1779,

29 Νοεμβρίου : Κρεμιέται στην κεντρική πλατεία Γρεβενών από του Τούρκους, ο ιερέας Ξάνθος Παπαξάνθης από το Πανόραμα Γρεβενών. Τον Νοέμβριο του 1779 ασκέρι Τούρκων στρατιωτών κατευθύνθηκε στο Πανόραμα προς αναζήτηση του ιερέα Ξάνθου ο οποίος ήταν στο δίκτυο του Θεοδ. Ζιάκα κατέχοντας και διακινώντας όπλα. Παρά την κατάδοση του κρυσφύγετου διέφυγε προσωρινά την σύλληψη αλλά καταδιωκόμενος κινήθηκε προς Σπήλαιο για συνάντηση με τον Ζιάκα. Στη θέση «Γράμματα» κάτω από το Πολυνέρι συνελήφθη μετά από μάχη και οδηγήθηκε στα Γρεβενά όπου μετά από συνοπτική δίκη ο Κατής τον καταδίκασε σε θάνατο. Κρεμάστηκε στην πλατεία των Γρεβενών ενώ οι Τούρκοι τον λόγχιζαν φωνάζοντας του «σύρε τώρα να βρεις τον Ορλώφ». Τον κατακομμάτιασαν στα τέσσερα και τον πέταξαν στον Γρεβενίτη. Ακολούθησε το 1856 ο εγγονός του Γεώργιος Κουτσογάκης όταν καταδιωκόμενος από τους Τούρκους κατέφυγε στην εκκλησία του χωριού και για να μην συλληφθεί κρεμάστηκε από το ψαλτήρι.

1809, 25 Νοεμβρίου. O Ράχος σε βιβλίο του Αγ. Γεωργίου Ζαπανταίων (Λαγκαδιά) Κηπουριού αναφέρει ότι έγινε σεισμός: «1809 Νοεμβρίου 25 εσείσθηκεν η γη». Η σεισμική δραστηριότητα συνεχίσθηκε για διάστημα πέραν του μηνός καθόσον η εγγραφή αναφέρει ακόμη: «1810, Γενάρ 24. Η γη εσείστηκεν, ημέρα Τετάρτη, το πουρνό, ώρης 2 και έπησαν μερικά οτζάκια στην Βωβούσα και σκοτώθηκαν κανα δύο άνθρωποι και εις το Μέτζοβον έπησαν, καθώς μας είπαν μερικοί παπάδες, οπού απερνούσαν απέδως».

1904, 28 Νοεμβρίου. Πεθαίνει ο Ανδρέας Μπούσιος σε ηλικία 52 ετών, πάτερ-φαμήλιας της μεγάλης οικογένειας Μπούσιου. Κληρονόμους άφησε τους γιους του Γεώργιο, Δημήτριο και Βασίλειο (που πέθανε τον Δεκέμβριο του 2012) (είχε και τρεις κόρες: Χαρίκλεια, Αγγελική & Ελισσάβετ).

1912, 3 Νοεμβρίου : Τη νύχτα της 3ης Νοεμβρίου ο Μπεκήρ Αγάς με τους 1.500 Τουρκαλβανούς και τα δύο πυροβόλα προσέβαλε την φρουρά των Γρεβενών (ένα λόχο 100 ανδρών του 24 Συντάγματος) και τα εθελοντικά σώματα των Κρητών. Οι Τούρκοι εισήλθαν στην πόλη και προέβησαν σε λεηλασίες και πυρπόλιση σπιτιών και καταστημάτων. Μόλις τελείωσε το «πλιάτσικο» που αποτελούσε και το κυριότερο κίνητρο κατάληψης της πόλης και αντιλήφθηκαν ότι πλησίαζε ο ελληνικός Στρατός από διάφορες κατευθύνσεις, εγκατέλειψαν τα Γρεβενά τη νύχτα 5 προς 6 Νοεμβρίου.

(φωτ. Μπεκήρ Φίκρι (1882-1914), ο τελευταίος τούρκος αγάς και διοικητής των Γρεβενών, κράτησε ομήρους κατοίκους, εκβίαζε μέχρι τελευταία στιγμή και επέστρεψε για ένα βράδι μόνο για να εκδικηθεί, για να πλιατσικολογήσει και να κάψει σπίτια και καταστήματα αφού κατάλαβε ότι δεν θα επέστρεφε ποτέ πια… Θεωρήθηκε ο εγκέφαλος που σχεδίασε την οργανωμένη δολοφονία του Μητροπ. Αιμιλιανού. Αμέσως μετά τους Βαλκανικούς πολέμους έδρασε συνωμοτικά στην Αλβανία με 12 τούρκους αξιωματικούς και 200 στρατιώτες σε ένα πολύ πρωτότυπο σχέδιο για την ενθρόνιση τούρκου βασιλιά στην Αλβανία! Όμως συνελήφθη, καταδικάστηκε σε θάνατο αλλά αφέθηκε ελεύθερος και σχεδόν αμέσως μετά σκοτώθηκε σε μάχη του Α΄ Π.Π. το 1914. Η φωτογ. έγινε  από τους Αφους Μανάκια στο Μοναστήρι μετά από ταυτοποίηση του γράφοντα).

1916, 17 Νοεμβρίου  : Οι Γάλλοι έρχονται στα Γρεβενά κατέχοντας και διοικώντας την ελεύθερη ζώνη με επικεφαλής τον λοχαγό Hugeus. Η περιοχή της ουδέτερης ζώνης εκκενώθηκε από τις πολιτικές και στρατιωτικές αρχές της κυβέρνησης των Αθηνών τη δεύτερη εβδομάδα του Νοεμβρίου 1916 και από τις 16 του ίδιου μήνα άρχισε να επανδρώνεται με γαλλικά στρατεύματα. Οι Γάλλοι έφθασαν στα Γρεβενά τις απογευματινές ώρες της 17ης Νοεμβρίου 1916, για να αναλάβουν τη διοίκηση της ουδέτερης ζώνης, συνοδευόμενοι από τον πολιτευτή του Κόμματος των Φιλελευθέρων και δικηγόρο Γρεβενών Πέτρο Ζωγράφο (έχων και μετέπειτα δράση στα Γρεβενά). Διοικητής της γαλλικής στρατιωτικής δύναμης ήταν ο λοχαγός Egg Hugeus, ο οποίος είχε υπό τις διαταγές του 200 Σενεγαλέζους (μαύρους) και 30 ιππείς (λευκούς). Μαζί με τους στρατιώτες είχαν έρθει και άνδρες της γαλλικής αστυνομίας και άλλοι με πολιτική περιβολή.

1931, Νοέμβριος  : Καταστρέφεται η μονότοξη γέφυρα στον Βενέτικο από πλημύρα.

1937, 12 Νοεμβρίου. Με Βασιλικό Διάταγμα επι Μεταξά, καταργείται το Κοινοτικό Συμβούλιο Γρεβενών με Πρόεδρο τον Περικλή Λαδά και διορίζεται 3μελής Διοικούσα Επιτροπή με τους Ι. Γούτσια (Πρόεδρο) και μέλη Αθ. Κατσάνο (έμπορο) και Νικ. Ζαμκίνο (δικηγόρο, βασιλόφρων).

1944, 21 Νοεμβρίου :  Απεβίωσε σε ηλικία 37 ετών ο συνεργάτης των Γερμανών εγκληματίας και δολοφόνος  Αντ. Δάγκουλας.

1947, Νοέμβριος – ΕΜΦΥΛΙΟΣ : Φλέγεται ο Όρλιακας και το ορεινό Βόιο μέχρι τον Πεντάλοφο με μάχες σε όλον τον ορεινό όγκο των Γρεβενών. Η Επιχείρηση «ΕΡΙΝΥΣ» του κυβερνητικού στρατού, που ξεκίνησε από την 11 Νοεμβρίου και μέχρι αρχές Δεκεμβρίου, ανέπτυξε ένα μεγάλο εμφύλιο μέτωπο μαχών και εμπλοκών με τους  κατοίκους όλων των χωριών των περιοχών αυτών να καταφθάνουν στην πόλη ως άστεγοι. Η πίεση στην κοινωνία της πόλης είναι μεγάλη, αφού δεν ήταν προετοιμασμένη για να υποδεχθεί αυτό το μεγάλο κύμα μεταναστών («καταδιωκόμενους» τους έλεγαν οι Γρεβενιώτες). Τα ΤΟΛΛ δίπλα στο 1^ο Δημοτικό σχολείο, στην κοίτη του Γρεβενίτη, καθώς και δίπλα στον Ι.Ν. Αγ. Αχιλλείου από την απέναντι όχθη, στέγασαν πολλούς από τους πρόσφυγες των ημερών (πέραν των φιλοξενιών[1] από συγγενείς των κατοίκων της πόλης) όπου στεγάστηκαν και πρόχειρα Ιατρεία. [Μετέπειτα ένα από αυτά λειτούργησε ως Σχολείο (ήταν εκείνο που κατέρρευσε)]. Η εξέλιξη των μαχών και το μέτωπο φαίνεται στον παρακάτω χάρτη.

(φωτ. μικρός προσφυγικός καταυλισμός δίπλα στον Αγ. Αχίλλειο. Πηγή: Γ. Ράμμος – Αρχ. Αλεξ. Τζιόλα, δημ. OΡΟΣΗΜΑ, 2007).

1950, 24 Νοεμβρίου : Ο Νικ. Πλαστήρας (1883-1953) έρχεται στα Γρεβενά. Είχε διατελέσει Πρωθυπουργός από  την 15 Απριλίου 1950 – 21 Αυγούστου 1950 και στη συνέχεια πρωθυπουργός ετέθη ο Σοφοκλής Βενιζέλος επικεφαλής άλλου συμμαχικού σχήματος. Έτσι ο Πλαστήρας προβλέποντας νέες εκλογές είχε αρχίσει να επισκέπτεται την επαρχία ως αρχηγός της ΕΠΕΚ. Η Ε.Π.Ε.Κ. μετείχε στις βουλευτικές εκλογές του 1950 και του 1951. Και στις δύο αυτές δεν πέτυχε πλειοψηφία προκειμένου να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Πλην όμως, κατάφερε να συμμετάσχει στη κυβέρνηση που σχηματίσθηκε στις 15 Απριλίου του 1950 σε συνεργασία με το Κόμμα των Φιλελευθέρων του Σοφοκλή Βενιζέλου και του Δημοκρατικού Κόμματος του Γεωργίου Παπανδρέου υπό την προεδρία του Νικολάου Πλαστήρα.

Στις εκλογές του 1951 (Οκτώβριος) η Ε.Π.Ε.Κ. μετείχε και πάλι σε συνεργασία με το Κόμμα των Φιλελευθέρων, επίσης υπό την προεδρία του Νικολάου Πλαστήρα, όπου και ανέλαβε κυβέρνηση διατηρούμενη μόνο ένα έτος (1 Νοεμβρίου 1951 – 11 Οκτωβρίου 1952).

1952, 16 Νοεμβρίου. Στις Βουλευτικές εκλογές που διενεργήθηκαν και εκλέχτηκε πρωθυπουργός ο Αλεξ. Παπάγος (Ε.Σ.) από τα Γρεβενά εκλέχτηκαν οι : Αλεξ. Βαζάκας (1912-1987, Δικηγόρος), Δημ. Παπαπαναγιώτου[2] (1892-1985) (μετά  από επανεκλογή,  από το Μέγαρο, πρ. Δικηγορικού Συλλόγου), Θεοδ. Σαράντης,  όλοι με το ψηφοδέλτιο του Ελληνικού Συναγερμού που πανελλαδικά έλαβε 82,33% των εδρών με πλειοψηφικό καλπονοθευτικό σύστημα.

(Ο Θ. Σαράντης γεννήθηκε στο Περιβόλι Γρεβενών το 1909 και υπήρξε αξιωματικός του ελληνικού στρατού. Το 1943 έγινε τοπικός διοικητής του ΕΔΕΣ στην περιοχή Γρεβενών, μέχρι το τέλος του πολέμου, οπότε και επιστρέφει στον στρατό. Πολιτεύτηκε με τον Συναγερμό του Αλεξ. Παπάγου και μετέπειτα ως πολιτικός φίλος του Σπ. Μαρκεζίνη διορίστηκε υφυπουργός Εσωτερικών. Υπήρξε Βουλευτής Γρεβενών δύο (2) φορές :  από 9 Σεπτ. 1951 μέχρι 11 Ιαν. 1956. Πέθανε το 1990.   Phot. Κ. Σαράντη © 1^η δημοσίευση Α.Τζ.).

1957, 17 Νοεμβρίου :  Θεμελιώνεται το Γυμνάσιο Γρεβενών που λειτούργησε αρχές του 1961 μεσούσης της σχολικής χρονιάς ’61-’62. Οι μαθητές του μεταφέρθηκαν από το Α΄ Δημοτικό.  Το 1^ο Γυμνάσιο  ανεγέρθηκε σε  χώρο ένδεκα στρεμμάτων το οποίο δώρισε ο Δήμος Γρεβενών. Εξ αρχής υπήρχαν οι δύο βασικοί όγκοι των κτιρίων που είχε και εξαιρετική αρχιτεκτονική (πέραν της αισθητικής,  τα «πτερύγια» για παράδειγμα έξωθεν των αιθουσών είχαν και ηχοθερμομονωτική λειτουργία, πρωτοποριακή για την εποχή του). Η προσθήκη του αμφιθεάτρου και τα υπόλοιπα έγιναν μετέπειτα.

1963, 3 Νοεμβρίου. Με τις Βουλευτικές εκλογές που έγιναν στη χώρα οι Γρεβενιώτες εξέλεξαν τον Κων. Ταλιαδούρη (Ένωση Κέντρου 42,04%) εκ των [7] βουλευτών του Ν. Κοζάνης, η Ε.Ρ.Ε. (39,37%) δεν εξέλεξε υποψήφιο από τα Γρεβενά.

1968, 3 Νοεμβρίου. Έγιναν τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Θ. Ζιάκα στην πλ. Αιμιλιανού μετά από δωρεά του συλλόγου δασκάλων.

1974, 17 Νοεμβρίου. Στις πρώτες Βουλευτικές εκλογές που έγιναν στη χώρα μετά την Δικτατορία οι Γρεβενιώτες εξέλεξαν και τους δύο βουλευτές από την Ν.Δ. (54,37% πανελλαδικά) τους Μιχ. Μακρή (1921-1993 Βόλος) και Ηλίας Αθ. Ηλία (1900-1989). Τα αποτελέσματα στο Ν. Γρεβενών ήταν : Ν.Δ. 59,45%,  Ε.Κ.-Ν.Δ. 21,40% (υποψήφιος ήταν ο Κ. Ταλιαδούρης),  ΠΑΣΟΚ 13,5% (υποψήφιοι ήταν ο δικηγόρος Γιω. Παπαιωάννου και ο έμπορος-πρώην Δήμαρχος Τάκης Λάιος),  Ενωμένη Αριστερά 5,39%.

(φωτ. Κατά την θεμελίωση του Δικαστικού Μεγάρου Γρεβενών. Από αριστερά : Ο Νομάρχης, 3^ος & 4^ος οι βουλευτές του Νομού Η. Ηλία[3], Μ. Μακρής, ο υπουργ. Ν. Μάρτης, κατόπιν διακρίνεται ο Δήμαρχος Στ. Βρέντζιος[4] και στο άκρο ο Κ. Ταλιαδούρης. Τιμητικό πρόσωπο στο κέντρο η Ελισάβετ Μπούσιου, αδελφή του Γ. Μπούσιου ως δωρήτρια του οικοπέδου. Δημοσιεύθηκε στην εκδ. ΟΡΟΣΗΜΑ 2007, σελ.425).

1977, 20 Νοεμβρίου. Στις Βουλευτικές εκλογές στη μονοεδρική πλέον του Νομού Γρεβενών τα αποτελέσματα ήταν : Εγγεγραμμένοι : 40.456, Ψήφισαν 27.738, Ελαβαν : Ν.Δ. 8.917 ψ. (32,44% με εκλόγιμο τον Μιχ. Μακρή), Ε.ΔΗ.Κ. 7.417 ψ. (26,98% με τον Κ. Ταλιαδούρη), ΠΑ.ΣΟ.Κ. 4.973 ψ. (18,09% με τον Ι. Κωνσταντινίδη), Κ.Κ.Ε. 2.213 ψ. (8,05% με τον Σ. Γαβριηλίδη), ΣΥΜΜΑΧΙΑ 279 ψ. (1,02% με τον Λ. Καρτσιούνη), Εθνική Παράταξη Ε.Π. 2.836 ψ. (με τον Ν. Λέττα).

1977, 7 Νοεμβρίου : Δημοπρατείται η επαρχιακή οδός Γρεβενών-Κηπουριό-Κρανιά-Μέτσοβο!

Ο δρόμος δεν τελειώνει σχεδόν ποτέ, ώσπου το 2003 επι θητείας Ελευθ. Τζιόλα κατασκευάζονται τα μεγάλα τεχνικά έργα στο πέρασμα της «Σάρας», ο δρόμος ουσιαστικά τελειώνει και δίνεται επι τέλους διέξοδος προς Γιάννενα για να πραγματωθεί ένα όνειρο των Γρεβενιωτών από το 1930. Υπήρχε τόσο μεγάλη σύγχυση για τον δρόμο αυτό, ώστε την δεκαετία του ’30 είχε δοθεί εντολή και ξεκίνησαν μελέτες και χάραξη η οποία θα διέρχονταν από το Περιβόλι προς Βωβούσα-Ιωάννινα!

(φωτ.1 Κατασκευάζεται το πέρασμα της «Σάρας», 2002 – φωτ.2. Ανταπόκριση του δημοσιογράφου Β.Γυφτόπουλου (από το αρχείο του) στην Μακεδονία 6/8/1980 ότι ασφαλτοστρώνεται ο δρόμος που δημοπρατήθηκε το 1977 και θα τελειώσει το 1981 !!).

1983, Νοέμβριος : Κυκλοφορεί ο πρώτος δίσκος του συγκροτήματος «ΠΑΙΔΙΑ της ΠΑΤΡΑΣ» “Αφιερωμένο εξαιρετικά” όπου βασικός συντελεστής και πρωταγωνιστής είναι ο Γρεβενιώτης Χρ. Παπαδόπουλος, φοιτητής τότε του Πολυτεχνείου Πάτρας στο Τμ. Μηχανολόγων-Ηλεκτρολόγων Μηχανικών. Ο ίδιος μας διηγείται ότι μετά από πολλές συζητήσεις, το πρώτο δημόσιο παίξιμό τους ως συγκρότημα το κάνανε τον Σεπτέμβριο του 1981, οπότε ο μήνας αυτός θεωρείται και μήνας ίδρυσής τους.

1998, 1 Νοεμβρίου : Έρχεται στα Γρεβενά ο επίτροπος της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Χρ. Παπουτσής προσκεκλημένος του Ομίλου Παρέμβασης και μιλάει προς τον λαό της πόλης στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου, παρουσία των αρχών της περιοχής Γρεβενών. Έκτοτε δεν επισκέφθηκε τα Γρεβενά εν ενεργεία Επίτροπος της Ελλάδας στην Ε.Ε.

(1/11/1998, φωτ. εξω από το κτίριο της Νομαρχίας. Από αριστερά : Β. Βάιου, Δήμαρχος Γρεβενών, Ελευθ. Τζιόλας ως αναπληρωτής Νομάρχης Θεσσαλονίκης, Χρ. Παπουτσής, Θ. Ζιώγας, Γ. Κωνσταντινίδης βουλευτής, Αλ. Τζιόλας – Δημοσιεύθηκε στην εκδ. ΟΡΟΣΗΜΑ 2007).

  2002, 15 Νοεμβρίου : Υπογράφεται στην Αθήνα η θεσμοθέτηση του πολιτιστικού θεσμού ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΠΙΝΔΟΥ μεταξύ της Δημοτικής Επιχείρησης Πολιτισμού και Επικοινωνιών Γρεβενών, Υπουργείου Πολιτισμού, Υπουργείο Οικονομίας & Οικονομικών, Υπουργείου Ανάπτυξης και Υπουργείου Μακεδονίας-Θράκης με ετήσια επιχορήγηση 400.000 €. Η ίδρυσή του υπονομεύεται από την Νομαρχία Γρεβενών. Η μουσική σύνθεση του ανήκει στον Χρ. Παπαδόπουλο.

2003, 11 Νοεμβρίου  : Εγκαινιάζεται στα Γρεβενά το πρώτο τμήμα ΤΕΙ Γρεβενών με αντικείμενο την Πληροφορική. Οι πρώτοι φοιτητές φτάνουν στην πόλη.

2003, 25 Νοεμβρίου. Ανακοινώνεται η πώληση του εργοστασίου ΠΙΝΔΟΣ MDF στην ALPHA WOOD ΑΕ. Το συνεταιριστικό εργοστάσιο που παρέμεινε επι χρόνια κλειστό υπό καθεστώς εκκαθάρισης, πρόκειται να ξανανοίξει υπό νέα διοίκηση ανακοίνωσε η κυβέρνηση στην Αθήνα.

2003,  Νοέμβριος :  Θεμελιώνεται το σωφρονιστικό κατάστημα (Φυλακές) στο Φελλί Γρεβενών μετά από συνεχής προσπάθειες και επαφές με την κυβέρνηση του Κ. Σημίτη. Οι Δικαστικές Φυλακές θεμελιώθηκαν στην περιοχή μεταξύ Φελί και Αγίων Θεοδώρων Γρεβενών τον Νοέμβριο του 2003. Η πολιτική διαμάχη που ξέσπασε την άνοιξη του 2004 για την συνέχιση η μη του έργου κατέληξε υπέρ της συνέχισής του. Ο προϋπολογισμός του έργου φτάνει τα 15,6 εκ. €. Το σύγχρονο σωφρονιστικό κατάστημα, χωρισμένο σε 10 πτέρυγες με κελιά των 2 ατόμων και σύγχρονες υποδομές  (αίθουσες μόρφωσης, ψυχολογικής υποστήριξης, επισκεπτηρίων, ιατρεία κλπ), είναι υψίστης ασφαλείας με χωρητικότητα 280-300 κρατουμένων. Ο ετήσιος οικονομικός κύκλος εργασιών των φυλακών υπολογίζεται σε 300.000 €.

2005, 5 Νοεμβρίου : Επισκέπτεται τα Γρεβενά ο πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής συνοδευόμενος από κυβερνητικό κλιμάκιο.

Φθινόπωρο 1961 : Ένα μεγάλο μέρος της ταινίας «Η ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ» γυρίζεται στην γέφυρα Σπανού στον Βενέτικο. Αναλυτική αναφορά (σε 1^η δημοσίευση των γεγονότων) με φωτογραφίες δημοσιεύθηκε στον ημερήσιο τοπικό τύπο και στην σελίδα : http://grebena.blogspot.com/

(φωτ. της γέφυρας Σπανού το 1961 από τα πλάνα της ταινίας. Η γέφυρα χρησιμοποιούνταν και για την επικοινωνία των χωριών της περιοχής με τα Γρεβενά. 1^η δημοσίευση Αλεξ. Τζιόλας).

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ και άλλα ΑΡΘΡΑ για τα ΓΡΕΒΕΝΑ :  http://grebena.blogspot.com/

[1] Αυτή την εξαιρετική αρετή των Ελλήνων την “Φιλοξενία” υιοθέτησαν και πολλές οικογένειες της πόλης μετά από παρότρυνση των αρχών της πόλης για τους πληττόμενους από τον πόλεμο Σέρβους νεολαίους το 1993, με πρωτοβουλία του τότε Δημάρχου Γρεβενών Δημ. Σιόβα.

[2] Η εκλογή του Δ. Παπαπαναγιώτου ακυρώθηκε λόγω ελλείψεως εννόμων προσόντων, σύμφωνα με απόφαση Ειδικού Δικαστηρίου. Επανεξελέγη σε αναπληρωματική εκλογή, στις 29 Μαρτίου 1953, με 8.893 ψήφους. Πέθανε σε ηλικία 93 ετών.

[3] & 4 : σχετικές δημοσιεύσεις μου τους προηγούμενους μήνες.