Η υπό συζήτηση αύξηση της στρατιωτικής θητείας την οποία επεξεργάζεται ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Πάνος Μπεγλίτης σε συνεργασία με τη στρατιωτική ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων ασφαλώς θα είναι μία ορθή, χρήσιμη, αλλά μάλλον, τελικά, όχι και επαρκής απόφαση. Παρά τα όσα πρεσβεύουν πολλοί, η αύξηση πρέπει οπωσδήποτε να γίνει γιατί το απαιτούν άμεσα οι αμυντικές ανάγκες της χώρας. Γι’ αυτό, δεν υπάρχει θέμα, για όποιον τουλάχιστον έχει μια στοιχειώδη εικόνα του προβλήματος. Όμως, αυτό δεν θα είναι αρκετό. Γιατί η αποτελεσματικότητα της στράτευσης υπονομεύεται έντονα από το – ιδιαίτερα άδικο κοινωνικά – σύστημα των απαλλαγών, κάτι που θα συνεχίσει να συμβαίνει και μετά την αύξηση.
Για την Ελλάδα, όπως ορθά έχει αντιληφθεί ο υπουργός Αμυνας, ο επαγγελματικός στρατός δεν αποτελεί ρεαλιστική λύση, αν μη τι άλλο, επειδή η χώρα δεν είναι σε καμία περίπτωση σε θέση να αντεπεξέλθει στο τεράστιο κόστος του. Αυτό, έχει πλέον τελειώσει οριστικά. Σίγουρα λοιπόν η αύξηση της θητείας, σε συνδυασμό με την επίσης ορθώς δρομολογούμενη επαναφορά των κληρωτών στην Πολεμική Αεροπορία και στο Πολεμικό Ναυτικό, θα βοηθήσει ως ένα βαθμό στο οξύ πρόβλημα επάνδρωσης που παρουσιάζεται και στα τρία όπλα. Όμως δεν θα λύσει το πρόβλημα. Αυτό μπορεί να γίνει μόνον με την καθιέρωση της καθολικής θητείας στα 18. Από τη στιγμή που ο στρατός δεν μπορεί – και δεν πρέπει – να γίνει πλήρως επαγγελματικός, δεν υπάρχει άλλος τρόπος.
Φυσικά, κάτι τέτοιο δεν συνιστά πανάκεια για το αμυντικό πρόβλημα της χώρας. Θα συμβάλει όμως καθοριστικά στη δημιουργία αποτελεσματικότερων ενόπλων δυνάμεων. Με μία ταυτόχρονη ουσιαστικοποίηση του συστήματος εκπαίδευσης, θα εξασφαλίσει, σε συνεχή ροή, όχι μόνον την απαραίτητη επάνδρωση των μονάδων που σήμερα δεν υπάρχει, αλλά και θα συγκροτήσει ένα εξίσου αποτελεσματικό σώμα εφεδρείας, το οποίο επίσης σε μεγάλο βαθμό λείπει ενώ είναι απολύτως απαραίτητο. Φυσικά, όλα αυτά, προϋποθέτουν μεταξύ άλλων και τον εξορθολογισμό της διάταξης των μονάδων, που έχει ξεκινήσει αλλά δεν έχει ολοκληρωθεί.
Πολλοί είναι εκείνοι που πιστεύουν ότι όλα αυτά αποτελούν αναχρονισμό. Αυτή ήταν μια δήθεν «προοδευτική» νοοτροπία των δύο προηγούμενων δεκαετιών, που έφτανε συχνά ακόμα και στο άκρο της κοινωνικής νομιμοποίησης ως και των γνωστών «τρελόχαρτων», με τα οποία έζησε μια ολόκληρη γενιά δήθεν «αμφισβητιών» που έκριναν – οι ίδιοι φυσικά, για τους εαυτούς τους – ότι ως προοδευτικοί δεν είχαν τέτοιου είδους υποχρεώσεις – άραγε, γιατί να μην μπορεί κάποιος να πει το ίδιο και για τους φόρους;…
Αν όμως, όσοι πίστευαν ότι πρόκειται για αναχρονισμό, με όσα βλέπουν κάθε μέρα γύρω τους, εξακολουθούν να κρίνουν ότι η χώρα δεν χρειάζεται αποτελεσματικές ένοπλες δυνάμεις, πράγματι, τότε, η καθολική θητεία στα 18, θα είναι αναχρονισμός, όπως τελικά και κάθε θητεία… Τι να την κάνουμε; Αν επίσης κρίνουν ότι οι ένοπλες δυνάμεις δεν έχουν ανάγκη από ανθρώπινο δυναμικό αλλά όλα γίνονται «πατώντας κουμπιά», επίσης έχουν δίκιο.
Όμως, δυστυχώς, ούτε το ένα συμβαίνει, ούτε το άλλο: αντίθετα, η Ελλάδα έχει άμεση ανάγκη βελτίωσης του αμυντικού της μηχανισμού και η επάνδρωση είναι μια από τις πιο κρίσιμες και εφικτές ταυτόχρονα παραμέτρους του.
Επίσης, την ίδια στιγμή, η καθολική θητεία στα 18, θα άρει μια μεγάλη κοινωνική αδικία, η οποία επιτείνεται μάλιστα και αυτή από την κρίση που ζούμε: ουδείς νέος πρόκειται να βλαφτεί πραγματικά αν οι σπουδές του καθυστερήσουν να ξεκινήσουν ένα χρόνο, σύστημα που εφαρμόζεται σε πολλές χώρες χωρίς πουθενά να δημιουργεί προβλήματα, υπό την προϋπόθεση ότι εφαρμόζεται καθολικά. Μάλιστα, πολλοί αγνοούν ότι χώρες όπως η Ελβετία (ναι, η ουδέτερη και πάμπλουτη, ασφαλής από όλους τους πολέμους Ελβετία!) έχει αναπτύξει ένα σύστημα εξαιρετικά προηγμένο και πολύπλοκο, βάση του οποίου οι πολίτες οφείλουν να επανέρχονται στα στρατιωτικά τους καθήκοντα για ορισμένες εβδομάδες κάθε χρόνο!
Δεν έπαθαν τίποτα οι νέοι των κρατών που χρησιμοποιούν τέτοια συστήματα θητείας. Αντίθετα, αυτά απελευθερώνουν αμέσως τους νέους ανθρώπους από τις δεσμεύσεις της θητείας που πολλές φορές τις βρίσκουν μπροστά τους ειδικά εκείνοι που φοιτούν σε πανεπιστήμια του εξωτερικού και είναι συχνά υποχρεωμένοι να χάσουν ευκαιρίες για το ξεκίνημα μιας σταδιοδρομίας έχοντας την υποχρέωση της επιστροφής. Γι αυτό άλλωστε και στο παρελθόν το σύστημα των αναβολών οδήγησε σε εκείνα τα απίθανα κυκλώματα παρανομίας…
Τέλος, όσο κι αν αυτό ξενίσει, ειδικά αυτή τη στιγμή, το σύστημα της καθολικής στράτευσης στα 18 θα λειτουργήσει και ως κοινωνικό μέτρο που θα ανακουφίσει, έστω και πρόσκαιρα, πολλές χιλιάδες οικογένειες, υπό την προϋπόθεση ότι η στράτευση όχι μόνον δεν θα συνεπάγεται κανένα κόστος γι αυτές, αλλά, αντιθέτως, θα βοηθά, έστω και σε ένα ελάχιστο βαθμό τους στρατεύσιμους, κάτι που μπορεί να γίνει απελευθερώνοντας υφιστάμενα κονδύλια του αρμόδιου υπουργείου που κατευθύνονται στο υψηλό κόστος του συστήματος των επαγγελματιών οπλιτών.
Ισως λοιπόν να ήρθε η στιγμή η κυβέρνηση να ανοίξει έναν ουσιαστικό διάλογο προς αυτή την κατεύθυνση.
