Οι ρυθμοί της καθημερινότητάς μας είναι καταιγιστικοί και ελάχιστο χρόνο μας αφήνουν για ενδοσκόπηση, ενδελεχή εξέταση των ερεθισμάτων που μας κατακλύζουν και λεπτομερή παρατηρήση των χώρων που μας περιβάλλουν.

Εχετε σκεφτεί ποτέ αν όλα αυτά τα αντικείμενα που έχετε στον προσωπικό σας χώρο, τα χρειάζεστε πραγματικά;

Αν όλες αυτές οι στοίβες ρούχων στην ντουλάπα, βιβλίων, περιοδικών, διακοσμητικών και αναμνηστικών στα ράφια και τα συρτάρια σας, έχουν ρόλο και χρησιμότητα; Αν όλο αυτό το «κύμα» αντικειμένων σας πνίγει, αλλά του δίνετε το ελεύθερο να το κάνει τότε ίσως τα πράγματα να είναι πιο σοβαρά από όσο φαίνονται.

Εχετε ακούσει για την διαταραχή παρασυσσώρευσης;

«Θα το φυλάξω, μπορεί να μου χρειαστεί», «Αυτό το αντικείμενο το έχω συνδέσει με το τάδε πρόσωπο, δεν θέλω να το πετάξω», «Θεωρώ ότι αυτό το αντικείμενο είναι μοναδικό….»: Συχνές φράσεις που ακούγονται από άτομα με την εν λόγω διαταραχή.

Τα αντικείμενα συσσωρεύονται στο χώρο και δημιουργούν πνιγερή ατμόσφαιρα.

Το άτομο αδυνατεί να απαλλαγεί από αυτά γιατί νιώθει συναισθηματικά συνδεδεμένο με αυτά.

Ολα κρίνονται ως «χρήσιμα» και «απολύτως απαραίτητα» ακόμα κι αν δεν έχουν καμία ουσιαστική χρησιμότητα.

Το ξεσκαρτάρισμα είναι μια επίπονη διαδικασία για το άτομο, -συνδεδεμένη με την απώλεια- (το άτομο φοβάται ότι αν πετάξει κάτι, θα το χρειαστεί μελλοντικά, θα του «λείψει» κι έτσι δεν πετάει τίποτα), ακόμα κι αν ο χώρος είναι πλέον απόλυτα δυσλειτουργικός και έντονα επιβαρυντικός για την ψυχολογία.

Τον πλήρη ορισμό της διαταραχής παρασυσσώρευσης και τους παράγοντες που την δημιουργούν διαβάζουμε σε απόσπασμα της τριμηνιαίας έκδοσης της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, «Ψυχιατρική»:

Η διαταραχή παρασυσσώρευσης (hoarding disorder) χαρακτηρίζεται από αδυναμία απαλλαγής αντικειμένων ανεξαρτήτως της αντικειμενικής τους αξίας και για τις περισσότερες περιπτώσεις υπέρμετρη συγκέντρωση αντικειμένων, με αποτέλεσμα τον κατακλυσμό των χώρων διαβίωσηςπου οδηγεί σε σημαντική λειτουργική έκπτωση ή/και δυσφορία.

Η διαταραχή παρασυσσώρευσης (hoarding disorder) κατατάσσεται πλέον στις διαταραχές του ψυχαναγκαστικού φάσματος.

Το γνωσιακό αιτιοπαθογενεντικό μοντέλο αποτελεί, μέχρι στιγμής, ένα ευρέως αποδεκτό, κλινικά και ερευνητικά τεκμηριωμένο θεωρητικό πλαίσιο για την κατανόηση των κλινικών της χαρακτηριστικών, των παραγόντων προδιάθεσης, έκλυσης και διαιώνισης της διαταραχής καθώς επίσης και τη βάση για την ανάπτυξη της εξειδικευμένης ψυχοθεραπευτικής παρέμβασης για την αντιμετώπισή της.

Αντιλαμβάνεται τη διαταραχή παρασυσσώρευσης ως απόρροια 4 παραγόντων: προσωπικής ευαλωτότητας (κληρονομικότητα, πρώιμες εμπειρίες και γεγονότα ζωής, χαρακτηριολογικά στοιχεία, δυσπραγίες στις διαπροσωπικές σχέσεις), δυσκολιών στην επεξεργασία πληροφοριών (ελλείμματα σε προσοχή, μνήμη, εκτελεστικές λειτουργίες όπως λήψη αποφάσεων και κατηγοριοποίηση), δυσπροσαρμοστικών γνωσιών αναφορικά με τα αντικείμενα (νοηματοδότηση αντικειμένων, συναισθηματικός δεσμός με τα αποκτήματα, δυσλειτουργικές πεποιθήσεις σε σχέση με τη μνημονική ικανότητα και τη σημασία της) μέσω των οποίων ενισχύονται και τελικά εγκαθίστανται οι επί μέρους παρασυσσωρευτικές συμπεριφορές (θετική και αρνητική ενίσχυση μέσω σύνδεσης με θετικά ή αρνητικά συναισθήματα π.χ. ευχαρίστηση κατά την απόκτηση/φύλαξη και άγχος ή δυσφορία κατά την απόρριψη).

«Ψυχιατρική» -Τριμηνιαία έκδοση της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, Τομός 28- Τεύχος 2, Απρίλιος- Ιούνιος 2017 -Aπόσπασμα από το ειδικό άρθρο με τίτλο «Η Διαταραχή Παρασυσσώρευσης στο DSM-5: Κλινική περιγραφή και γνωσιακή προσέγγιση», Λ. Καλογεράκη, Ι. Μιχόπουλος