Ορατός είναι ο κίνδυνος αφελληνισμού της Εθνικής – Αδυνατούν να παίξουν ρόλο στην ανάκαμψη εξαιτίας της ανακεφαλαιοποίησης και των «κακών» δανείων
«Ζωντανές-νεκρές» παραμένουν οι τράπεζες, αδυνατώντας να παίξουν τον ρόλο τους στη χρηματοδότηση της ανάκαμψης, εξαιτίας των καθυστερήσεων στην ανακεφαλαιοποίηση και της αύξησης των «κακών» δανείων. Εναν χρόνο μετά την εξασφάλιση των κονδυλίων ύψους 50 δισ. ευρώ δεν έχει ολοκληρωθεί η ανακεφαλαιοποίηση του συστήματος και η κατάσταση δεν αναμένεται να βελτιωθεί ουσιαστικά μετά και τις αυξήσεις κεφαλαίων που θα επιχειρηθούν το επόμενο τρίμηνο. Μάλιστα, όσον αφορά την Εθνική Τράπεζα, τον μεγαλύτερο ελληνικό χρηματοπιστωτικό όμιλο, η όλη διαδικασία ενδέχεται να οδηγήσει στον αφελληνισμό της.
Η αδράνεια στην οποία έχει περιπέσει το τραπεζικό σύστημα στην κρίσιμη αυτή περίοδο είναι αποτέλεσμα σειράς άστοχων ενεργειών και καθυστερήσεων τόσο από την πλευρά της τρόικας όσο και από την πλευρά των κυβερνήσεων της τελευταίας διετίας. Η κυβέρνηση Παπαδήμου αρχικά καθυστέρησε να ασχοληθεί με το ζήτημα, αφού είχε άλλες προτεραιότητες, όπως το «κούρεμα» του χρέους και η ψήφιση των μέτρων του δεύτερου μνημονίου. Οταν όμως ο πρώην πρωθυπουργός κ. Λουκάς Παπαδήμος πίεσε για να κλείσει το θέμα πριν από τις εκλογές του περασμένου Μαΐου, η τότε αξιωματική αντιπολίτευση του κ. Αντώνη Σαμαρά έκανε λόγο για «χαριστικές ρυθμίσεις στις τράπεζες», ευελπιστώντας να χειριστεί το θέμα ως κυβέρνηση και να διαμορφώσει η ίδια τον νέο τραπεζικό χάρτη.
Ταυτόχρονα, με τον πρώην πρωθυπουργό κ. Γιώργο Παπανδρέου να ξιφουλκεί προεκλογικά κατά των τραπεζιτών, ο αρχηγός του ΠαΣοΚ κ. Ευάγγελος Βενιζέλος άναψε «κόκκινο φως» στον τότε υπουργό Οικονομικών κ. Φίλιππο Σαχινίδη για τις ρυθμίσεις που προωθούσε η κυβέρνηση Παπαδήμου.
Μετά τις δύο εκλογικές αναμετρήσεις και τον σχηματισμό της κυβέρνησης Σαμαρά τη σκυτάλη της καθυστέρησης πήραν οι τραπεζίτες. Γνωρίζοντας ότι όσο εκκρεμούσε η καταβολή της δόσης ήταν αδύνατο να προχωρήσουν σε αυξήσεις κεφαλαίου, καθώς κανένας επενδυτής, εγχώριος ή ξένος, δεν θα έβαζε χρήματα σε μια χώρα που φλέρταρε με την έξοδο από το ευρώ, ξεκίνησε από την Τράπεζα της Ελλάδος ενδελεχής έλεγχος (due diligence) στα οικονομικά των τραπεζών, με στόχο να προσδιοριστούν οι ακριβείς κεφαλαιακές ανάγκες τους. Η διαδικασία αυτή, όπως και ο κύκλος εξαγορών και συγχωνεύσεων που πραγματοποιήθηκε το ίδιο διάστημα, βοήθησε στο να κερδίσουν χρόνο οι τράπεζες ώσπου να ξεκαθαρίσει το μέλλον της χώρας.
Με την έγκριση της δόσης, ψηφίστηκε ο νόμος για την ανακεφαλαιοποίηση, ο οποίος, όπως τελικά διαμορφώθηκε μετά τις πιέσεις και τις παρεμβάσεις όλων των εμπλεκόμενων μερών και ιδιαιτέρως της τρόικας, κρίνεται από τραπεζικές πηγές «μη εφαρμόσιμος». Οπως εξηγούν, «οι τράπεζες οδηγούνται σε αυξήσεις κεφαλαίου με σχέση τιμής προς λογιστική αξία της τάξεως του 2,25, όταν σε όλη την Ευρώπη οι αυξήσεις πραγματοποιούνται με σχέση που κυμαίνεται μεταξύ 0,4 και 0,7. Γιατί να βάλουν χρήματα σε ελληνικές τράπεζες, που έχουν και μεγαλύτερο ρίσκο, όταν μπορούν να επενδύσουν με καλύτερες προϋποθέσεις κέρδους σε τράπεζες άλλων χωρών;» αναρωτιούνται.
Επιπλέον, η επιμονή της τρόικας να μη δοθεί παράταση για την ολοκλήρωση των αυξήσεων κεφαλαίου δημιουργεί προβλήματα, καθώς όλες οι τράπεζες θα πρέπει να σηκώσουν κεφάλαια από τις αγορές το ίδιο χρονικό διάστημα. «Θα μπορούσε να ξεκινήσει η μία, να ακολουθήσει η άλλη ύστερα από κάποιο χρονικό διάστημα, κ.ο.κ.» αναφέρουν οι ίδιες πηγές.
Ο «ιπτάμενος» Ολλανδός εποπτεύει από το Ντουμπάι
- Από το εξωτικό Ντουμπάι εποπτεύει τις αποφάσεις και τη λειτουργία του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) ο νέος πρόεδρός του Πολ Κόστερ, τον οποίο επέλεξε και τοποθέτησε η τρόικα. Ο «ιπτάμενος» Ολλανδός, όπως τον αποκαλούν στην τραπεζική αγορά, αφού πηγαινοέρχεται στην Αθήνα, ανέλαβε τη θέση του προέδρου του ΤΧΣ όντας διευθύνων σύμβουλος του Dubai Financial Services Authority, της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς του Εμιράτου, η οποία, σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, είναι επιφορτισμένη με την αναδιάρθρωση του χρηματοπιστωτικού κλάδου. Αλλωστε, αυτή είναι και η εμπειρία του καθώς προέρχεται από την ολλανδική εθνική ρυθμιστική αρχή για χρηματοοικονομικές υπηρεσίες Autoriteit Financiële Markten (AFM). Επίσης έχει εργαστεί σε επιτελικές θέσεις στο Χρηματιστήριο του Αμστερνταμ και ως ελεγκτής στην εταιρεία Arthur Andersen.
- Πληροφορίες αναφέρουν ότι, σύμφωνα με το συμβόλαιό του με την τρόικα, υποχρεούται να επισκέπεται την Αθήνα μόλις δύο φορές τον μήνα, πράγμα που θέτει σε αμφισβήτηση όχι μόνο την αξιοπιστία της θέσης του προέδρου του ΤΧΣ αλλά και τον ρόλο του Ταμείου. Διότι, όπως επισημαίνουν τραπεζικοί κύκλοι, πώς μπορεί ο πρόεδρος ενός οργανισμού που διαχειρίζεται 50 δισ. ευρώ, δηλαδή το 25%-30% του ΑΕΠ της χώρας, να εργάζεται στο μακρινό Ντουμπάι και να έρχεται στην Αθήνα δύο ή τρεις φορές τον μήνα; Χρειάζεται ή δεν χρειάζεται η θέση του;
- Η τοποθέτηση του Πολ Κόστερ είναι ενδεικτική του τρόπου με τον οποίο προσεγγίζει το θέμα η τρόικα, η οποία αντικατέστησε την προηγούμενη διοίκηση του ΤΧΣ στην οποία πρόεδρος ήταν ο κ. Τάκης Θωμόπουλος, για πολλά χρόνια υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, ο οποίος γνωρίζει το εγχώριο τραπεζικό σύστημα, τα πρόσωπα, τη λειτουργία του, τις εποπτικές και νομοθετικές αρχές.
- Επιπλέον στη διαδικασία λήψης αποφάσεων του ΤΧΣ συμμετέχει πλέον και ο ευρωπαϊκός μηχανισμός ESM περιπλέκοντας περαιτέρω τα πράγματα. Διότι στον συντονισμό και στις συνεννοήσεις μεταξύ των εμπλεκομένων που είναι ήδη προβληματική και χρονοβόρος διαδικασία εμπλέκονται εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του ΔΝΤ, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Τράπεζας της Ελλάδος και του υπουργείου Οικονομικών, τα συμφέροντα και οι επιδιώξεις των οποίων στις περισσότερες περιπτώσεις διαφέρουν καθυστερώντας τις όποιες αποφάσεις.
Οι αυξήσεις κεφαλαίου και οι κίνδυνοι
Η τρόικα αρνείται να δώσει παράταση και να αναθεωρήσει τους όρους της ανακεφαλαιοποίησης
Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα της τρόικας, οι αυξήσεις κεφαλαίου θα πρέπει να έχουν γίνει ως τις 30 Απριλίου. Κάτι τέτοιο όμως δεν είναι εφικτό και ειδικότερα για την Εθνική Τράπεζα, καθώς ως τότε δεν θα έχει ολοκληρωθεί η συγχώνευση με τη Eurobank. Η τρόικα αρνείται να δώσει παράταση, όπως και να αναθεωρήσει τους όρους της ανακεφαλαιοποίησης, και ειδικά το κομμάτι που αφορά τα warrants σε μετοχές, δηλαδή το «μπόνους» που θα δοθεί στους ιδιώτες επενδυτές για να συμμετάσχουν στις αυξήσεις.
Ετσι, σύμφωνα με πληροφορίες, οι αυξήσεις θα προχωρήσουν με τους προβλεπόμενους όρους, ενώ αναμένεται να δοθεί σιωπηρή παράταση τεσσάρων εβδομάδων για την ολοκλήρωση των αυξήσεων. Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι «η παράταση αυτή θα αφορά τις τράπεζες οι οποίες ως τις 30 Απριλίου θα έχουν εξασφαλίσει την έγκριση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και θα έχουν εισέλθει σε μια μη αναστρέψιμη πορεία».
Πράγμα που σημαίνει ότι η Alpha Bank και η Τράπεζα Πειραιώς, για τις οποίες οι πληροφορίες αναφέρουν ότι είναι σε θέση να συγκεντρώσουν ποσοστό τουλάχιστον 10% της αύξησης που απαιτείται για να παραμείνουν ιδιωτικές, θα τα καταφέρουν, ενώ η Εθνική θα περάσει στον έλεγχο του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ).
Αν και αυτό δεν δημιουργεί ανατροπές, καθώς ούτως ή άλλως η διοίκηση της Εθνικής διορίζεται από την εκάστοτε κυβέρνηση, ωστόσο σύμφωνα με το μνημόνιο οι τράπεζες που θα περάσουν στο ΤΧΣ θα πρέπει μέσα σε τρία χρόνια να πωληθούν με διεθνή διαγωνισμό, είτε ολόκληρες είτε τμηματικά. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε την απώλεια του ελέγχου της μεγαλύτερης τράπεζας στα Βαλκάνια, με ενεργητικό ύψους 180 δισ. ευρώ που την κατατάσσει στη 15η θέση των τραπεζών στην ευρωζώνη, καθώς καμία ελληνική τράπεζα δεν θα ήταν σε θέση να τη διεκδικήσει ανταγωνιζόμενη ευρωπαϊκούς τραπεζικούς κολοσσούς.
Σύμφωνα με άλλες πληροφορίες, η κυβέρνηση βρίσκεται σε συνεννόηση με την τρόικα ώστε να δοθεί χρόνος στην Εθνική να ολοκληρώσει την αύξηση ως το τέλος Ιουνίου. Ωστόσο οι όροι με τους οποίους επιχειρείται η αύξηση γεννούν ερωτήματα ως προς το αποτέλεσμα. «Με σχέση τιμής προς λογιστική αξία πάνω από 2, δεν υπάρχει κίνητρο για τους επενδυτές» αναφέρουν. Πηγές προσκείμενες στη διοίκηση της τράπεζας αναφέρουν ότι «οι Ελληνες θα κρίνουν αν η Εθνική θα παραμείνει σε ελληνικά χέρια ή θα αφελληνιστεί», υπονοώντας ότι από τη συμμετοχή των ελλήνων, μικρότερων ή μεγαλύτερων, επενδυτών θα κριθεί τελικά αν θα συγκεντρωθεί το 10% που θα κρατήσει μακριά την τράπεζα από το ΤΧΣ και την πώλησή της σε ξένο όμιλο.
Εξάλλου ανασταλτικό παράγοντα για να μπορέσουν οι τράπεζες να επιτελέσουν τον ρόλο τους στη χρηματοδότηση της οικονομίας αποτελεί η αύξηση των «κακών» δανείων. Με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια να διαμορφώνονται σε επίπεδα της τάξεως του 25%, με αυξητικές τάσεις όσο η ύφεση βαθαίνει και η ανεργία μεγαλώνει, ακόμη και μετά τις αυξήσεις κεφαλαίου, οι τράπεζες δεν θα είναι σε θέση να σηκώσουν κεφάλαια από τις διεθνείς αγορές.
