Το δημοψήφισμα του 2015 έφερε μαζί του ένα από τα θερμότερα καλοκαίρια στα ελληνικά χρονικά

Στις 28 Ιουνίου του 2015 ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ανακοίνωσε πως μία εβδομάδα αργότερα, στις 5 Ιουλίου, επρόκειτο να διεξαχθεί δημοψήφισμα ώστε να αποφασίσουν οι πολίτες αν πρέπει να γίνει αποδεκτό το σχέδιο συμφωνίας των Θεσμών. Είχε προηγηθεί το ναυάγιο της 25ης Ιουνίου, όπου κυβέρνηση και Θεσμοί δεν κατέληξαν σε συμφωνία.

Αντικείμενο της διαφωνίας μεταξύ κυβέρνησης και Θεσμών ήταν το είδος των οικονομικών μέτρων τα οποία έπρεπε να πάρει η χώρα ώστε να ολοκληρώσει το προηγούμενο πρόγραμμα για το ελληνικό χρέος. Υπουργός Οικονομικών ήταν ο Γιάνης Βαρουφάκης.

Η απόφαση για την διεξαγωγή του δημοψηφίσματος λήφθηκε από το ελληνικό κοινοβούλιο σε συνεδρίασή του την ίδια ημέρα της ανακοίνωσης της πρότασης της διεξαγωγής. Στην ονομαστική ψηφοφορία που διεξήχθη τις πρώτες ώρες της 28ης Ιουνίου στο ελληνικό κοινοβούλιο με σκοπό την απόφαση διεξαγωγής του δημοψηφίσματος την 5η Ιουλίου, 178 βουλευτές ψήφισαν υπέρ της διεξαγωγής και 120 κατά, σε σύνολο 298 βουλευτών.

Μία ημέρα πριν την ανακοίνωση από τον Αλέξη Τσίπρα, ο Νίκος Παππάς είχε τοποθετηθεί από βήματος της Βουλής. Όταν αργότερα ρωτήθηκε τι μπορεί να σταματήσει το δημοψήφισμα, απάντησε «Τίποτα».

Μέσα στις επόμενες ημέρες είχαν έρθει τα πάνω κάτω: Το Eurogroup δεν παρέτεινε το πρόγραμμα που έληγε στις 30 Ιουνίου. Από την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος ξεκινούν τα capital controls, το κλίμα είναι σχεδόν τρομοκρατικό σε μία τραβηγμένη διάσταση και οι πολίτες ξεκινούν να αποσύρουν τις καταθέσεις τους από τις τράπεζες. Ο Μάριο Ντράγκι δε συναινεί σε αύξηση του πόσου ρευστότητας μέσω ELA και η ελληνική κοινωνία έχει χωριστεί σε δύο στρατόπεδα.

Ο Αλέξης Τσίπρας ζητά το «Μεγάλο και περήφανο ΟΧΙ», ενώ από την άλλη οι «Μένουμε Ευρώπη» υποστηρίζουν το ΝΑΙ. Το πρώτο μετά το 1974 δημοψήφισμα και το πρώτο στην ιστορία της χώρας που δεν αφορά το πολίτευμα, ανέδειξε όλες τις αντιφάσεις του πολιτικού φάσματος. Η κινδυνολογία λαμβάνει τεράστιες διαστάσεις, ενώ στην Αθήνα πραγματοποιούνται δύο μεγάλες συγκεντρώσεις: Στις 2 Ιουλίου η συγκέντρωση του ΝΑΙ και στις 3 Ιουλίου η συγκέντρωση του ΟΧΙ. Η δεύτερη συγκέντρωση ήταν ο προάγγελος του αποτελέσματος που θα έδειχναν οι κάλπες και η τελευταία τόσο μαζική παρουσία πολιτών σε πολιτική διαδικασία στο κέντρο της Αθήνας.

Παρά τις προβλέψεις των δημοσκόπων, το ΟΧΙ κέρδισε με 61,31%, ένα ποσοστό που απήχε ακόμα και από τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις.

Το κείμενο του δημοψηφίσματος αναλυτικά:

«Πρέπει να γίνει αποδεκτό το σχέδιο συμφωνίας, το οποίο κατέθεσαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στο Eurogroup της 25.06.2015 και αποτελείται από δύο μέρη, τα οποία συγκροτούν την ενιαία πρότασή τους;

Το πρώτο έγγραφο τιτλοφορείται «Reforms for the completion of the Current Program and Beyond» («Μεταρρυθμίσεις για την ολοκλήρωση του τρέχοντος προγράμματος και πέραν αυτού») και το δεύτερο «Preliminary Debt sustainability analysis» («Προκαταρκτική ανάλυση βιωσιμότητας χρέους»). Όσοι από τους πολίτες της χώρας απορρίπτουν την πρόταση των τριών θεσμών ψηφίζουν: ΔΕΝ ΕΓΚΡΙΝΕΤΑΙ/ΟΧΙ. Όσοι από τους πολίτες της χώρας συμφωνούν με την πρόταση των τριών θεσμών ψηφίζουν: ΕΓΚΡΙΝΕΤΑΙ/ΝΑΙ.»

Αντιδράσεις
Ο Γιάνης Βαρουφάκης ήταν κόκκινο πανί για τους ευρωπάιους εταίρους. Λίγες ώρες μετά τη νίκη του ΟΧΙ, μετά από συνάντησή του με τον Αλέξη Τσίπρα, ο υπουργός Οικονομικών υπέβαλε την παραίτησή του. Την παραίτησή του ανακοίνωσε και ο πρόεδρος της ΝΔ, ΑΝτώνης Σαμαράς μετά το exit poll του τελικού αποτελέσματος.

Το πολιτικό ντόμινο που ξεκίνησε η Ελλάδα έφτασε σε όλη την Ευρώπη.  Η Καγκελάριος της Γερμανίας Άγγελα Μέρκελ δήλωσε ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν απογοητευτικό καθώς ο ελληνικός λαός δεν δέχτηκε να συμπορευτεί με την υπόλοιπη Ευρώπη. Ο Υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δήλωσε ότι είναι επιλογή των Ελλήνων να μην θέλουν να συνεχίσουν εντός Ευρωζώνης. Ο Αντικαγκελάριος Σίγκμαρ Γκάμπριελ είπε πως θα προσπαθήσει να βρεθεί λύση έστω και την τελευταία στιγμή. Ο Πρωθυπουργός της Ιταλίας Ματέο Ρέντσι ζήτησε από την Γερμανία να γίνει πιο διαλλακτική όσον αφορά το ελληνικό χρέος. Ο Πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ εξέφρασε λύπη για το αποτέλεσμα και κάλεσε την Αθήνα να επιστρέψει στις διαπραγματεύσεις με νέες προτάσεις. Ο Πρωθυπουργός της Γαλλίας Μανουέλ Βαλλς κάλεσε την ΕΚΤ να σταματήσει να πιέζει την ελληνική οικονομία έτσι ώστε να μπορέσει να γίνει ένας ουσιαστικός διάλογος. Ο Υπουργός Οικονομικών Μισέλ Σαπέν δήλωσε ότι ελπίζει η Αθήνα να επιστρέψει πιο συνετή στο τραπέζι των συνομιλιών. Ο Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Ντέιβιντ Κάμερον δήλωσε ότι ίσως να ήταν καλύτερα η Ελλάδα να μείνει εκτός Ευρώ. Ο Πρωθυπουργός της Ισπανίας Μαριάνο Ραχόι δήλωσε ότι δεν πρέπει η Ισπανία να ακολουθήσει την πορεία της Ελλάδας.

Το τρίτο μνημόνιο

Ο ενθουσιασμός της πλευράς του ΟΧΙ δεν κράτησε για πολύ. Μετά τη νίκη, οι απεσταλμένοι της ελληνική κυβέρνησης ταξίδεψαν στις Βρυξέλλες για την επόμενη συνάντηση με τους Θεσμούς, έχοντας στην τσέπη τους ένα -όπως πίστευαν- διαπραγματευτικό χαρτί. Ωστόσο, αυτό που ακολούθησε δεν ήταν εντός προβλέψεων. Η περίφημη 17ωρη διαπραγμάτευση του Αλέξη Τσίπρα κατέληξε σε συμφωνία για Τρίτο Μνημόνιο.

Η κρίση ταυτότητας που έφερε αυτή η συμφωνία δεν άφησε αλώβητο τον ΣΥΡΙΖΑ. Στις 13 Ιουλίου η συμφωνία υπογράφτηκε, αλλά η κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ ήταν καζάνι που έβριζε. Ο Αλέξης Τσίπρας με διάγγελμά του ανακοίνωσε στις 20 Αυγούστου την παραίτηση της κυβέρνησης και την διεξαγωγή των εκλογών του Σεπτεμβρίου. Στις 21 Αυγούστου οι 21 βουλευτές προερχόμενοι από την Αριστερή Πλατφόρμα διαφοροποιήθηκαν, προκαλώντας διάσπαση, και διαμόρφωσαν την Λαϊκή Ενότητα.  Τις εκλογές κέρδισε τελικά ο ΣΥΡΙΖΑ. με 35,46%, με δεύτερο κόμμα τη Νέα Δημοκρατία με 28,10%.

in