Ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, κ. Νότης Μηταράκης, συγκάλεσε ευρεία σύσκεψη, κατά την οποία συζητήθηκαν λεπτομέρειες για την έναρξη των αποχωρήσεων αναγνωρισμένων προσφύγων και μη δικαιούχων ασύλου, από το ελληνικό σύστημα υποδοχής. 

Ειδικότερα, ο κ. Μηταράκης τόνισε ότι το σύνολο των αναγνωρισμένων προσφύγων που αποχωρούν από το πρόγραμμα στέγασης, έχουν λάβει έγκαιρα γνώση της εν λόγω απόφασης. Στη συνέχεια, ανέφερε ότι “βάσει του Ν. 4636/19, ο οποίος ψηφίστηκε τον Νοέμβριο, ως αφετηρία για την αποχώρηση αναγνωρισμένων προσφύγων είχε οριστεί ο Απρίλιος. Ωστόσο, δόθηκε παράταση μέχρι τα τέλη Μάϊου, λόγω της πανδημίας του Covid-19, κάνοντας πράξη τα αιτήματα των φορέων. Πλέον, δεν υπάρχει χρόνος για επιπλέον καθυστερήσεις. Οι υπηρεσίες του Υπουργείου μας ήταν και είναι στη διάθεση όλων των εμπλεκόμενων φορέων, για να επιλυθούν όποια διαδικαστικά προβλήματα ανακύψουν”.

Στην εποικοδομητική συζήτηση που ακολούθησε, τονίστηκε η ανάγκη εφαρμογής της νομοθεσίας, και αναζητήθηκαν τρόποι ώστε η μετάβαση να γίνει ομαλά. Γι’ αυτό, αποφασίστηκαν κοινά σημεία δράσης, όπως η αναθεώρηση του προγράμματος ΗΛΙΟΣ και η καλύτερη διασύνδεση των προσφύγων με τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΟΠΕΚΑ και του ΟΑΕΔ.

Στη σύσκεψη συμμετείχαν οι Γενικοί και Ειδικοί Γραμματείς του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου,  ο επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης στην Ελλάδα και Περιφερειακός Συντονιστής Έκτακτης Βοήθειας Gianluca Rocco, ο Αντιπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες  στην Ελλάδα, Philippe Leclerc, εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του  Υπουργείου Εσωτερικών και του Δήμου Αθηναίων, οι Διοικητές του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) και του Οργανισμού Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΕΚΑ).

Επισημαίνεται ότι την 1η Ιουνίου 2020 θα ξεκινήσει η σταδιακή αποχώρηση 11.237 ατόμων από τα διαμερίσματα του προγράμματος «ESTIA», τα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης, τις δομές φιλοξενίας της ενδοχώρας και τις θέσεις υποδοχής σε ξενοδοχεία του προγράμματος «Filoxenia».

Τέλος, από την 01-09-2020 οι προπληρωμένες κάρτες που δίδονται στους αιτούντες άσυλο, θα μπορούν να χρησιμοποιούνται από τους δικαιούχους αποκλειστικά και μόνο για την αγορά αγαθών και προϊόντων και όχι για ανάληψη μετρητών.

Στο επισυναπτόμενο έγγραφο υπάρχει  αναλυτικό ενημερωτικό σημείωμα για το πρόγραμμα “ESTIA” όπως και το χρονικό των αποχωρήσεων των αναγνωρισμένων προσφύγων από το σύστημα Υποδοχής.

Ενημερωτικό Σημείωμα

Με τροπολογία του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, η οποία ενσωματώθηκε στον Ν. 4674/2020 (άρθρο 111) που δημοσιεύθηκε στις 11-03-2020, ορίστηκαν οι προθεσμίες για την έξοδο από προγράμματα φιλοξενίας και τον τερματισμό παροχών σε είδος και σε μορφή χρηματικού βοηθήματος για αναγνωρισμένους πρόσφυγες, καθώς και για όσους έχουν λάβει τελεσίδικες απορριπτικές αποφάσεις στο αίτημα ασύλου τους.

Το πρόγραμμα “ESTIA” αφορά αιτούντες άσυλο και όχι αναγνωρισμένους πρόσφυγες. Η αποχώρηση των αναγνωρισμένων ή αυτών που δεν δικαιούνται άσυλο κρίνεται αναγκαία, ώστε να επωφεληθούν οι πραγματικοί δικαιούχοι του προγράμματος. Με αυτό το τρόπο εξασφαλίζονται χιλιάδες θέσεις διαμονής σε υφιστάμενους χώρους της ηπειρωτικής Ελλάδας για αιτούντες άσυλο, ώστε να καταστεί εφικτή η άμεση αποσυμφόρηση των νησιών.

Το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου χωρίς κανέναν αιφνιδιασμό προχωρά στην εφαρμογή των εν λόγω διατάξεων. Η αποχώρηση τους από τις δομές θα εκκινήσει την 1^η Ιουνίου 2020 και θα πραγματοποιείται συστηματικά, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Η διαδικασία πραγματοποιείται υπό την εποπτεία της Υπηρεσία Υποδοχής και Ταυτοποίησης, ενώ ως αρμόδια αρχή έχει οριστεί η Διεύθυνση Προστασίας Αιτούντων Άσυλο.

Συνολικά, από την 01-06-2020, αναμένεται ότι θα αποχωρήσουν σταδιακά από τα διαμερίσματα του προγράμματος «ESTIA» 4.000 άτομα, 1.200 αυτόνομα διαμένοντες, ενώ από τα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης, τις δομές φιλοξενίας της ενδοχώρας, καθώς και από θέσεις υποδοχής σε ξενοδοχεία του προγράμματος «Filoxenia» επιπλέον 6.037 (σύνολο 11.237). Από την 01-09-2020 οι παροχές σε χρήμα και οι προπληρωμένες κάρτες θα χρησιμοποιούνται από τους δικαιούχους αποκλειστικά και μόνο για την αγορά αγαθών και προϊόντων και όχι για ανάληψη μετρητών.

Η  ομαλή μετάβαση των δικαιούχων διεθνούς προστασίας από το εθνικό σύστημα υποδοχής στην κοινωνική ένταξη  περιλαμβάνει τους εξής άξονες δράσεων και ενεργειών:  α) Συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΟΑΕΔ για το σχεδιασμό νέων ή την προσαρμογή υπαρχόντων προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης, ώστε να διευκολύνεται η πρόσβαση των δικαιούχων διεθνή προστασία σε αυτά  β) Συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΟΠΕΚΑ για την πρόσβαση σε κοινωνικά επιδόματα, γ) πρόσβαση όλων των αιτούντων διεθνή προστασία σε τραπεζικούς λογαριασμούς, μέσω των οποίων θα λαμβάνουν εφεξής το οικονομικό τους βοήθημα (ESTIA II cash assistance), δ) προσαρμογή του προγράμματος ΗΛΙΟΣ και εξέταση βραχυπρόθεσμων λύσεων, όπως εφάπαξ χρηματικό βοήθημα πριν την υπογραφή συμβολαίου ενοικίασης στέγης από τον ωφελούμενο (με σκοπό τη δυνατότητα πληρωμής της προκαταβολής του ενοικίου και την κάλυψη βασικών αναγκών του νοικοκυριού) και  επικέντρωση σε ομάδες πληθυσμού των αναγνωρισμένων προσφύγων που αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες ευαλωτότητες, όπως ηλικιωμένοι χωρίς υποστηρικτικό δίκτυο, άτομα με αναπηρίες, ψυχικά ασθενείς.

Βάσει των στοιχείων  της Ύπατης Αρμοστείας για το πρόγραμμα στέγασης (accommodation scheme) του «ΕSΤΙΑ», φιλοξενούνται, αυτή τη στιγμή, σε διαμερίσματα 6.557 αναγνωρισμένοι πρόσφυγες. Το 94% αυτών έχουν ήδη ΑΜΚΑ, το 78% ΑΦΜ, το 36% έχει ήδη εγγραφεί στα μητρώα του ΟΑΕΔ, ενώ το 82% των παιδιών έχει εγγραφεί σε κάποιο σχολικό ίδρυμα. Επισημαίνεται ότι η παραμονή αναγνωρισμένων προσφύγων και μη δικαιούχων ασύλου σε θέσεις φιλοξενίας παρατάθηκε, λόγω των έκτακτων μέτρων περιορισμού της κυκλοφορίας από και προς τις δομές στο πλαίσιο της προστασίας τους από τον Covid-19/ κορωνοϊό. Οι πόροι για το πρόγραμμα ESTIA προκύπτουν από χρηματοδότηση μέσω του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χρήματα τα οποία αφαιρούνται από το συνολικό ποσό που έχει διατεθεί στη χώρα μας για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης.

Επιπλέον, προβλέπονται εξαιρέσεις για ευάλωτες ομάδες. Αναλυτικότερα, η παράταση παροχών μπορεί να λάβει χώρα για: i) οικογένειες, μέλος των οποίων αντιμετωπίζει πολύ σοβαρούς λόγους υγείας, οι οποίοι καθιστούν απολύτως αναγκαία τη μη αλλαγή περιβάλλοντος λόγω κινδύνου ζωής και για χρονικό διάστημα δύο (2) μηνών, ii) για επωφελούμενες σε προχωρημένη ή επαπειλούμενη εγκυμοσύνη και σε κατάσταση λοχείας, καθώς και για τα μέλη της οικογένειάς τους για χρονικό διάστημα δύο (2) μηνών από τον τοκετό και iii) για ασυνόδευτα ανήλικα μετά την ενηλικίωση και τοποθέτηση τους σε θέσεις προσωρινής φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων, όπου συντρέχουν λόγοι ευαλωτότητας ή συνέχισης σπουδών και για χρονικό διάστημα τριών (3) μηνών.

Οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες έχουν πρόσβαση στο πρόγραμμα «ΗΛΙΟΣ» του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ) υπό τις κατευθύνσεις του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, για τη στήριξη της στέγασης, της απασχόλησης και της κοινωνικής ενσωμάτωσης τους. Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από τους πόρους που έχουν διατεθεί στη χώρα μας από τη Γενική Διεύθυνση Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων (Directorate General Migration and Home Affairs of the European Commission-DG HOME).

Επιπλέον, οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες αντιμετωπίζονται, βάσει των διεθνών υποχρεώσεων της χώρας και της κείμενης νομοθεσίας, ισότιμα με το σύνολο των Ελλήνων πολιτών και υπόκεινται στις γενικές διατάξεις Κοινωνικής Αλληλεγγύης, τις οποίες διαχειρίζεται το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. Συνεπώς, διασφαλίζεται η ομαλή μετάβαση τους στη νέα πραγματικότητα.

Χρονικό αποχωρήσεων αναγνωρισμένων προσφύγων από το σύστημα υποδοχής της Ελλάδας

1. 15 Φεβρουαρίου 2019 Η πρώτη ημερομηνία αποχώρησης αναγνωρισμένων προσφύγων από το σύστημα υποδοχής τέθηκε για τις 31 Μαρτίου 2019 με έγγραφο του Υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής (894/15.02.2019)

• Η ομάδα στόχου ήταν όλοι αναγνωρισμένοι με απόφαση αναγνώρισης έως τις 31 Ιουλίου 2017 που διέμεναν ακόμη στο σύστημα υποδοχής (διαμερίσματα).
• Υπήρχαν τέσσερις κατηγορίες εξαιρέσεων¹.

• Συνέπεια της μη έγκαιρης αποχώρησης ήταν η μη καταβολή του εφάπαξ οικονομικού βοηθήματος (τριών μηνών).
•  Η έγκαιρη αποχώρηση σήμαινε και την εφάπαξ καταβολή του οικονομικού βοηθήματος τριών μηνών
• Η επιβεβαίωση της έγκαιρης ή μη αποχώρησης γινόταν μέσω της ταυτοποίησης της διαμονής από την διοίκηση της δομής και την αποστολή της πληροφορίας στην ΥΑ/ΟΗΕ.

2. 29 Μαρτίου 2019 Η δεύτερη ημερομηνία αποχώρησης τέθηκε για τις 31 Μαΐου 2019 με έγγραφο του Υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής (1834/29.03.2019 και 1944/03.04.2019)

• Η ομάδα στόχου ήταν όλοι οι αναγνωρισμένοι με απόφαση αναγνώρισης από 1^η Αυγούστου έως τις 31 Δεκεμβρίου 2017 που διέμεναν ακόμη στο σύστημα υποδοχής.
• Υπήρχαν πέντε κατηγορίες εξαίρεσης.
• Συνέπεια της μη έγκαιρης αποχώρησης ήταν η μη καταβολή του εφάπαξ οικονομικού βοηθήματος (τριών μηνών).
• Η έγκαιρη αποχώρηση σήμαινε και την εφάπαξ καταβολή του οικονομικού βοηθήματος τριών μηνών

3. 12 Μαρτίου 2019 δημοσιεύεται η Υπουργική Απόφαση (ΥΑ) που ρυθμίζει το πρόγραμμα «ΕΣΤΙΑ 2019: Πρόγραμμα παροχής οικονομικής βοήθειας και στέγασης»

• Ισχύς της ΥΑ είναι από 01 Ιανουαρίου 2019 μέχρι 12 Δεκεμβρίου 2019.
• Προβλέπει πως μετά την πάροδο 6 μηνών από την επίδοση απόφασης της αναγνώρισης σταματούν οι υποστηρικτικές υπηρεσίες προς τους ωφελούμενους (στέγαση, οικονομική υποστήριξη).

• Προβλέπει πέντε κατηγορίες εξαίρεσης.
• Συνεπώς η συγκεκριμένη διάταξη τίθεται σε ισχύ έξι μήνες μετά την 1η  Ιανουαρίου 2019, δηλαδή την 30^η Ιουνίου 2019, με ομάδα στόχου αυτούς που έχουν επίδοση τον μήνα Ιανουάριο 2019 και συνεχίζεται αντίστοιχα για τους επόμενους μήνες (π.χ. αποχώρηση τέλη Ιουλίου επηρεάζει αυτούς με επίδοση απόφασης αναγνώρισης τον Φεβρουάριο 2019 και ούτω καθεξής).

Εναρμόνιση των ημερομηνιών διακοπής των υλικών συνθηκών υποδοχής (οικονομικό βοήθημα και στέγαση). Εφόσον υπήρχε ρύθμιση για την διακοπή της οικονομικής υποστήριξης (ΥΑ ESTIA), η ημερομηνία της οποίας ήταν βολικό να συμβαδίζει με την αποχώρηση από την θέση στέγασης:

4. 21^η Ιουνίου 2019 εκδόθηκε επιστολή του Υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής με την οποία ορίζει την τρίτη ημερομηνία αποχώρησης έως τις 31 Ιουλίου 2019 (3298/21.06.2019)

• Η ομάδα στόχου ήταν οι με επίδοση απόφασης αναγνώρισης Ιανουάριου 2019.
• Υπήρχαν τέσσερις κατηγορίες εξαίρεσης.
• Συνέπεια της μη έγκαιρης αποχώρησης ήταν μη καταβολή του εφάπαξ οικονομικού βοηθήματος (τριών μηνών) και η μη ένταξη στην επιδότηση ενοικοίου του προγράμματος HELIOS.
• Η έγκαιρη αποχώρηση σήμαινε και την καταβολή 3μηνης εφάπαξ οικονομικής βοήθειας και την ένταξη στο οικονομικό κομμάτι του προγράμματος HELIOS.

5. 12 Αυγούστου 2019 Λόγω πολιτικών αλλαγών δεν έγινε η προηγούμενη αποχώρηση και με έγγραφο του ΓΓ Μεταναστευτικής Πολιτικής, Υποδοχής και Ασύλου (32678/12.08.2019) ορίζεται καινούργια ημερομηνία αποχώρησης για την ίδια ομάδα στόχου την 30^η Αυγούστου 2019.

6. 28^η Αυγούστου 2019 έκδοση εγγράφου του ΓΓ Μεταναστευτικής Πολιτικής, Υποδοχής και Ασύλου (33819/28.08.2019). Ορισμός ημερομηνιών αποχώρησης για τους αναγνωρισμένους με προσφυγικό καθεστώς εντός του 2018.

1. Ημερομηνία επίδοσης της απόφασης αναγνώρισης καθεστώτος 1/1/2018 έως τις 30/4/2019 καλούνται να αποχωρήσουν έως τις 31/10/2019.

2. Ημερομηνία επίδοσης της απόφασης αναγνώρισης καθεστώτος 1/5/2018 έως τις 30/8/2019 καλούνται να αποχωρήσουν έως τις 30/11/2019.

3. Ημερομηνία επίδοσης της απόφασης αναγνώρισης καθεστώτος 1/9/2018 έως τις 31/12/2019 καλούνται να αποχωρήσουν έως τις 31/01/2020.

• Υπήρχαν τέσσερις κατηγορίες εξαίρεσης.
• Συνέπεια της μη έγκαιρης αποχώρησης ήταν η μη ένταξη στο οικονομικό σκέλος του HELIOS.

7. 28^η Αυγούστου 2019 Έκδοση εγγράφου του ΓΓ Μεταναστευτικής Πολιτικής, Υποδοχής και Ασύλου (33823/28.08.2019) με το οποίο ορίζει πως η αποχώριση από τις δομές υπό την ΥΠΥΤ θα γίνεται κατά τις ημερομηνίες και υπό τους όρους διακοπής του οικονομικού βοηθήματος του προγράμματος ΕΣΤΙΑ.

8. 05 Σεπτεμβρίου 2019 έκδοση εγγράφου του ΓΓ Μεταναστευτικής Πολιτικής, Υποδοχής και Ασύλου (34829/5.9.2019), ορίζει την αποχώρηση των αναγνωρισμένων με επίδοση Ιανουάριο, Φεβρουάριο

01 Νοεμβρίου 2019 δημοσίευση του Ν. 4636/2019 στο οποίον το αρ. 114 προβλέπει την αποχώρηση από τις Ανοιχτές Δομές Υποδοχής και Φιλοξενίας (άρθρο 41, 4636/2019 ορίζονται μόνο τα «κέντρα φιλοξενίας»: είναι κάθε χώρος που χρησιμοποιείται για την ομαδική φιλοξενία αιτούντων και ασυνόδευτων ανηλίκων).

Όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 111 του ν. 4674/2020 με ισχύ 11 Μαρτίου 2020:

1. Αφορά όλες τις δομές φιλοξενίας (ξενοδοχεία, διαμερίσματα και δομές)

2. Από την έκδοση της απόφασης αναγνώρισης διακόπτονται οι υλικές συνθήκες υποδοχής σε μορφή χρηματικού ποσού και σε είδος.

3. Αποχώρηση από την θέση στέγασης εντός τριάντα ημερών (30) από την επίδοση της απόφασης.

9. 02 Δεκεμβρίου 2019 έκδοση εγγράφου του ΓΓ Μεταναστευτικής Πολιτικής, Υποδοχής και Ασύλου (53157/2.12.2019) με το οποίο παρατείνονται οι όροι αποχώρησης της ΥΑ για τον μήνα Ιανουάριο 2020.

10. 17 Δεκεμβρίου 2019 αποστολή ενημερωτικού εγγράφου από ΥΠΥΤ για αποχώρηση βάσει του αρ. 114 (4636/2019) σε όλες τις δομές, ΚΥΤ και ξενοδοχεία

11. 08 Ιανουαρίου 2020 έκδοση εγγράφου του ΓΓ Μεταναστευτικής Πολιτικής, Υποδοχής και Ασύλου (1090/8.1.2020) με το οποίο παρατείνονται οι όροι αποχώρησης της ΥΑ για τον μήνα Φεβρουάριο 2020.

12. 20 Ιανουαρίου 2020 επιστολή ΓΓ Μεταναστευτικής Πολιτικής Υποδοχής και Ασύλου (439/15.1.2020) με την οποία διαχωρίζει τα διαμερίσματα από το αρ. 114 και δίνει πληροφορίες για το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο ΕΣΤΙΑ ΙΙ.

13. 11 Μαρτίου 2020 δημοσιεύεται ο ν. 4674/2020, με το άρθρο 111 του οποίου τροποποιείται το άρ. 114 του ν. 4636/2019 και ορίζεται ότι οι δικαιούχοι διεθνούς ή επικουρικής προστασίας υποχρεούνται να αποχωρήσουν από τις δομές φιλοξενίας, συμπεριλαμβανομένων ξενοδοχείων και διαμερισμάτων, εντός προθεσμίας τριάντα (30) ημερών από την επίδοση σε αυτούς της απόφασης αναγνώρισης.

14. 7 Απριλίου 2020  δημοσίευση ΚΥΑ που ρυθμίζει το ESTIA II

Άρθρο 5: οι παροχές του προγράμματος τερματίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις του αρ. 114 ν. 4636/2019 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει.

Άρθρο 9: τερματίζεται αυτοδίκαια η στέγαση και το οικονομικό βοήθημα για όσους ωφελούμενους λαμβάνουν αυτές τις υπηρεσίες από  6 μήνες και άνω μετά την επίδοση απόφασης. Εξαιρούνται γυναίκες σε προχωρημένη ή επαπειλούμενη εγκυμοσύνη  και σε κατάσταση λοχείας ως τη συμπλήρωση 2 μηνών από τον τοκετό.