Για το καλό των παιδιών

Ζούμε σε μια κοινωνία που τα ζευγάρια που χωρίζουν είναι πολλά περισσότερα από εκείνα που παντρεύονται. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι το 2020 τελέστηκαν 3.500 γάμοι, το 2019 4.517 και το 2018 4.595 γάμοι, ενώ εκδόθηκαν 6.000, 11.074 και 13.915 διαζύγια αντίστοιχα. Δυστυχώς, μετά το τέλος της πανδημίας προβλέπεται μια θεαματική αύξηση αυτών. Τις όποιες διαφωνίες  του ζευγαριού μετά τη λύση του γάμου έρχεται να επιλύσει το Οικογενειακό Δίκαιο, στο Δ´ Βιβλίο του Αστικού Δικαίου, που ρυθμίζει τις οικογενειακές σχέσεις.  Υπέστη την πρώτη μεγάλη μεταβολή το 1983, οπότε και καθιερώθηκε η ισότητα ανάμεσα στα 2 φύλα, ενώ η δεύτερη πρόκειται να έρθει σύντομα με ένα νομοσχέδιο που θα παραπέμψει η Ελληνική Κυβέρνηση στην οικεία Κοινοβουλευτική Επιτροπή και ύστερα για ψήφιση στη Βουλή και αφορά τη ΣΥΝ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ.

Τι είναι όμως η ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ; Η Επιμέλεια αποτελεί τμήμα της γενικότερης έννοιας της γονικής μέριμνας (=καθήκον και δικαίωμα των γονιών να μεριμνούν από κοινού για το ανήλικο τέκνο) και περιλαμβάνει κάθε φροντίδα ή μέτρο σχετικό με τη διαμόρφωση της προσωπικότητας του τέκνου, ψυχικώς, πνευματικώς και υλικώς και  ιδίως την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση και την εκπαίδευση του, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου της διαμονής του. ( Άρθρο 1518 παράγραφος 1 του Αστικού Κώδικα).

Στην έννοια της επιμέλειας, επομένως, εντάσσεται κάθε προσπάθεια των γονέων για τη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας και την ανάπτυξη της σωματικής, πνευματικής και ψυχικής υγείας του ανηλίκου, όπως η παροχή στέγης, ένδυσης, τροφής και η φροντίδα για την υγεία, τη μόρφωση και την ηθική διαπαιδαγώγηση. Περιλαμβάνεται, επιπλέον, η επίβλεψη και ο έλεγχος των δραστηριοτήτων και των συναναστραφών του τέκνου, με σκοπό την προφύλαξη του από διάφορους κινδύνους, χωρίς να προσβάλει την προσωπικότητα του. Ο τόπος διαμονής, τον οποίο θα πρέπει να γνωρίζει ο μη ασκών την επιμέλεια γονέας, προσδιορίζεται από τη συγκεκριμένη χώρα, πόλη, συνοικία και το οίκημα, στο οποίο διαμένει το παιδί. Φορείς της επιμέλειας του τέκνου είναι οι φορείς της γονικής μέριμνας, δηλαδή κατά κανόνα οι γονείς. Όταν όμως εκείνοι βρίσκονται σε διάσταση ή χωρίζουν, τότε η επιμέλεια ασκείται από τον ένα γονέα, στον οποίο ανατίθεται είτε με συμφωνία μεταξύ των μερών είτε, αν είναι αδύνατη η συμφωνία, με δικαστική απόφαση. Όταν το δικαστήριο αναλαμβάνει να επιληφθεί επί του θέματος και κρίνεται απαραίτητη η κατάθεση του παιδιού, πολλές φορές αυτή δεν είναι ορθή, αλλά αποτέλεσμα πίεσης που δέχεται από τον ένα γονέα, συνήθως αυτό με τον οποίο διαμένει, χωρίς να σκέφτεται ότι αυτό που πρέπει να υπερτερεί είναι το συμφέρον του τέκνου και όχι η εγωιστική ικανοποίηση του κάθε γονέα. Γι’ αυτό, όταν κρίνεται απαραίτητη η εξέταση του παιδιού, θα πρέπει να διεξάγεται από ειδικό επιστήμονα, χωρίς την παρουσία κανενός γονιού.

Η νομοθετική ρύθμιση για την επιμέλεια με το καινούριο νομοσχέδιο θα αλλάξει και θα φέρει 2 μεγάλες αλλαγές. Αρχικά, θα εισάγει ένα μαχητό τεκμήριο του 1/3-50% της επικοινωνίας του τέκνου με τον γονιό που δεν διαμένει μαζί του. Βέβαια, ο χρόνος αυτός, ως μαχητό τεκμήριο, μπορεί να ανατραπεί, είτε περισσότερο, επειδή συμφέρει το τέκνο να έχει περισσότερη ουσιαστική επικοινωνία με τον άλλο γονιό του, είτε λιγότερο, αν είναι αλκοολικός, ναρκομανής ή βίαιος και μπορεί να προξενήσει με ή χωρίς τη θέληση του βλάβη στην υγεία του τέκνου ή δεν κρίνεται ικανός να μεγαλώσει ένα παιδί. Η δεύτερη αλλαγή είναι η “εναλλασσόμενη κατοικία”, δηλαδή το παιδί θα αλλάζει κατοικία είτε κάθε εβδομάδα είτε κάθε μήνα περνώντας  έτσι χρόνο και με τους 2 γονείς. Το χρονικό διάστημα θα συμφωνείται μεταξύ των δύο γονιώνανάλογα με τις ανάγκες του παιδιού. Η εναλλασσόμενη κατοικία εφαρμόζεται ήδη στο Βέλγιο, τη Δανία, τη Σουηδία, την Αυστραλία τη Νότιο Αφρική, τη Βραζιλία, το Μεξικό και τις περίπου μισές πολιτείες της Αμερικής.

Όλα τα παραπάνω δεν ισχύουν μόνο για τα παιδιά χωρισμένων γονιών, αλλά και για τα παιδιά που αναγνωρίσθηκαν από τον πατέρα τους, είτε εκουσίως είτε δικαστικώς,  χωρίς να έχει προηγηθεί γάμος, αφού,μετά την αναγνώριση, το τέκνο έχει ως προς όλα θέση τέκνου γεννημένου σε γάμο απέναντι στους δύο γονείς και τους συγγενείς τους. (Άρθρο 1484 του Αστικού Κώδικα).

Αν ρωτήσω ένα γονιό τι θέλει για το παιδί του, εκείνος θα απαντήσει την ευτυχία του. Ευτυχισμένο, όμως, είναιμόνο όταν έχει ουσιαστική επικοινωνία και με τους 2 γονείς του. Εξάλλου, έχει αποδειχθεί ότι τα παιδιά που επικοινωνούν ουσιαστικά και με τους 2 γονείς τους έχουν λιγότερα ψυχολογικά προβλήματα και μπορούν να αντεπεξέλθουν  καλύτερα στις δυσκολίες της καθημερινότητας.

Εύχομαι, το νομοσχέδιο που θα ψηφισθεί να βοηθήσει τους γονείς να συνεργάζονται ομαλά για το καλό του ή των παιδιών τους, γιατί το σημαντικό δεν είναι ο εγωισμός αλλά η ψυχική υγεία του παιδιού.

Για να σας είναι πιο εύκολο, σκεφτείτε εσείς, γονείς, πότε ήσασταν πιο ευτυχισμένοι ως παιδιά: όταν ήσασταν μόνο με τον ένα γονέα ή και με τους δύο;

* Η Δανάη Καραμεσίνη-Σπινθάκη είναι πτυχιούχος της Νομικής Σχολής Αθηνών