μελέτη που περιγράφει την παρούσα κατάσταση είναι 780 σελίδες, ενώ στο θέμα εμπλέκονται οκτώ διαφορετικά υπουργεία. Η προετοιμασία αναγκαστικά είναι χρονοβόρα, γιατί η τεχνική δυσκολία του εγχειρήματος είναι τόσο μεγάλη.

Πώς θα διασφαλίσετε ότι θα τηρηθεί το χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή του νέου πλαισίου;

Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο έχει αποφασιστεί να υπάρξει μια μεικτή ομάδα συντονισμού όλων των υπουργείων, υπό την εποπτεία του Γραφείου του Πρωθυπουργού.

Η διαδικασία ελέγχου κατά τη λειτουργία θα εφαρμοστεί και στις ήδη λειτουργούσες επιχειρήσεις;

Το νέο πλαίσιο θα εφαρμοστεί σταδιακά σε όλες τις επιχειρήσεις, και για λόγους διασφάλισης ίσων όρων ανταγωνισμού, με μεταβατική περίοδο που θα επιτρέπει σε όλους να προσαρμοστούν.

Τι αλλάζει με τα επιχειρηματικά πάρκα;

Απλοποιείται τόσο η διαδικασία εγκατάστασης επιχειρήσεων σε επιχειρηματικά πάρκα όσο και η διαδικασία ίδρυσής τους. Στόχος είναι να ενθαρρυνθεί η ίδρυση νέων επιχειρηματικών πάρκων ώστε η επιχειρηματική δραστηριότητα να ασκείται κατά το δυνατόν οργανωμένα και όχι άναρχα, όπως επίσης να διευκολυνθεί η λειτουργία των υφιστάμενων. Η φιλοσοφία της παρέμβασης είναι ότι κάθε πάρκο θα αδειοδοτείται για συγκεκριμένες χρήσεις και στη συνέχεια ο φορέας λειτουργίας του θα αδειοδοτεί τις επιχειρήσεις που εγκαθίστανται σε αυτό. Οι επιχειρήσεις που θα λειτουργούν στις οργανωμένες περιοχές δεν θα έχουν καμία επαφή με το Δημόσιο ως προς την αδειοδότησή τους.

Πώς συνδέεται το νέο σύστημα αδειοδότησης με την Κεντρική Αδειοδοτική Αρχή για τις στρατηγικές επενδύσεις;

Η Κεντρική Αδειοδοτική Αρχή ήδη λειτουργεί ως υπηρεσία μιας στάσης για τους επενδυτές. Με τον νέο νόμο θα απλουστευθούν δραστικά όλες οι διαδικασίες τις οποίες διεκπεραιώνει η Κεντρική Αδειοδοτική Αρχή για την αδειοδότηση των στρατηγικών επενδύσεων.