Μια πρωτοποριακή επέμβαση σε νεαρή γυναίκα που κυοφορούσε ταυτόχρονα ένα έμβρυο και έναν κακοήθη όγκο έσωσε μητέρα και παιδί που απολαμβάνουν πλέον μια καινούργια ζωή. Η επέμβαση έγινε στην Ελλάδα και είναι μόλις η 6η του είδους παγκοσμίως
Μια φορά και έναν καιρό ήταν μια όμορφη κοπέλα. Λατρεμένη κόρη της μητέρας της και ερωτευμένη, η όμορφη κοπέλα ζούσε την καλύτερη στιγμή της ζωής της: μόλις είχε μάθει ότι θα γινόταν και η ίδια μαμά. Και τότε ήρθε ο κακός λύκος. Η κοπέλα έμαθε ότι μέσα της, εκτός από το μωρό της, μεγάλωνε και ένας καρκίνος. Και όχι οποιοσδήποτε καρκίνος, αλλά ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας. Ναι, ο καρκίνος και το μωρό της συναγωνίζονταν για ολοένα και περισσότερο χώρο στη μήτρα της. Ηταν ένας πραγματικός αγώνας για επιβίωση.
Ευτυχώς για την κοπέλα, και τούτο το παραμύθι της πραγματικής ζωής είχε κυνηγό. Με μια καινοτόμο χειρουργική επέμβαση (ήταν η πρώτη φορά που πραγματοποιούνταν στη χώρα μας και η έκτη φορά διεθνώς!) ο αναπληρωτής καθηγητής Γυναικολογικής Ογκολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Α. Ροδολάκης αφαίρεσε τον όγκο και έδωσε τον ζωτικό χώρο και χρόνο στο έμβρυο να αναπτυχθεί και να γεννηθεί. Διαβάστε στις εσωτερικές σελίδες το αληθινό παραμύθι της Τόνιας. Με αίσιο τέλος, η νίκη αυτή της ζωής επί του θανάτου έχει πολλά διδάγματα για όλους μας.
Πριν από περίπου δέκα μήνες, μια νεαρή γυναίκα, η Τόνια, περιχαρής ελάμβανε θετική απάντηση στο τεστ εγκυμοσύνης. Το πρώτο της παιδί ήταν καθ’ οδόν και αυτό γέμισε χαρά τόσο την ίδια και τον σύντροφό της όσο και την ευρύτερη οικογένειά της. Πολύ σύντομα όμως μια βαριά σκιά έπεσε πάνω από την υποψήφια μητέρα και άλλαξε τις ζωές όλων. Στην πρώτη κλινική και υπερηχογραφική εξέταση του εμβρύου, τότε που στην πραγματικότητα αυτό που βλέπει κανείς δεν είναι παρά ο σάκος που θα το φιλοξενήσει και ίσως και η καρδιά του που χτυπά, φάνηκε πως ενώ η μήτρα φιλοξενούσε όντως το έμβρυο στην κατάλληλη θέση, ο τράχηλος της μήτρας «φιλοξενούσε» έναν εχθρό που θα μπορούσε να αποβεί μοιραίος τόσο για τη μητέρα όσο και για το αγέννητο παιδί. Ναι, σωστά καταλάβατε: η μόλις 29 ετών Τόνια έπασχε από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας!
Ο γιατρός κ. Αλέξανδρος Ροδολάκης
Δεν θα σας κρατήσουμε σε αγωνία, αγαπητοί αναγνώστες. Θα χαρείτε να μάθετε ότι η Τόνια, απαλλαγμένη από τον άμεσο κίνδυνο για τη ζωή της, είναι σήμερα στο σπίτι της με τον σχεδόν δύο μηνών υγιέστατο γιο της! Ναι, συμβαίνουν και θαύματα! Χάρη στις υπεράνθρωπες προσπάθειες του γιατρού κ. Αλέξανδρου Ροδολάκη και της ομάδας του στο Τμήμα Γυναικολογικής Ογκολογίας της Α’ Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα», η Τόνια κατέρριψε κάθε στατιστική.
Οπως θα γνωρίζετε ήδη οι τακτικοί αναγνώστες του «BHMAScience», σπάνια οι σελίδες αυτές φιλοξενούν προσωπικές ιστορίες. Η σημερινή εξαίρεση γίνεται για να μη χρειαστεί να περάσει καμία άλλη υποψήφια μητέρα τον ίδιο γολγοθά. Γιατί ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ένας από τους καρκίνους που μπορούν όχι απλώς να προληφθούν, αλλά, στην κυριολεξία, να εξαλειφθούν!
Περιττό να πούμε ότι στην απόφασή μας να διηγηθούμε την ιστορία της Τόνιας είχαμε την πλήρη συγκατάθεσή της. Αφήνοντας τη νεαρή μητέρα να απολαύσει απερίσπαστη και χωρίς συναισθηματική φόρτιση τη συντροφιά του γιου της, μιλήσαμε (για πάρα πολλές ώρες) με τη μητέρα της κυρία Μαριάννα Τσιτιρίδη, τον «βράχο» πάνω στον οποίο στηρίχθηκε για να βγει στην αντίπερα όχθη. Φυσικά, επισκεφθήκαμε το «Αλεξάνδρα» και μιλήσαμε και με τον γιατρό της, τον επιστήμονα ο οποίος έφερε σε πέρας μια επέμβαση που όχι μόνο δεν είχε ξαναγίνει στη χώρα μας, αλλά ήταν μόλις η έκτη φορά που επιχειρούνταν διεθνώς!
Η παρ’ ολίγον… διάγνωση
Η κυρία Τσιτιρίδη δεν μοιάζει με τη γιαγιά της διπλανής πόρτας. Δυναμικό στέλεχος επιχειρήσεων και πολύ νέα, η Τόνια είναι καρπός του πρώτου της γάμου που έγινε ενώ ήταν ακόμη στην εφηβεία. Η γιαγιά της ιστορίας μας έχει άλλα δύο παιδιά: τον 20χρονο Kωνσταντίνο και τον μόλις τριών ετών Γιώργο. Πώς αισθάνθηκε άραγε αυτή η μάνα που ενώ έχει μόλις πάρει τη χαρμόσυνη είδηση ότι θα γίνει γιαγιά, πληροφορήθηκε πως κινδύνευε όχι μόνο να μην αποκτήσει ποτέ αυτό το εγγόνι αλλά να χάσει και τη μοναχοκόρη της;
«Δεν πίστεψα ούτε για μία στιγμή ότι θα πεθάνει η Τόνια. Οχι επειδή δεν είχα συναίσθηση της σοβαρότητας της κατάστασης, αλλά επειδή έχω μάθει ότι στη ζωή άλλο θα πει “πήραμε φωτιά” και άλλο θα πει “καήκαμε”. Ετσι, όταν επιτέλους ήρθε η διάγνωση, όλα ήταν σαφή: για να μην καούμε, έπρεπε να δράσουμε» μας είπε η κυρία Τσιτιρίδη και δεν μπορέσαμε να μη ρωτήσουμε τι εννοούσε με το «επιτέλους». Δεν είναι δα και τόσο δύσκολη η διάγνωση αυτή!
«Θεωρητικά δεν είναι δύσκολη, αλλά, όπως αποδείχθηκε στην περίπτωση της Τόνιας, η θεωρία απέχει από την πράξη. Από 20 ετών η κόρη μου έκανε τεστ Παπανικολάου κάθε χρόνο. Στο τεστ που έκανε έναν χρόνο πριν από τη διάγνωσή της, φάνηκε μια φλεγμονή και χορηγήθηκαν αντιβιοτικά. Το ίδιο έδειξε και το επόμενο τεστ, και έγινε εκ νέου σύσταση για αντιβιοτικά. Καθώς αμφισβητήσαμε τη χρησιμότητά τους, δεν έλαβε ποτέ τα αντιβιοτικά αυτά και ενώ σχεδίαζε να διερευνήσει περισσότερο τους λόγους αυτής της χρόνιας υποτιθέμενης φλεγμονής, πληροφορήθηκε την εγκυμοσύνη της. Περιττό να σας πω πόσες φορές σκέφθηκα ότι αν δεν είχε έλθει αυτό το μωρό, η Τόνια δεν θα είχε διαγνωσθεί έγκαιρα. Χρειάστηκε η πρώτη κλινική εξέταση για τον έλεγχο του εμβρύου για να φανεί η μάζα στον τράχηλο που επιβεβαιώθηκε στη συνέχεια ως καρκίνος με βιοψία» είπε η κυρία Τσιτιρίδη. Και προσέθεσε εμφατικά: «Το δίδαγμα που προκύπτει από τη δική μας εμπειρία είναι ότι η εξέταση Παπανικολάου είναι πολύ σοβαρή εξέταση. Πρέπει λοιπόν να την εμπιστευόμαστε σε ανθρώπους που γνωρίζουν πώς να λάβουν το δείγμα, που συνεργάζονται με αξιόπιστο κυτταρολογικό εργαστήριο και που είναι σε θέση να διαβάσουν τα αποτελέσματα».
Ναι, είναι καρκίνος!
Οταν η βιοψία ήλθε θετική για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, ήταν κομβικής σημασίας να επικρατήσει ψυχραιμία. «Χρόνος για αυτολύπηση και ερωτήματα του τύπου “γιατί να συμβεί αυτό σε εμάς;” δεν υπήρξε. Το θηρίο ήταν εδώ και έπρεπε να αντιμετωπιστεί άμεσα. Το μόνο ερώτημα ήταν “Τι πρέπει να κάνουμε;”».
Το πρώτο πράγμα που έκανε η κυρία Τσιτιρίδη ήταν να δει εννέα γιατρούς στις επόμενες δύο ημέρες. Η απάντηση που πήρε και τις εννέα φορές ήταν πανομοιότυπη. Το έμβρυο δεν θα είχε καμιά τύχη, έπρεπε να απομακρυνθεί άμεσα και ταυτόχρονα να γίνει ολική αφαίρεση του αναπαραγωγικού συστήματος (μήτρα και ωοθήκες) της υποψήφιας μητέρας σε μια προσπάθεια να σωθεί η δική της ζωή. Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς ότι η παραπάνω απάντηση δεν ικανοποίησε κανέναν.<
Ο κ. Ροδολάκης δεν ήταν μεταξύ των εννέα γιατρών που επισκέφθηκε η κυρία Τσιτιρίδη, η οποία αγνοούσε τότε το γεγονός ότι το Τμήμα Γυναικολογικής Ογκολογίας του νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» αποτελεί εθνικό κέντρο αναφοράς για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Τη σύσταση να περάσει από εκεί την έκανε ο γυναικολόγος της Τόνιας, συντετριμμένος από την αποτυχία του να διαγνώσει εγκαίρως τη νόσο.
Στην πρώτη επίσκεψη στην κλινική του «Αλεξάνδρα» εμφανίστηκε μια ομάδα τριών γυναικών η οποία έμελλε να παραμείνει αδιάσπαστη σε όλη τη διάρκεια της περιπέτειας: η Τόνια, η μητέρα της Τόνιας και η μητέρα της μητέρας της Τόνιας, η γιαγιά Στέλλα. Στην πραγματικότητα, η ομάδα ήταν τετραμελής καθώς στα μετόπισθεν παρέμενε η Βίκυ, η αδελφή της κυρίας Τσιτιρίδη η οποία ανέλαβε την ευθύνη για την ομαλή λειτουργία της οικογένειας για όλο το διάστημα μέχρι τη γέννηση του μωρού. Οι γυναίκες αυτές τα ήθελαν όλα και δεν ήθελαν να κάνουν καμία παραχώρηση. Αλλά αποφάσεις δεν ελήφθησαν στην πρώτη συνεδρία. Για την ακρίβεια, χρειάστηκαν τέσσερις για να γίνει εντελώς κατανοητό σε όλους το διακύβευμα. Οπως εξήγησε μιλώντας στο «Βήμα» ο κ. Ροδολάκης, «η Τόνια είχε να ζυγίσει αν έπρεπε να προστατεύσει τη ζωή της με τίμημα τόσο το έμβρυο που ήδη κυοφορούσε όσο και την απώλεια της δυνατότητας για τεκνοποίηση ή να ρισκάρει τη ζωή της για να αποκτήσει αυτό το παιδί. Αντιλαμβάνεστε ότι οι αποφάσεις για τέτοιου είδους επεμβάσεις λαμβάνονται πάντοτε μετά από αυστηρή ιατρική επιλογή των ασθενών, με τη συναίνεση του ασθενούς και μόνο εφόσον αυτός/ή έχει αντιληφθεί πλήρως τους κινδύνους. Εδώ ο ρόλος του γιατρού περιορίζεται στο να εξηγήσει τα πάντα στον ασθενή και να τον αφήσει στη συνέχεια να αποφασίσει μόνος του. Πρέπει δε να σας πω ότι εφόσον ο γιατρός δεν πεισθεί πως ο/η ασθενής είναι σε θέση να εκτιμήσει τους κινδύνους, δεν προχωρεί σε επέμβαση».
«Ο κ. Ροδολάκης όχι μόνο δεν μας έκρυψε τίποτε από τη σοβαρότητα της κατάστασης, αλλά μας έβαζε να σκεφθούμε πάντοτε το χειρότερο σενάριο» θυμάται η κυρία Τσιτιρίδη, η οποία πάντως προτιμούσε να βλέπει πάντα το αισιόδοξο σενάριο: «Η Τόνια είναι δική μου και δεν θα αφήσω να μου την πάρει κανείς. Ούτε ο καρκίνος! Αυτό ήταν η πρώτη αντίδρασή μου και αυτό παρέμενε το μότο μου σε όλη τη διάρκεια της περιπέτειάς μας» σημείωσε επανειλημμένως κατά τη διάρκεια της κουβέντας μας, προσθέτοντας εμφατικά: «Οχι, ούτε για μια στιγμή δεν φοβήθηκα ότι θα τη χάσω! Οταν τελικά η Τόνια πήρε τις αποφάσεις της, ήταν εντελώς ξεκάθαρη. Οσο για μένα, ήμουν ευτυχής που είχε προτιμήσει να παλέψει για το όνειρό της να αποκτήσει αυτό το παιδί. Θυμάμαι ότι της είπα πως αυτό το μωρό ήρθε στη ζωή για να τη σώσει και πως τώρα είχε την ευκαιρία να το σώσει κι εκείνη».
Αποφάσεις ζωής
Ποια ήταν ακριβώς η απόφαση; Αναμονή (προφανώς με επαγρύπνηση) για να συμπληρωθεί το πρώτο τρίμηνο της κύησης. Στη συνέχεια, επέμβαση αφαίρεσης του όγκου μετά το πέρας της 18ης εβδομάδας της κύησης και αφαίρεση της μήτρας μετά τη γέννηση του παιδιού.
«Γνωρίζαμε από τη βιβλιογραφία ότι υπήρχαν άλλες πέντε περιπτώσεις όπου επιχειρήθηκε η αφαίρεση του όγκου, ενόσω το έμβρυο βρισκόταν στη μήτρα και ήταν σαφές ότι το ρίσκο για αποβολή ήταν μεγάλο πριν από τη 18η εβδομάδα. Ετσι αποφασίσαμε να περιμένουμε και φυσικά να ελέγχουμε συστηματικά τόσο την πορεία ανάπτυξης του εμβρύου όσο και την αύξηση του όγκου» εξήγησε ο κ. Ροδολάκης.
Καλές οι αποφάσεις, αλλά η ομάδα αναγκάστηκε να αλλάξει τα σχέδιά της, υποχωρώντας στις ασφυκτικές πιέσεις του καρκίνου. Κατά τη 14η εβδομάδα της κύησης, η υπερηχογραφική εξέταση έδειχνε ότι ο όγκος είχε φθάσει σε απόσταση 6 χιλιοστών από τον αμνιακό σάκο. Ο χρόνος πίεζε, αλλά αυτή τη φορά η απόφαση ήταν μάλλον μονόδρομος. Μια επέμβαση νωρίτερα από την προγραμματισμένη είχε αυξημένο κίνδυνο αποβολής, αλλά το ίδιο θα συνέβαινε και αν όγκος μεγάλωνε περισσότερο, ενώ ταυτόχρονα θα απειλούνταν σοβαρά η ζωή της υποψήφιας μητέρας.
Η κρισιμότητα της κατάστασης ήταν τέτοια που έπρεπε να γίνει ένα… πάρτι! Ναι, την προπαραμονή της επέμβασης η οικογένεια έκανε ένα πάρτι με καλεσμένους λίγους, καλούς και αγαπημένους φίλους. «Η ιδέα ήταν να ξορκίσουμε τον καρκίνο. Του την είχαμε στημένη: θα τον βγάζαμε και θα παίρναμε και τον μπέμπη αγκαλιά! Αν μας έβλεπε κανείς, θα νόμιζε ότι η επέμβαση ήταν για αμυγδαλές» μας εκμυστηρεύθηκε η κυρία Τσιτιρίδη.
Οκτώ ατελείωτες ώρες
Φυσικά δεν επρόκειτο καθόλου για αμυγδαλές. «Οι οκτώ ώρες της επέμβασης ήταν οι χειρότερες της ζωής μου! Πέθαινα κάθε λεπτό. Κοίταζα συνεχώς την πόρτα προς το χειρουργείο. Είχαν περάσει οι πρώτες έξι ώρες όταν αισθάνθηκα πως τα όρια ανάμεσα στην τρέλα και στην κανονικότητα ήταν τόσο ασαφή: κοίταζα συνεχώς την πόρτα που δεν άνοιγε, δεν άνοιγε, δεν άνοιγε, δεν θα μπορούσε να ανοίξει. Μα γιατί δεν ανοίγει η πόρτα;».
Ετσι περιέγραψε η κυρία Τσιτιρίδη την εμμονική ιδέα της σχετικά με την πόρτα προς το χειρουργείο. Γιατί στην πραγματικότητα η πόρτα άνοιγε και όσοι έβγαιναν από εκεί ήταν καθησυχαστικοί. «Εγώ όμως ησύχασα μόνο όταν ένας κάθιδρος Ροδολάκης βγήκε από το χειρουργείο και μου είπε: Δόξα τω Θεώ! Είναι καλά και οι δύο»…<
Στην τελική ευθεία
Το χειρουργείο ήταν μόνο η αρχή μιας δύσκολης περιόδου. Ακολούθησαν η ανάνηψη (για 2 ημέρες) και μια μακρά παραμονή στο νοσοκομείο. Και φυσικά, η αναμονή για τη γέννηση του παιδιού. Μια αναμονή 20 εβδομάδων…
«Κάθε μέρα που περνούσε χωρίς να συμβεί κάτι κακό μάς έφερνε ακόμη κοντύτερα στη γέννηση του μωρού. Οταν τέλειωνε λοιπόν η κάθε ημέρα, ήμουν ευγνώμων και αισιόδοξη. Ελεγα, πάει και αυτή η μέρα, λιγοστεύει ο καιρός, το μωρό μεγαλώνει και μειώνεται ο κίνδυνος» μας είπε η ευτυχής σήμερα γιαγιά.
Η πολυπόθητη ημέρα της γέννησης του μωρού είχε προαποφασιστεί. «Το μωρό γεννήθηκε με καισαρική αφού ολοκληρώθηκε η 34η εβδομάδα της κύησης. Εν τω μεταξύ είχαμε φροντίσει να εξασφαλίσουμε την ωρίμαση των πνευμόνων του και δεν χρειάστηκε να μείνει στη θερμοκοιτίδα» εξήγησε ο κ. Ροδολάκης και προσέθεσε: «Η καισαρική έγινε με επισκληρίδιο αναισθησία, πράγμα που έδωσε στην Τόνια τη δυνατότητα να ακούσει το κλάμα του μωρού της και να το πάρει στην αγκαλιά της αμέσως μόλις γεννήθηκε. Στη συνέχεια βεβαίως έγινε γενική αναισθησία προκειμένου να προβούμε σε αφαίρεση της μήτρας και της μιας ωοθήκης. Η διατήρηση της άλλης ωοθήκης κρίθηκε απαραίτητη, καθώς πρόκειται για μια νέα κοπέλα που, αν είχαν αφαιρεθεί και οι δύο ωοθήκες, θα έμπαινε σε εμμηνόπαυση».
Οπως είπαμε και στην αρχή, η ευτυχής μητέρα είναι πια στο σπίτι της με τον γιο της και τον μπαμπά του Αλέξη, που έχοντας χάσει μικρός τη μητέρα του από καρκίνο αυτή τη φορά πήρε τη ρεβάνς έχοντας πετύχει να σώσει την αγαπημένη του και τον γιο του. Φυσικά η μάχη δεν έχει τελειώσει εδώ: η Τόνια, όπως και όλες οι γυναίκες που θεραπεύονται για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, θα υποβάλλεται σε εξετάσεις σε τακτά χρονικά διαστήματα και για πολύ καιρό ακόμη. Ωστόσο τα πολύ δύσκολα είναι παρελθόν και η έλευση του μωρού έχει γεμίσει με αισιοδοξία και δύναμη τόσο τους γονείς όσο και ολόκληρη την οικογένεια.
…Και τώρα;
«Λένε πως του παιδιού μου το παιδί είναι δυο φορές παιδί μου. Δεν μπορώ να σας περιγράψω πόσες φορές είναι παιδί μου το πρώτο μου εγγόνι» σημείωσε η κυρία Τσιτιρίδη, η οποία αισθάνεται τεράστια ευγνωμοσύνη για όλους όσοι συνέβαλαν στην επιτυχή έκβαση αυτής της υπεράνθρωπης προσπάθειας. «Είναι αδύνατο να εκφραστεί με λόγια το μέγεθος της ευγνωμοσύνης που νιώθω για τον κ. Ροδολάκη. Το μεγαλείο της ψυχής του μας άφηνε άφωνους σε κάθε βήμα της πορείας που διανύσαμε μαζί. Ευχόμαστε όλοι να είναι καλά και να βοηθήσει και άλλες νέες γυναίκες που θα βρεθούν στη θέση της Τόνιας» μας είπε η κυρία Τσιτιρίδη και προσέθεσε: «Ευτυχώς για όλους όσους χρειάζονται και θα χρειαστούν τη βοήθειά του, ο κ. Ροδολάκης δεν είναι μόνος. Σε ευθεία αντίθεση με τις τρομερές υλικές ελλείψεις που μαστίζουν και αυτό το νοσοκομείο της χώρας μας, το έμψυχο δυναμικό της ομάδας του δεν υπολείπεται ούτε σε επαγγελματισμό ούτε σε αυταπάρνηση και ανθρωπιά. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την γιατρό κυρία Κάτια Ντόμαλη η οποία έκανε όλους τους υπέρηχους αλλά κρατούσε και το χέρι της Τόνιας κατά τη διάρκεια του τοκετού, όπως δεν θα ξεχάσω και εκείνο το μήλο που μου πρόσφερε ένα βράδυ ο Δημήτρης, ο μοναδικός νοσηλευτής της ανάνηψης. Είναι τόσο πολλές οι μικρές στιγμές ανθρωπιάς και αλληλεγγύης που ζήσαμε στην πτέρυγα Βενιζέλου… Θέλουμε να πούμε σε όλους ένα τεράστιο ευχαριστώ».
Αλλά τα «ευχαριστώ» δεν περιορίζονται εντός του νοσοκομείου: η ευτυχής γιαγιά θέλει να εκφράσει δημοσίως την ευγνωμοσύνη της τόσο στη διεύθυνση της εταιρείας BSB στην οποία εργάζεται, «γιατί η κατανόησή τους για τη απουσία μου ήταν λυτρωτική, όπως και η ψυχολογική στήριξη που αφειδώς μου παρείχε η κυρία Γιώτα Γεωργοπούλου», όσο και στους συναδέλφους της «που έδωσαν τόσο αίμα για τις επεμβάσεις της Τόνιας». Ενα μεγάλο «ευχαριστώ» αρθρώνεται επίσης για τη «Σχολή Παυλοπούλου» στο Πέραμα «γιατί αγκάλιασε τον 3χρονο γιο μου που ξαφνικά έχασε από το σπίτι μάνα και αδερφή».
Υπάρχει άραγε κάτι το οποίο της δίδαξε αυτή η μεγάλη περιπέτεια και θα ήθελε να μοιραστεί μαζί μας; «Από τον καρκίνο δεν πρέπει να κρυβόμαστε ή να φοβόμαστε να πούμε και το όνομά του» μας είπε αυθόρμητα και προσέθεσε: «Η περιπέτειά μας, αν και δύσκολη, μας άφησε μια αισιοδοξία. Οχι μόνο επειδή είχε ευτυχή κατάληξη, αλλά και γιατί στην πορεία γνωρίσαμε υπέροχους ανθρώπους. Είναι πολύ παρήγορο να βλέπει κανείς ότι δεν έχουν ισοπεδωθεί τα πάντα όπως συχνά νομίζουμε. Είναι υπέροχο να συναντάς γιατρούς που τιμούν τον όρκο του Ιπποκράτη και νοσηλευτές που ξέρουν τι θα πει προσφορά στον συνάνθρωπο».
ΠΡΟΛΗΨΗ ΜΕ ΤΕΣΤ ΠΑΠ ΚΑΙ ΕΜΒΟΛΙΟ
Για να μην ξαναγίνει!
Μπορεί η κυρία Τσιτιρίδη να εύχεται από καρδιάς «καλή υγεία» στον κ. Ροδολάκη για να συνεχίσει να καινοτομεί και να αντιμετωπίζει τον καρκίνο, ο ίδιος όμως θα προτιμούσε να τον προλαμβάνει. «Η περίπτωση της Τόνιας κορυφώνει με τον πιο δραματικό τρόπο το πρόβλημα αντιμετώπισης γυναικολογικών καρκίνων σε νεαρές γυναίκες που δεν έχουν ολοκληρώσει ή δεν έχουν ξεκινήσει καν την αναπαραγωγική τους διαδικασία» μας είπε ο έλληνας γιατρός και προσέθεσε: «Ο καρκίνος δε του τραχήλου της μήτρας έχει την τάση να προσβάλλει νεαρές ηλικίες, ενώ παράλληλα οι γυναίκες τεκνοποιούν αργότερα σε σχέση με το παρελθόν. Οι δύο αυτοί παράγοντες συνθέτουν σήμερα μια νέα πραγματικότητα στην ογκολογία και απαιτούν σύγχρονη ογκολογική σκέψη και αντιμετώπιση. Κομμάτι δε της ολοκληρωμένης ογκολογικής σκέψης και αντιμετώπισης είναι και η σημασία που πρέπει να δώσουμε στην πρόληψη των νοσημάτων αυτών».<
Σήμερα γνωρίζουμε ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προκαλείται από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων, έναν ιό ο οποίος μεταδίδεται κυρίως με τη σεξουαλική επαφή και έχει την ικανότητα να προσβάλλει το κύτταρο και να το μεταλλάσσει σταδιακά σε καρκινικό. Από τη στιγμή της λοίμωξης και σε κάθε προκαρκινικό στάδιο η συστηματική εξέταση με τεστ Παπανικολάου μπορεί να διαγνώσει εγκαίρως μια βλάβη προκειμένου αυτή να αντιμετωπιστεί προτού γίνει καρκίνος.
Η διακύμανση των κρουσμάτων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας από χώρα σε χώρα είναι τεράστια και αντικατοπτρίζει τη διαφορετική προσέγγιση των συστημάτων υγείας στο θέμα αυτό. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία και η Σκανδιναβία τα κρούσματα είναι ελάχιστα, ενώ στη Βραζιλία η νόσος αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου μεταξύ των γυναικολογικών καρκίνων. «Ο συστηματικός πληθυσμιακός έλεγχος με εξέταση Παπανικολάου έχει μειώσει δραστικά τόσο τη συχνότητα εμφάνισης της νόσου όσο και τη θνησιμότητα σε κράτη όπου έχει εφαρμοσθεί. Δυστυχώς στη χώρα μας η εξέταση αυτή επαφίεται στην κάθε γυναίκα» σημείωσε ο κ. Ροδολάκης προσθέτοντας: «Η τελευταία δε ανακάλυψη του εμβολίου έναντι του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων αποτελεί ακόμη μία καινοτομική παρέμβαση στην πρόληψη καθώς για πρώτη φορά μπορούμε να μιλάμε για πρωτογενή πρόληψη ενός καρκίνου. Ο εμβολιασμός έναντι της λοίμωξης μπορεί σε συνδυασμό με την εξέταση Παπανικολάου να μειώσει περαιτέρω την ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας σε νεαρές γυναίκες που εμβολιάζονται. Πέραν όμως των αλμάτων που κάνει η επιστήμη, παραμένει καθημερινή πρόκληση η σωστή ενημέρωση και η εκπαίδευση των γυναικών για την αξία της πρόληψης προκειμένου να βλέπουμε πραγματικά αποτελέσματα στη μείωση της συχνότητας του καρκίνου».
Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ
Εξι χιλιοστά η απόσταση ζωής και θανάτου
Αν πάρει κανείς έναν χάρακα και δει πόσα είναι τα 6 χιλιοστά θα αντιληφθεί την εγγύτητα του όγκου που αναπτυσσόταν στον τράχηλο από τον αμνιακό σάκο που φιλοξενούσε το αναπτυσσόμενο έμβρυο. Ηταν μαθηματικά βέβαιον ότι οι δυο τους, όγκος και έμβρυο, θα συναντιόνταν με μοιραία για το έμβρυο αποτελέσματα. Δεν ήταν μόνο αυτή η εγγύτητα όμως που καθιστούσε την επέμβαση που πραγματοποιήθηκε στο «Αλεξάνδρα» από τον κ. Ροδολάκη και τους συνεργάτες του μοναδικά λεπτή. Η ομάδα των γιατρών έπρεπε να εξασφαλίσει δύο πράγματα: αφενός την πλήρη απομάκρυνση του όγκου, αφετέρου τη διατήρηση στη ζωή του εμβρύου, τόσο κατά τη διάρκεια της επέμβασης όσο και μετά από αυτή.
Κομβικής σημασίας για τη ζωή του εμβρύου ήταν η σταθερή παροχή αίματος στη μήτρα. Τα έμβρυα προσλαμβάνουν, μέσω του ομφάλιου λώρου, τα θρεπτικά υλικά που χρειάζονται από την αιματική κυκλοφορία της μητέρας. Ετσι, όχι μόνο δεν έπρεπε κατά κανέναν τρόπο να πληγούν τα μεγάλα αγγεία (μητριαίες αρτηρίες) που παρέχουν αίμα στη μήτρα, αλλά και δεν έπρεπε να υπάρξει απότομη πτώση της πίεσης της μητέρας ή μεγάλη απώλεια αίματος.
Επίσης, η επέμβαση δεν θα έπρεπε να επηρεάσει την ικανότητα της μήτρας να αυξάνει παράλληλα με την αύξηση του εμβρύου, ενώ θα έπρεπε να εξασφαλιστεί ότι η αφαίρεση του τραχήλου (ο οποίος λειτουργεί για τη μήτρα σαν το στόμιο που κλείνει μια ανάποδη φιάλη) δεν θα οδηγούσε σε αποβολή. Η επέμβαση στην οποία υποβλήθηκε η Τόνια λέγεται κοιλιακή ριζική τραχηλεκτομή και γίνεται συνήθως σε γυναίκες που δεν εγκυμονούν.
Οπως περιγράφει ο αναπληρωτής καθηγητής Γυναικολογικής Ογκολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Α. Ροδολάκης, «συνίσταται αρχικά στην αφαίρεση των πυελικών λεμφαδένων, άμεση αποστολή προς έλεγχο και ταχεία βιοψία. Μόνο με την προϋπόθεση ότι όλοι οι λεμφαδένες είναι αρνητικοί για παρουσία νόσου μπορεί να προχωρήσει η επέμβαση.
Κατά την επέμβαση γίνεται αφαίρεση όλου του τραχήλου της μήτρας με τον όγκο, του παρατραχηλικού ιστού και του άνω τριτημορίου του κόλπου. Με την προϋπόθεση ότι ο όγκος περιβάλλεται από υγιή τραχηλικό ιστό 8-10 χιλιοστών μπορεί κανείς να διατηρήσει το ανώτερο τμήμα της μήτρας και τις ωοθήκες. Η επέμβαση γίνεται με μοναδική ένδειξη τη διατήρηση της γονιμότητας σε νέες γυναίκες που δεν έχουν ολοκληρώσει την αναπαραγωγική τους δυνατότητα.
Λόγω ελλείψεως του τραχήλου γίνεται μόνιμη περίδεση του κατώτερου τμήματος της μήτρας στον ισθμό. Η μελλοντική εγκυμοσύνη γίνεται με μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και ο τοκετός διεκπεραιώνεται με καισαρική τομή.
Η επέμβαση της ριζικής τραχηλεκτομής είναι ογκολογική επέμβαση διατήρησης γονιμότητας σε νέες γυναίκες με καρκίνο τραχήλου της μήτρας. Εφαρμόζεται κάτω από πολύ αυστηρές προϋποθέσεις και επιλογή των ασθενών σε εξειδικευμένα κέντρα Γυναικολογικής Ογκολογίας. Γίνεται σε νέες γυναίκες με μικρούς όγκους κάτω των 3 εκατοστών που θέλουν και μπορούν να τεκνοποιήσουν.
Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό από την ασθενή και τους συγγενείς ότι οι επεμβάσεις αυτές, λόγω του περιορισμένου αριθμού τους διεθνώς, έχουν έναν απροσδιόριστο ακόμη κίνδυνο υποτροπής της νόσου και πρέπει να γίνονται μόνο σε εξειδικευμένα κέντρα.
Η Α’ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Νοσοκομείο Αλεξάνδρα με διευθυντή τον καθηγητή κ. Δ. Λουτράδη αποτελεί κέντρο αναφοράς τέτοιων επεμβάσεων. Οι γιατροί του Ογκολογικού Τμήματος, Α. Ροδολάκης, Γ. Βλάχος, Δ. Χαϊδόπουλος και Ν. Θωμάκος έχουν ειδικά εκπαιδευτεί στην εκτέλεση των επεμβάσεων αυτών. Ως σήμερα έχουν γίνει 64 ανάλογες επεμβάσεις οι οποίες παρείχαν τη δυνατότητα τεκνοποίησης στις ασθενείς, ταυτόχρονα με ικανοποιητικό έλεγχο της νόσου του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Ετσι, από τις 40 γυναίκες που προσπάθησαν μέχρι τώρα, εγκυμοσύνη επιτεύχθηκε σε 26. Υπήρξαν δύο υποτροπές νόσου εκτός του χειρουργικού πεδίου. Τα αποτελέσματα αυτά είναι πολύ ενθαρρυντικά.
Ριζική τραχηλεκτομή κατά τη διάρκεια της κύησης είναι μοναδική περίπτωση για τα ελληνικά ιατρικά χρονικά, ενώ αναφέρονται διεθνώς άλλες πέντε περιπτώσεις. Η διεκπεραίωση της επέμβασης στην κύηση αλλά και η συνέχιση της εγκυμοσύνης χωρίς ενδεχόμενη επιβάρυνση της νόσου αποτελούν ιδιαίτερα δύσκολες ιατρικές παρεμβάσεις.
Η αντιμετώπιση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας κατά τη διάρκεια της κύησης γίνεται παραδοσιακά χειρουργικά ή με ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία με απώλεια της κύησης. Διατήρηση της βιωσιμότητας του εμβρύου και ταυτόχρονα αντιμετώπιση της νόσου κατά την κύηση είναι εξαιρετικά σπάνια, όπως στην περίπτωση της ασθενούς μας.
Ο έλεγχος της εξέλιξης της νόσου, η βιωσιμότητα του εμβρύου, η διατήρηση της ομαλότητας της κύησης, η αβεβαιότητα της εξέλιξης της νόσου κατά τη διάρκεια της κύησης, αλλά και η ψυχολογική και συναισθηματική φόρτιση της ασθενούς και των συγγενών είναι σημαντικοί παράγοντες για τη λήψη ανάλογων ιατρικών αποφάσεων».
