Τετάρτη τάξη
Η Τετάρτη τάξη του 2ου Δημοτικού Σχολείου Γρεβενών στα πλαίσια του προγράμματος Πολιτιστικών Θεμάτων πρόκειται να πραγματοποιήσει το Σχολικό Έτος 2013-2014, με αφορμή τη συμπλήρωση εβδομήντα χρόνων από το ολοκαύτωμα των Γρεβενών από τους Γερμανούς, δραστηριότητα με τίτλο: «Όχι στον ρατσισμό, όχι στο φασισμό, όχι στον πόλεμο».
Στα πλαίσια αυτής της δραστηριότητας, μεταξύ των άλλων, θα συγκεντρώσουμε με τη μέθοδο της συνέντευξης πληροφορίες και παλιές φωτογραφίες από τα γεγονότα της περιόδου 1940-1944 που έλαβαν χώρα στο νομό Γρεβενών, με επίκεντρο το ολοκαύτωμα των Γρεβενών τον Ιούλιο του 1944. Αυτές τις φωτογραφίες θα τις σαρώσουμε, δηλαδή θα τις δώσουμε ψηφιακή μορφή, ενώ τα κείμενα θα τα γράψουμε στον Η/Υ και σταδιακά θα τα δημοσιοποιήσουμε, με σκοπό πρώτα απ’ όλα να τα γνωρίσει και η τοπική κοινωνία, αλλά πολύ περισσότερο γιατί έτσι θέλουμε να κινητοποιήσουμε όσους γνωρίζουν πρόσωπα, καταστάσεις ή άλλες πληροφορίες και θέλουν να μας βοηθήσουν, να μας τις γνωστοποιήσουν στο τηλέφωνο 2462022511 ή στα e-mail mail@dim-grevn.gre.sch.gr και karaliolio@sch.gr
Σήμερα θα δημοσιοποιήσουμε τις συνεντεύξεις που πήραν τρεις μαθήτριές μας , η Δήμητρα, η Μαρία Π. και η Μαρία Τ. από συγγενικά τους πρόσωπα:
Η Δήμητρα πήρε συνέντευξη από την προγιαγιά της:
«Το 1944, στις 16 ή 24 Ιουλίου, ημέρα Σάββατο ήρθαν οι Γερμανοί στο Κοσμάτι και μάζεψαν όλους τους κατοίκους του χωριού στην εκκλησία. Έβαλαν φωτιά στα σπίτια του χωριού και σκότωναν όποιο ζώο βρίσκανε μπροστά τους. Πήρανε τα γυναικόπαιδα και τα έκλεισαν μέσα στην εκκλησία, ενώ τους άντρες τους άφησαν έξω και τους χώρισαν σε νέους και γέρους. Τους νέους τους πήγαν στο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, τους έκλεισαν μέσα, τους πυροβόλησαν και ύστερα έβαλαν φωτιά και τους έκαψαν. Μετά γύρισαν στην εκκλησία και προσπάθησαν να κάψουν και τα γυναικόπαιδα. Προσπάθησαν να σπάσουν την πόρτα, αλλά η πόρτα δεν έσπαγε με τίποτα. Την πυροβόλησαν, αλλά μάταια. Έβαλαν φωτιά στην πόρτα για να την κάψουν, αλλά δεν τα κατάφεραν, γιατί η πόρτα δεν καιγόταν με τίποτα. Τα γυναικόπαιδα έκλαιγαν και φώναζαν συνέχεια. Τότε μία γιαγιά έδωσε ένα αυγό σε έναν Γερμανό και εκείνος της το πέταξε στο μέτωπό. Εκείνη τη στιγμή σήμανε συναγερμός και οι Γερμανοί αναγκάστηκαν να φύγουν και έτσι γλύτωσαν τη ζωή τους όλα τα γυναικόπαιδα του χωριού….»
Η Μαρία Τ. πήρε συνέντευξη από τον πατέρα της, για τον παππού της που πολέμησε το 1940 στην Αλβανία:
«Ο μπαμπάς μου είχε πει ότι και ο δικός του παππούς είχε πολεμήσει στον πόλεμο του 1940.
Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος, ήταν μόλις 27 χρονών. Αναγκάστηκε να αφήσει πίσω την οικογένειά του και μαζί με άλλους στρατιώτες, έφυγε για το μέτωπο. Κάτω από δύσκολες καιρικές συνθήκες πολέμησαν τους Ιταλούς και άρχισαν να προχωράνε στο αλβανικό έδαφος. Εκτός από το κρύο και τον ίδιο τον πόλεμο, είχαν να αντιμετωπίσουν την πείνα και τις ψείρες.
Λίγους μήνες μετά αναγκάστηκαν να γυρίσουν πίσω, επειδή η Ελλάδα είχε παραδοθεί στους Γερμανούς.
Ο παππούς ο Αχιλλέας ήταν πολύ περήφανος που πολέμησε για την ελευθερία της πατρίδας μας και για πολλά χρόνια διηγούνταν ιστορίες από αυτά που έζησε.»
Η Μαρία Π. πήρε συνέντευξη από φίλους του παππού της:
«Ο κύριος Γιάννης Μ., φίλος του παππού μου, θυμάται τα γεγονότα της κατοχής. Τότε ήταν 6 χρονών. Οι Γερμανοί εκείνη την εποχή πέρασαν από πολλά χωριά των Γρεβενών. Ένα από αυτά ήταν και το Σπήλαιο, το οποίο δυστυχώς το έκαψαν ολοσχερώς. Οι κάτοικοι του χωριού βρίσκονταν εκτός χωριού, γιατί γνώριζαν τις θηριωδίες των Γερμανών. Σε διάφορες περιοχές οι Γερμανοί θέλοντας να εκδικηθούν το θάνατο ενός Γερμανού, προέβαιναν σε πολλές βίαιες πράξεις εναντίον των αμάχων κατοίκων της περιοχής. Στη θέση «Ντόνα» συγκέντρωσαν πολλούς κατοίκους μεταξύ των οποίων και τον πρόεδρο του χωριού. Δυστυχώς τους έστησαν στη σειρά και από απέναντι ήταν έτοιμοι με τα πολυβόλα για να τους ρίξουν. Εκείνη τη στιγμή ένας κάτοικος του χωριού άρχισε να φωνάζει και να λέει προς τους άλλους: «Τι καθόμαστε; Δεν βλέπετε τα πολυβόλα τους που είναι έτοιμα να μας ρίξουν; Πάμε να τρέξουμε, να ξεφύγουμε». Μόλις άρχισαν να τρέχουν, οι Γερμανοί άνοιξαν πυρ και πέντε κάτοικοι μαζί με τον πρόεδρο του χωριού, σκοτώθηκαν επί τόπου.
Σε μια άλλη περίπτωση οι οικογένειες που ήταν κρυμμένες στις σπηλιές και έβλεπαν τους Γερμανούς να πυροβολούν έναν γέρο, φοβούμενοι να μην αντιληφθούν και τους ίδιους, όταν ένα κοριτσάκι 6 μηνών άρχισε να κλαίει, τότε ο πατέρας του στην προσπάθειά του να το κάνει να σωπάσει παραλίγο να το πνίξει. Ευτυχώς που το μωρό λιποθύμησε από την πείνα και έτσι γλύτωσε. Έτσι μόλις έφυγαν οι Γερμανοί, της έκαναν τεχνητές αναπνοές και συνήλθε αμέσως. Αυτή η κοπέλα ζει ακόμη και σήμερα στο χωριό της.
Ένα άλλο γεγονός που με συγκλονίζει ακόμα και σήμερα και θα το θυμάμαι, είναι ο θάνατος του πατέρα μου από τους Γερμανούς.
Βρισκόμασταν στη θέση «Κούρασμα». Ήταν απόγευμα. Φαινόταν απέναντι το χωριό μου που καιγόταν. Ένα από αυτά δυστυχώς ήταν και το σπίτι του πατέρα μου. Η μητέρα μου βλέποντας το σπίτι να καίγεται, άρχισε να κλαίει και να χτυπιέται. Ο πατέρας μου την ησύχασε λέγοντας: «Μην ανησυχείς, ας είμαστε εμείς καλά, να ‘χουμε την υγεία μας και θα το ξαναφτιάξουμε. Δυστυχώς όμως την επόμενη κιόλας μέρα και από κακή σύμπτωση, τον σκότωσαν οι Γερμανοί. Στη θέση «Γαλάζιο», έγινε μια μάχη μεταξύ των γερμανών και μιας ομάδας ανταρτών με αρχηγό τον Παλιοκρασά. Ο πατέρας μου έτυχε να βρίσκεται κοντά σ’ αυτήν την περιοχή μαζί με τον ξάδερφό του. Προσπαθώντας να φύγει τον κατάλαβαν οι Γερμανοί οι οποίοι είχαν καταλάβει όλη την περιοχή. Δυστυχώς τον πυροβόλησαν και πληγώθηκε θανάσιμα.
Αυτές οι αναμνήσεις, μου είπε ο κ. Γιάννης θα μείνουν για πάντα χαραγμένες στο μυαλό μου.»
Ο κ. Ευριπίδης Λ., ένας άλλος φίλος του παππού μου, θυμάται το παρακάτω γεγονός:
«Ήταν 10 Ιούλη του 1944. Μέρα που οι Γερμανοί αποχωρούσαν από τα Γρεβενά. Βγαίνοντας όμως από την πόλη, μια ομάδα ανταρτών, που ήταν κρυμμένοι πάνω στους λόφους, πυροβόλησαν τους Γερμανούς. Τότε αυτοί θύμωσαν, νευρίασαν και γύρισαν πίσω και δώσανε φωτιά τα Γρεβενά. Κάποιοι πήγαν να ανατινάξουν το μύλο του «Αναγνώστου», είδαν όμως ότι οι μηχανές του μύλου ήταν γερμανικές και δεν τον ανατίναξαν. Μάλιστα έβαλαν ανακοίνωση στην πόρτα, ακόμα και σκοπό να φυλάει το μύλο, για να μην τον ανατινάξουν άλλοι που δεν ήξεραν. Τόσο μεγάλη λατρεία είχαν για τα δικά τους πράγματα!»
Στα πλαίσια της ίδιας δραστηριότητας, την Παρασκευή 1 Νοεμβρίου, επισκεφτήκαμε το Δήμο Γρεβενών. Εκεί, μετά από αίτημά μας, είχαμε την ευκαιρία στο Ληξιαρχείο του Δήμου να βρούμε στο «Βιβλίο Θανάτων» τις ληξιαρχικές πράξεις θανάτου των Γρεβενιωτών που εκτελέστηκαν από τους Ιταλούς και Γερμανούς την περίοδο 1941-1944.
Μάλιστα η μία απ’ αυτές του Ανδρέα Κουζιώνη, παππού του Γενικού Γραμματέα του Δήμου Ανδρέα Τόσκα, φωτοτυπήθηκε και μοιράστηκε σε όλους τους μαθητές. Θα ήταν παράλειψη αν δεν αναφέραμε ότι την ίδια μέρα επισκεφτήκαμε και τα δημοτολόγια του Δήμου όπου μας έγινε μια αναλυτικότατη παρουσίαση όλων των λειτουργιών της υπηρεσίας από τον προϊστάμενό της κ. Σάκη Μήτσιου και τους υπαλλήλους της.
Στο τέλος εκδώσανε για τους μαθητές ένα πιστοποιητικό γέννησης και ένα οικογενειακής κατάστασης. Ήταν μια πολύ επιτυχημένη διδακτική επίσκεψη και γι’ αυτό αισθανόμαστε την ανάγκη να ευχαριστήσουμε και δημόσια τον Αντιδήμαρχο κ. Αρμπάρα και το Γενικό Γραμματέα του Δήμου κ. Τόσκα για την υποδοχή και φιλοξενία, καθώς και τον κ. Σάκη Μήτσιου προϊστάμενο της υπηρεσίας και τους υπαλλήλους της για την υποδοχή, φιλοξενία, ξενάγηση και ενημέρωση που μας έκαναν.
Επίσης σήμερα θα δημοσιοποιήσουμε σήμερα και πέντε πολύ σπάνιες φωτογραφίες που μας παραχώρησε από το αρχείο του ο συνάδελφος (γυμναστής ) Μιχάλης Κοκκινάκης.
Οι φωτογραφίες αυτές είναι από το 1947 και φαίνονται, εκτός των άλλων, σπίτια των Γρεβενών που κάηκαν από τους Γερμανούς τον Ιούλιο του 1944. Ευχαριστούμε πολύ τον κ. Μιχάλη Κοκκινάκη για την παραχώρηση των φωτογραφιών. (Στη φωτογραφία με τους τρεις άντρες, είναι οι Λαδάς Χ., Καραγιάννης Κ. και Κοκκινάκης Γ.)
Όλες τις φωτογραφίες μπορείτε να τις δείτε εδώ: 2dim-greven.gre.sch.gr
Οι μαθητές της τάξης
Ο δάσκαλος της τάξης
Αργύριος Καραλιόλιος
