SCIENTIFIC SOSIETY FOR THE STUDY OF VLACH CULTURE
Την Τρίτη που μας πέρασε είχα μια πολύ γόνιμη κουβέντα για την ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΒΛΑΧΩΝ με τον φίλο και συμφοιτητή μου Βασίλη Νιτσιάκο πριν σαράντα χρόνια στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ο οποίος σήμερα είναι καθηγητής Κοινωνικής Λαογραφίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, διδάκτορας Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Κέμπριτζ και Πρόεδρος του Λαογραφικού και Εθνολογικού Μουσείου Μακεδονίας Θράκης και της ΕΕΜΠΒ, με Αντιπρόεδρο τον επίσης γνωστό μας και φίλο, τον Κωνσταντίνο Ντίνα, καθηγητή Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Οι δυο τους μαζί και με πολλούς άλλους έγκριτους επιστήμονες από διάφορα Πανεπιστήμια της χώρας πρωτοστάτησαν πριν ένα περίπου χρόνο στην ίδρυση της ΕΕΜΠΒ. Αν και είχα κληθεί τότε (9-10 Νοεμβρίου 2019) στην Ημερίδα για τον γραπτή απόδοση της βλάχικης γλώσσας και τις αρχαιρεσίες, δεν μπόρεσα να παραστώ, γιατί έλειπα στην Αθήνα. Σήμερα όμως μετά την εμπεριστατωμένη ενημέρωση τόσο από τον Πρόεδρο, όσο και από την πολύ όμορφη ιστοσελίδα, την οποία μπορεί ο καθένας να επισκεφθεί πληκτρολογώντας στο Google την επωνυμία της Εταιρίας, θέλω και εγώ να εκφράσω με παρρησία τη γνώμη, γιατί, όπως γίνεται με κάθε τι καινούργιο, υπάρχουν πάντα αμφιβολίες και ερωτηματικά. Στην προκειμένη περίπτωση βέβαια υπήρξε και μια εντελώς άδικη πολεμική από ορισμένους που θα έπρεπε να είχαν δει πολύ θετικά το γεγονός, όπως θα φανεί παρακάτω.
Όπως διαφαίνεται από το καταστατικό της και όπως έχουν τονίσει τόσο ο Πρόεδρος, όσο και τα μέλη του Δ.Σ. σε διάφορες συνεντεύξεις τους, η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΒΛΑΧΩΝ «δεν είναι Πολιτιστικός Σύλλογος, ΜΚΟ ή ακτιβιστική οργάνωση. Είναι Σωματείο επιστημόνων με ακραιφνείς επιστημονικούς σκοπούς και ως εκ τούτου η δομή και η λειτουργία του καθορίζεται από αυτό το γεγονός», «είναι ένα διακριτό επιστημονικό όργανο, με διεπιστημονική σύνθεση και βασικό στόχο τη μελέτη του Πολιτισμού των Βλάχων». «Στους στόχους της Εταιρείας είναι η διοργάνωση ημερίδων και συνεδρίων, θερινών σχολείων σε Βλαχοχώρια όπου μπορούν μαθητές να συνομιλούν με φυσικούς φορείς της γλώσσας και να συμπληρώνονται τα θεωρητικά μαθήματα με πρακτική εφαρμογή και βεβαίως η διεκδίκηση ενός μεγάλου επιστημονικού προγράμματος προκειμένου να γίνει με συστηματικό τρόπο η καταγραφή της γλώσσας στο πολιτισμικό και κοινωνικό της πλαίσιο.
«Οι Σύλλογοι είναι για μας αντικείμενο μελέτης, διερευνούμε τους ρόλους τους, στη διατήρηση και αναπαραγωγή και αναβίωση πολιτιστικών στοιχείων. Ο ρόλος μας δεν είναι πολιτιστικός ούτε ρυθμιστικός. Δεν είμαστε εδώ για να ρυθμίσουμε τίποτα εμείς ως προς το γλωσσικό, είμαστε για να μελετήσουμε, να περιγράψουμε και να καταγράψουμε. Υπάρχουν διακριτή ρόλοι, η επιστήμη είναι επιστήμη και η πολιτική είναι πολιτική. Δεν υπάρχει πολιτική διάσταση…».
Είναι ξεκάθαρο λοιπόν ότι η ΕΕΜΠΒ που αποτέλεσε από την ίδρυσή της μια διεπιστημονική ομάδα από 70 μέλη, όλα Επιστήμονες με συνεχιζόμενη ροή εγγραφών έχει ως βασικό στόχο τη μελέτη του γλωσσικού πλούτου των πολλών τοπικών πολιτιστικών συστημάτων που συνιστούν τον βλάχικο πολιτισμό. Ήδη η πρώτη Ημερίδα πριν ένα χρόνο ασχολήθηκε με τον εγγραφισμό της βλάχικης γλώσσας και αναμένονται τα πρακτικά και τα πορίσματα της. Πάντως ο Αντιπρόεδρος Κωνσταντίνος Ντίνας, καθηγητής Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, όταν ρωτήθηκε σχετικά με το θέμα είπε ότι «κανένα από τα τρέχοντα αλφάβητα σε όλες τις γλώσσες της Βαλκανικής δεν αρκεί για να γραφτούν τα βλάχικα. Χρειάζεται να χρησιμοποιηθεί ως βάση γραφής το λατινικό ή το ελληνικό αλφάβητο αλλά σε κάθε περίπτωση χρειάζονται και πρόσθετα σύμβολα που δεν υπάρχουν ούτε στο ελληνικό και στο λατινικό αλφάβητο». Επίσης πολύ σύντομα θα εκδοθεί και το σημαντικό βιβλίο του Ντούσαν Πόποβιτς «Περί των Βλάχων». Την Πέμπτη 22 Οκτωβρίου 2020 έγινε διαδικτυακά συζήτηση με θέμα: Πολιτισμός ή Πολιτισμοί των Βλάχων; , με τη συμμετοχή ειδικών επιστημόνων που συζήτησαν μεταξύ τους και απάντησαν σε ερωτήσεις του κοινού, για την οικονομία και τον υλικό βίο και πολιτισμό μέχρι τον κόσμο των εθίμων και τις μουσικές των Βλάχων της Ελλάδας. Συμμετείχαν οι:
- Γιώργος Κοκκώνης, αναπλ. καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
- Θοδωρής Σπύρος, διδάσκων στο Πανεπιστήμιο Κρήτης
- Θεοφάνης Δασούλας, μέλος ΕΔΙΠ, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
- Ελένη Αναστασοπούλου, εκπαιδευτικός-συγγραφέας
Συντονιστής: Βασίλης Νιτσιάκος, καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Στις 3 Δεκεμβρίου 2020 πραγματοποιήθηκε δεύτερη διαδικτυακή συζήτηση με θέμα: «Οι μουσικές των Βλάχων» με συντονιστές τον Κωνσταντίνο Ντίνα και τον Γιώργο Κοκκώνη και καλεσμένους πέντε Βλάχους κλαρινίστες, τον Σταύρο Κουσκουρίδα, τον Φώτη Καραβιώτη, τον Δημήτρη Παράσχο, Νίκο Ζάρκο και Νίκο Μπούσιο. Η συζήτηση είχε πολύ μεγάλη επιτυχία και ανταπόκριση, γι’ αυτό σύντομα θα γίνει μία αντίστοιχη διαδικτυακή συζήτηση και για το βλάχικο τραγούδι. Η ΕΕΜΠΒ Θα λάβει μέρος στον εορτασμό των 200 χρόνων από το 1821, όχι ανεξάρτητα αλλά σε συνεργασία και με άλλους επιστημονικούς φορείς και θα ετοιμάσει το 1ο της Συνέδριο με ένα ευρύ φάσμα θεμάτων για το 2022. Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι στον ένα χρόνο της ύπαρξής της η Εταιρία έχει παράξει σημαντικό έργο και έχει χαράξει και την πορεία της για το μέλλον.
Όσον αφορά τώρα τα περί βλάχικου ζητήματος και περί μειονότητας που έχουν τεθεί πολλές φορές αυτόν τον καιρό τόσο ο Πρόεδρος, όσο και τα άλλα μέλη του ΔΣ είναι κάθετοι και πιστεύουν πως όλα αυτά ανήκουν στο παρελθόν και αποτελούν φοβίες και ανασταλτικούς παράγοντες της μελέτης του πολιτισμού των Βλάχων. Στην ιστοσελίδα της Εταιρίας υπάρχουν πολλές απαντήσεις με σημαντικότερη το άρθρο του Προέδρου στο Έθνος 17.03.2019 Newsroom www.ethnos.gr με τίτλο Υφίσταται «βλάχικο ζήτημα;».
Το συμπέρασμα είναι πως δεν πρέπει στο όνομα όσων συνέβησαν στο παρελθόν που είναι λίγο πολύ γνωστά σε όλους, να ζούμε με φοβίες και αναστολές, γιατί κινδυνεύει να χαθεί ο πολιτισμός των Βλάχων τον οποίο έχουμε χρέος να καταγράψουμε και να διασώσουμε και να μελετήσουμε στη μνήμη των προγόνων μας αλλά για την ιστορία της Ελλάδας, κομμάτι της οποίας είναι και οι Βλάχοι. Όπως είπε πολύ εύστοχα η Άννα Αναστασοπούλου, πρώην Περιφερειακή Διευθύντρια Εκπαίδευσης Θεσσαλίας και γραμματέας της Εταιρίας «η μόνη πολιτική διάσταση που δίνουμε εμείς απορρέει από την άποψη ότι ως Έλληνες έχουμε χρέος να διασώσουμε αυτό το κομμάτι του πολιτισμού και του έθνους μας και πιστεύουμε ότι σεβόμενος κανείς τον πολιτισμό και τις ρίζες του έχει τη δυνατότητα να σεβαστεί και τους άλλους πολιτισμούς και να βρούμε το σημείο συνάντησης με όλους αυτούς. Κάθε γλώσσα είναι πλούτος για τη χώρα μας».
Κλείνοντας θέλω να τονίσω ότι πρέπει όλοι μας να αγκαλιάσουμε την Εταιρία και όσοι έχουμε ασχοληθεί ερασιτεχνικά στο παρελθόν και διαθέτουμε λαογραφικό υλικό, αλλά και η Ομοσπονδία και οι Σύλλογοι, γιατί μόνο η Εταιρία με το επιστημονικό της κύρος μπορεί έγκυρα και αντικειμενικά μα μελετήσει και να διασώσει ό,τι ακόμη σώζεται. Ήδη έχουν αρχίσει οι επαφές με το Υπουργείο Παιδείας και η ομάδα των γλωσσολόγων διερευνά και άλλα πλαίσια συνεργασίας και προγραμμάτων, προκειμένου να γίνει ένα ορθά συγκροτημένο πρόγραμμα με βάση τις σύγχρονες μεθόδους και σε διεπιστημονική βάση. Όλα τα άλλα που λέγονται και γράφονται είναι εκ του πονηρού. Ο διάλογος πρέπει να είναι φανερός στις Ημερίδες, τις συζητήσεις και στα Συνέδρια που θα διοργανώνονται.
Για την ιστορία και την ενημέρωση παραθέτω και τα ονόματα των μελών του ΔΣ:
Πρόεδρος: Βασίλης Νιτσιάκος, καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Αντιπρόεδρος: Κωνσταντίνος Ντίνας, καθηγητής Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας.
Γραμματέας: Ελένη Αναστασοπούλου, εκπαιδευτικός-συγγραφέας.
Ταμίας: Νικόλαος Σιώκης, Διδάκτωρ Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Μέλος Α’: Θεοφάνης Δασούλας, διδάκτωρ- μέλος Ενιαίου Διδακτικού Προσωπικού (Ε.ΔΙ.Π.) του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Μέλος Β’: Σταμάτης Μπέης, Ερευνητής Ακαδημίας Αθηνών και
Μέλος Γ `: Ιωάννα Παναγιώτου-Μάμαλη, Επ. Πολιτισμικής Ιστορίας.
Του Στέργιου Πουρνάρα, φιλολόγου,
Προέδρου ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΩΝ Π.Ε. ΓΡΕΒΕΝΩΝ
Πηγές: Διαδίκτυο, Ιστοσελίδα Εταιρίας, Newsroom www.ethnos.gr, https://pbnews.gr
