Σε αυτή τη λατρεμένη περιοχή της Μακεδονίας, χωρίς αρχή και τέλος, μπορείς να καταγράψεις και να δημιουργήσεις πάνω σε έναν καμβά, για κάθε χρονική περίοδο ξεχωριστά, από ένα διαφορετικό εξαίρετο έργο τέχνης, μιας αληθινής ιστορίας που έχει συμβεί. Βεβαίως ο τόπος για κανέναν δε λογίζεται ίδιος. Αλλιώς ʺζωγραφίζεταιʺ στη δική μου σκέψη κι αλλιώς στου συμπολίτη μου. Σου δίνεται όμως η δυνατότητα,  να αποδόσεις με τη μορφή του λόγου ή και της γραφής διάφορα ιστορικά γεγονότα που έλαβαν χώρα σε όλες τις περιοχές των Γρεβενών, όλα τα έτη της ύπαρξής του και ήταν πλήρως συντονισμένα με την ιστορική εξέλιξη του έθνους μας τα οποία όμως, όπως και πολλά άλλα, θα έπρεπε να είχαν ενταχθεί – συμπεριληφθεί στα βιβλία της ιστορίας της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Ανεβαίνουμε αυτές τις μέρες νοητά, στην κορυφή των εθνικών μας επετείων, για να αγναντέψουμε με εποπτική διάθεση, τη μετέπειτα ιστορική μας περιπέτεια. Ανατρέχουμε στις ενδοξότερες στιγμές του εθνικού μας βίου, για να νοηματοδοτήσουμε ξανά, την ατομική και εθνική μας πορεία. Ανάγκη, που σήμερα για τον ελληνισμό, καθίσταται επιτακτικότερη από ποτέ.

Τα Γρεβενά, ως κοιτίδα των Δωριέων και τμήμα της Αρχαίας Μακεδονίας, διαθέτουν μακραίωνη ιστορία. Τα αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής άλλωστε, επιβεβαιώνουν μία πολιτισμική όσμωση χιλιετιών.

Αν προσπαθούσα τώρα, μέσα σ’ αυτό το μικρό κείμενο να συμπεριλάβω όλο το ιστορικό υπόβαθρο, το γεωγραφικό ψηφιδωτό και τους ανθρώπους που συνέβαλλαν στη συνέχιση της ύπαρξης αυτού του τόπου, που ονομάζεται Γρεβενά ή με όσες ονομασίες κι αν προϋπήρξε, τότε θα εξελισσόταν σε έπος ως προς την έκτασή του.

Κάθε χρόνο, τέτοια εποχή, οι σκιές των Εθνοϊερομαρτύρων -ʺΑγίωνʺ και ηρώων που έπεσαν για την απελευθέρωση του τόπου αυτού «τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι» υπερίπτανται και πλανώνται,  για να μας θυμίζουν το δρόμο της τιμής και του καθήκοντος.

Δεν έχουμε όμως το δικαίωμα απέναντι σε όλους αυτούς να τους ξεχνάμε, να μην τους αποδίδουμε, όπως προανέφερα, φόρο τιμής είτε με την παρουσία μας στους χώρους θυσίας των ή με την υπενθύμιση μέσω ομιλιών-εκδηλώσεων και φυσικά με τη γαλούχηση των παιδιών μας, μιας και είναι οι συνεχιστές μας, με τα ιδανικά και τις αξίες που αρμόζουν στα τιμημένα και άγια χώματα αυτά, που είναι ποτισμένα με αίμα από την εποχή των προγόνων μας.

Πώς μπορούμε να ξεχάσουμε το συχνό πέρασμα του μεγάλου Μακεδόνα στρατηλάτη (Μέγα Αλέξανδρου) από την περιοχή μας, που δίνει γεωγραφική και ιστορική αξία;

Πώς μπορούμε να ξεχάσουμε την υποδούλωσή μας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία για 500 περίπου χρόνια;

Μπορεί η χρονολογία 1453, να σηματοδοτεί το τέλος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, δεν σημαίνει όμως, ότι το σύνολο του ελλαδικού χώρου βρέθηκε υπό τον έλεγχο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το “400 χρόνια σκλαβιά” είναι ένας γενικός μέσος όρος καθώς υπήρχαν περιοχές που δεν υποδουλώθηκαν ποτέ, άλλες που βρέθηκαν μόνο 100 χρόνια κάτω από τον Οθωμανικό έλεγχο και άλλες που απελευθερώθηκαν μετά από 500 και πλέον χρόνια στις αρχές του περασμένου αιώνα.

Παράδειγμα όλων αυτών των παραπάνω είναι και η δική μας περιοχή, η οποία ταλαιπωρήθηκε για περίπου 523 χρόνια (1389-1912).

Πώς μπορούμε να ξεχάσουμε τα πρώτα δείγματα προσπάθειας απελευθέρωσης στον χώρο της Μακεδονίας, προς την κατεύθυνση της επαναστάσεως μέσω του σχεδίου που υπέβαλε ο Μητροπολίτης Γρεβενών Τιμόθεος προς τον Πάπα Πίο τον Ε΄, το 1572; Ο ορθόδοξος ιεράρχης πρότεινε τη συγκέντρωση εκστρατευτικών σωμάτων από την Κεντρική και τη Δυτική Μακεδονία στον κάμπο της Θεσσαλονίκης και την προέλασή τους προς την Κωνσταντινούπολη. Η προθυμία των κατοίκων της Δυτικής Μακεδονίας για εξέγερση, όπως υποστήριζε στο σχέδιό του ο Τιμόθεος, αποτυπώνεται και στην αντιτουρκική δράση, την ίδια εποχή, κάποιων Χριστιανών προκρίτων του Αργυροκάστρου, με τη συμμετοχή ιεραρχών της Δυτικής Μακεδονίας και βορειότερων περιοχών αυτής. Οι οθωμανικές αρχές, όμως, πληροφορήθηκαν αμέσως τις κινήσεις τους και τις κατέστειλαν εν τη γενέσει τους. Ωστόσο, οι πρωτεργάτες συνέχιζαν να στέλνουν υπομνήματα, με αποδέκτες κυρίως τους Ισπανούς βασιλείς. (Φωκίων Π. Κοτζαγεώργης – Η Οθωμανική Μακεδονία (τέλη ΙΔ’ – τέλη ΙΖ’ αιώνα).

Πώς μπορούμε να ξεχάσουμε τη συχνή παρουσία του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού στην περιοχή μας, ο οποίος με τις διδαχές του και τις προφητείες του, αψηφώντας πάντα τους Οθωμανούς, φώτισε τις εξελίξεις στην τοπική μας ιστορία;

Πώς μπορούμε να ξεχάσουμε τη συχνή διέλευση του Παύλου Μελά (καπετάν Μίκης Ζέζας) από τις Μπάλτσες, την Κρανιά, το Σπήλαιο, τη ΒάλιαΚάλντα και το Περιβόλι; Ένας έλληνας ήρωας που συγκρότησε τον πρώτο τακτικό στρατό των μακεδονομάχων με αρκετούς από την περιοχή (Καπετάν Λούκας Κόκκινος, Διαμαντής Μάνος (Κόκκινος ή Ντίμπρας), Γεώργιος Τσιουκαντάνας, Ζήσης Βέρρος κ.ά. Ο Παύλος Μελάς ήταν αυτός που με τον θάνατό του έδειξε το δρόμο για τη λευτεριά της Μακεδονίας.

Πώς μπορούμε να ξεχάσουμε ότι ο τόπος μας, τα Γρεβενά, φωτίζεται από το αγωνιστικό φρόνημα του Εθνοϊερομάρτυρος Αιμιλιανού Μητροπολίτου Γρεβενών; Λίγα χρόνια νωρίτερα από την ημερομηνία απελευθέρωσης των Γρεβενών, από τον Οθωμανικό ζυγό, η Οικουμενική Σύνοδος του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως εκλέγει Μητροπολίτη Γρεβενών τον Αιμιλιανό, ο οποίος διακρίνεται για την εθνική του δράση εναντίον των Βουλγάρων κομιτατζήδων. Ένας ιεράρχης ο οποίος σε όλο το διάστημα της ποιμαντορίας  του έγινε στυλοβάτης του Μακεδονικού Ελληνισμού και φυσικά αυτό το πλήρωσε με την ίδια του τη ζωή. Δολοφονήθηκε στο χωριό Σχίνοβο μαζί με τον διάκονό του Δημήτριο Αναγνώστου και τον συνοδό-αγωγιάτη του, την 1η Οκτωβρίου το 1911, στο χωριό Γκριντάδες που έκτοτε φέρει την ονομασία «Αιμιλιανός».

Πώς μπορούμε να ξεχάσουμε τα δύο άτακτα ένοπλα σώματα Κρητικών εθελοντών άνω των 100 ανδρών, με αρχηγούς τους Μανώλη Νικολούδη και  Ιωάννη Μαυρογένη, να εισέρχονται πρώτοι στην πόλη και στα γύρω χωριά των Γρεβενών;

Πώς μπορούμε να ξεχάσουμε τον Ελληνικό στρατό να ακολουθεί με το απόσπασμα Ευζώνων του Συνταγματάρχη Μηχανικού Στέφανου Γεννάδη, αποτελούμενο από δύο τάγματα, ξεκινώντας τις επίσημες διαδικασίες για την απελευθέρωσή της και την ένταξη της στον Ελλαδικό Μητροπολιτικό κορμό;

Φέρνοντας λοιπόν, όλες αυτές τις σκέψεις στο μυαλό μας για την ιστορική επέτειο της απελευθέρωσης της πόλης των Γρεβενών από τον Οθωμανικό ζυγό, είναι ευκαιρία να σκύψουμε μέσα μας, όχι μόνο για να τιμήσουμε τους προγόνους μας αλλά για να καταλάβουμε καλύτερα και τον εαυτό μας και τις μεγάλες δυνάμεις που κρύβει μέσα μας ο καθένας κι όλοι μαζί ως Έθνος.

Οι εθνικές εκκρεμότητες επιβάλλουν την αναδρομή στο παρελθόν ως ενέργεια αγωνιστικής αφύπνισης, ως βήμα εθνικής ανάτασης και ως έμπνευση για τις διαχρονικά άφθορες αξίες της ελευθερίας και της δικαιοσύνης.

Αιωνία σας η μνήμη, πεσόντες στα Αγιασμένα ετούτα χώματα, και αιωνία σας η μνήμη όσοι πολεμήσατε για χάρη της ελευθερίας του τόπου μας!

Δε σας ξεχνούμε. Είμαστε ευγνώμονες και παραμένουμε εσαεί οφειλέτες!

Οφειλέτες σε σας, οφειλέτες στην πατρίδα και οφειλέτες στην ιδέα της ελευθερίας.

Δημήτριος Γ. Μπέης

Δάσκαλος

Πρόεδρος του Συλλόγου Δασκάλων και

Νηπιαγωγών Νομού Γρεβενών