Ο πληροφοριοδότης των μυστικών υπηρεσιών Έντουαρντ Σνόουντεν θα προσπαθήσει σήμερα, Δευτέρα, να ολοκληρώσει μια τολμηρή απόδραση στη σχετική ασφάλεια της Νότιας Αμερικής, μετά την αναχώρησή του από το Χονγκ Κονγκ, κάτι που ήδη έχει εντείνει τις διπλωματικές σχέσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας.
Σε μια κίνηση που μάλλον μπέρδεψε τον Λευκό Οίκο, επέτρεψαν στον Σνόουντεν να φύγει από το Χονγκ Κονγκ την Κυριακή το πρωί και να κατευθυνθεί στη Μόσχα με μια εμπορική πτήση, παρά το επίσημο αίτημα από τις ΗΠΑ να κρατηθεί και να εκδοθεί για να αντιμετωπίσει κατηγορίες για κατασκοπεία σχετικά με διαρροές από την Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας (NSA) και την βρετανική GCHQ.
Φτάνοντας στη Μόσχα, ο Σνόουντεν εξαφανίστηκε και πάλι, χωρίς να εντοπιστεί το αεροσκάφος, αλλά ακολουθούμενος από τον πρέσβη του Εκουαδόρ, Πατρίσιο Τσάβες, εν μέσω εικασιών ότι θα πετάξει στο Κίτο στις Δευτέρα, ενδεχομένως μέσω Κούβας. Ο Σνόουντεν ζήτησε πολιτικό άσυλο στον Ισημερινό, τη χώρα που έχει δώσει, επίσης, καταφύγιο στον ιδρυτή του WikiLeaks, Τζούλιαν Ασάνζ, στην πρεσβεία του στο Λονδίνο.
Σε δήλωσή του το βράδυ της Κυριακής, το WikiLeaks, το οποίο έχει παράσχει νομική και διοικητική βοήθεια για να Snowden τις τελευταίες ημέρες, αναφέρει: «Πηγαίνει προς την Δημοκρατία του Ισημερινού μέσω ασφαλούς διαδρομής για να ζητήσει άσυλο και συνοδεύεται από διπλωμάτες και νομικούς συμβούλους του WikiLeaks».
«Ο Σνόουντεν ζήτησε από το WikiLeaks να χρησιμοποιήσουν τις νομικές γνώσεις και την εμπειρία τους για να εξασφαλίσουν την ασφάλειά του. Μόλις ο Σνόουντεν φτάσει στον Ισημερινό το αίτημά του θα εξεταστεί επίσημα». Η απόδραση του Σνόουντεν από το Χονγκ Κονγκ εξόργισε τους Αμερικανούς πολιτικούς, ενώ η Κίνα επικεντρώθηκε στην καταδίκη της Ουάσινγκτον για τις τελευταίες αποκαλύψεις του, οι οποίες υπονοούν ότι η NSA είχε χακάρει κινεζικές εταιρείες κινητής τηλεφωνίας για να αποκτήσει πρόσβαση σε εκατομμύρια μηνύματα ιδιωτών.
Στην αντιπαράθεση ενεπλάκη και η Μόσχα, όταν προέκυψε ότι το διαβατήριό του Σνόουντεν είχε ανακληθεί πριν φύγει από το Χονγκ Κονγκ και ο ίδιος δεν είχε βίζα για τη Ρωσία. Αλλά η Ρωσία μάλλον αδιαφόρησε για το σάλο, με έναν ανώτερο αξιωματούχο να λέει ότι ο Σνόουντεν ήταν ασφαλής από τις αρχές για όσο διάστημα παρέμενε στην αίθουσα αναμονής στο αεροδρόμιο του Σερεμέτιεβο. Ο Ντμίτρι Πέσκοφ, εκπρόσωπος του Βλαντίμιρ Πούτιν, είπε: «Δεν γνωρίζω τίποτα».
Στην Ουάσιγκτον, βουλευτές εκφράστηκαν έντονα κατά της ξαφνικής συμμαχίας ενάντια στις ΗΠΑ. Ο Μάικ Ρότζερς, πρόεδρος της Επιτροπής Μυστικών Υπηρεσιών της Βουλής των Αντιπροσώπων, καταφέρθηκε κατά του ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν για τη στάση του απέναντι στο θέμα, αφήνοντας να εννοηθεί ότι υπάρχει υστεροβουλία. «Είμαι σίγουρος ότι θα ήθελαν να πιουν έναν καφέ και να μιλήσουν με τον Σνόουντεν» είπε. Ο Δημοκρατικός γερουσιαστής Τσακ Σούμερ πρόσθεσε: «Το κέρδος είναι πολύ απλό: οι σύμμαχοι έπρεπε να συμπεριφέρονται μεταξύ τους με αξιοπρεπή τρόπο, και ο Πούτιν φαίνεται σχεδόν πάντα πρόθυμος να βάλει το δάχτυλο στο μάτι των Ηνωμένων Πολιτειών, είτε με τη Συρία, είτε με το Ιράν, είτε τώρα με τον Σνόουντεν. Αυτός δεν είναι τρόπος για να αντιμετωπίζουν οι σύμμαχοι ο ένας τον άλλο και νομίζω ότι θα έχει σοβαρές συνέπειες για τις σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας».
Η Ουάσιγκτον θα αμφισβητήσει επίσης το Χονγκ Κονγκ για την απόφασή του να αφήσει τον Σνόουντεν να φύγει. Σε μια δήλωση, η Ειδική Αυτόνομη Περιφέρεια του Χονγκ Κονγκ (HKSAR) αναφέρει ότι δεν θα μπορούσε να σταματήσει τον Σνόουντεν επειδή το αίτημα της Αμερικής να τον κρατούν με προσωρινό ένταλμα – που κατατέθηκε εγγράφως την περασμένη εβδομάδα – δεν συμφωνεί πλήρως με τις νομικές απαιτήσεις. «Δεδομένου ότι η κυβέρνηση της HKSAR δεν έχει ακόμη να επαρκείς πληροφορίες για την επεξεργασία του αιτήματος προσωρινού εντάλματος σύλληψης, δεν υπάρχει καμία νομική βάση που να περιορίζει τον Σνόουντεν να φύγει από το Χονγκ Κονγκ» ανέφερε η δήλωση.
Ωστόσο, η παραδοχή ότι είχαν επιτρέψει στον Σνόουντεν να φύγει έγινε πέντε ώρες αφότου είχε επιβιβαστεί σε πτήση της Aeroflot στη Μόσχα και η ανακάλυψη της επιτήρησης ήρθε δύο ημέρες αφότου τα έγγραφα είχαν αποσταλεί επισήμως.
Ο Σνόουντεν, ένας πρώην εργαζόμενος στην NSA, είχε προηγουμένως πει ότι θα μείνει στο Χονγκ Κονγκ και θα αγωνιστεί για την ελευθερία του μέσω των δικαστηρίων. Είχε πάει σε ένα ασφαλές σπίτι, μετά τη συνέντευξη στην Guardian όπου αποκάλυπτε ότι ήταν η πηγή που διέρρευσε άκρως απόρρητα έγγραφα των ΗΠΑ. Από τότε, ο Σνόουντεν ήρθε σε επαφή με το WikiLeaks, το οποίο αποκάλυψε την Κυριακή ότι τον βοήθησε να διαφύγει με ασφάλεια από το Χονγκ Κονγκ.
Μιλώντας στην Sydney Morning Herald από την πρεσβεία του Εκουαδόρ στο Λονδίνο, ο Τζούλιαν Ασάνζ δήλωσε: «Λόγω των περιστάσεων στο WikiLeaks, έχουμε αναπτύξει σημαντική τεχνογνωσία σε θέματα ασύλου και έκδοσης ως προς το διεθνές δίκαιο, τη σχετική διπλωματία και τις πρακτικές σε τέτοια θέματα. Συμπαθώ πολύ τον Σνόουντεν, προσωπικά. Το WikiLeaks υποστηρίζει απόλυτα την απόφασή του να αποκαλύψει τη μαζική παρακολούθηση του πληθυσμού από την κυβέρνηση των ΗΠΑ». Το Σάββατο, η South China Morning Post αποκάλυψε λεπτομέρειες νέων εγγράφων του Σνόουντεν, τα οποία ανέφεραν ότι η NSA είχε χακάρει κινεζικές εταιρείες τηλεφωνίας.
Για δεύτερη φορά μέσα σε 10 ημέρες, ο στρατηγός Κιθ Αλεξάντερ, επικεφαλής της NSA, έπρεπε να υπερασπιστεί τις δραστηριότητες του οργανισμού και δεν αρνήθηκε τις τελευταίες καταγγελίες. «Το να πούμε ότι συλλέγουμε εκούσια κάθε είδους δεδομένα, θα σας δώσει την εντύπωση ότι απλώς προσπαθούμε να παρακολουθούμε ολόκληρο τον κόσμο», είπε. «Το γεγονός είναι ότι αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να πάρουμε τις πληροφορίες που χρειάζεται η χώρα μας, ως πρωταρχική αποστολή. Η περίπτωση που ο Σνόουντεν έφερε στο προσκήνιο αφορά την υπεράσπιση του έθνους από μια τρομοκρατική επίθεση. Είμαι βέβαιος ότι ακολουθούμε τους νόμους της χώρας μας. Έχουμε ένα σύνολο νόμων που καθοδηγούν τις πράξεις της NSA. Ακολουθούμε αυτούς τους νόμους. Έχουμε τεράστια εποπτεία και από τα τρία τμήματα της κυβέρνησης: τα δικαστήρια, το Κογκρέσο και την κυβέρνηση».
Αλλά το επίσημο Κινεζικό Πρακτορείο ειδήσεων Xinhua ανέφερε ότι οι αποκαλύψεις είχαν «φέρει την Ουάσιγκτον, σε μια πραγματικά δύσκολη κατάσταση». «Αποδεικνύουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, που εδώ και καιρό προσπαθούν να το παίξουν αθώα θύματα των επιθέσεων στον κυβερνοχώρο, αποδείχθηκαν ο μεγαλύτερος κακός της εποχής μας» ανέφερε. Οι αποκαλύψεις από τις διαρροές του Σνόουντεν συνέχισαν να προκαλούν τη συζήτηση σχετικά με την παρακολούθηση στο Ηνωμένο Βασίλειο, με την Shami Chakrabarti, διευθύντρια του Liberty (Εθνικού Συμβουλίου Πολιτικών Ελευθεριών), να επιμένει ότι ο Ντέιβιντ Κάμερον και ο υπουργός Εξωτερικών, Γούιλιαμ Χέιγκ, θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τους βουλευτές.
Την Παρασκευή, ο Guardian αποκάλυψε ότι η GCHQ είχε βάλει κοριούς σε ορισμένα καλώδια που μεταφέρουν την κυκλοφορία στο διαδίκτυο μέσα και έξω από το Ηνωμένο Βασίλειο, και έχει αναπτύξει ένα σύστημα αποθήκευσης – με την κωδική ονομασία Tempora – που μπορεί να κρατήσει τις πληροφορίες μέχρι και 30 ημέρες. Το πρόγραμμα, το οποίο δεν είχε αποκαλυφθεί πριν, επιτρέπει στην GCHQ να κρατά ένα τεράστιο ποσό emails και τηλεφωνημάτων για ανάλυση.
Η Chakrabarti, δήλωσε: «Οι αρχές φαίνεται να κοροϊδεύουν τον εαυτό τους με την πολύ γενναιόδωρη ερμηνεία του νόμου, που δεν μπορεί να σταθεί με το άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Οι αποκαλύψεις για την καλυμμένη παρακολούθηση του βρετανικού λαού σε τέτοια κλίμακα είναι ένα τεράστιο σκάνδαλο, ακόμη και με τα πρότυπα των τελευταίων ετών. Τουλάχιστον, ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Εξωτερικών θα πρέπει να παρουσιαστούν ενώπιον της Βουλής των Κοινοτήτων αμέσως για να εξηγήσουν πώς δικαιολογείται αυτό χωρίς σαφή νομική εξουσία ή κοινοβουλευτική συζήτηση». Η GCHQ έχει πει ότι συμμορφώνεται πλήρως με το βρετανικό δίκαιο.
