Στο παρελθόν τα προβλήματα υπογονιμότητας συνδεόταν κυρίως με τη γυναίκα. Σήμερα, χάρη στις εξελίξεις της επιστήμης, γνωρίζουμε ότι ο άνδρας μπορεί να ευθύνεται σε ίδιο ποσοστό με τη γυναίκα, όταν η σύλληψη καθυστερεί ή δεν είναι εφικτή.
Πιο συγκεκριμένα, γύρω στο 40% αντιστοιχεί στο γυναικείο παράγοντα και άλλο τόσο στον αντρικό, ενώ για ένα 10% των περιπτώσεων υπογονιμότητας ευθύνονται και οι δύο. Τέλος, ένα ακόμα 10% αφορά τους ανεξήγητους λόγους υπογονιμότητας.
Η υπογονιμότητα στους άνδρες (διαβάστε περισσότερα) μπορεί να προέρχεται από πολλούς λόγους, όπως προβλήματα στην παραγωγή σπέρματος, απόφραξη του συστήματος που περνάει το σπέρμα, αντισώματα κατά του σπέρματος, τραυματισμός των όρχεων, ορμονικά προβλήματα για την παραγωγή του. Αιτία αυτών των προβλημάτων μπορεί να είναι διάφορες λοιμώξεις, λήψη κάποιων φαρμάκων, ύπαρξη κιρσοκήλης, φλεγμονές, υψηλός πυρετός για μεγάλο διάστημα αλλά και ανατομικές ανωμαλίες.
Υπάρχουν, όμως, και κάποιοι παράγοντες υπεράνω υποψίας που μπορεί να απειλούν τη γονιμότητα των ανδρών και σχετίζονται με την καθημερινή ζωή, όπως εξηγεί ο Δρ. Θάνος Παράσχος, γυναικολόγος μαιευτήρας, ειδικός στην εξωσωματική γονιμοποίηση και Διευθυντής του Κέντρου Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής emBIO. Συνήθως μάλιστα οι περισσότεροι άνδρες δεν υποψιάζονται ότι οι παράγοντες αυτοί μπορεί να είναι επιβαρυντικοί για την υγεία του σπέρματος.
Ορίστε, λοιπόν, τι μπορεί ν’ απειλεί την ανδρική γονιμότητα.
Το κάπνισμα επηρεάζει σημαντικά τόσο τον αριθμό σπερματοζωαρίων όσο και τον χρόνο ζωής τους.
Το αλκοόλ. Οι άνδρες που πίνουν παραπάνω από το μέτρο παρουσιάζουν ελαττωμένη κινητικότητα των σπερματοζωαρίων τους και μειωμένη έκκριση της ανδρικής ορμόνης τεστοστερόνης.
Τα πολύ ζεστά μπάνια. Προκαλούν αύξηση της θερμοκρασίας του όσχεου, πράγμα που επηρεάζει αρνητικά τη γονιμότητα. Το ίδιο και η χρήση σάουνας ή χαμάμ. Επίσης, η εργασία σε θερμό περιβάλλον, όπως λεβητοστάσια ή φούρνους, θεωρείται επιβαρυντική.
Το κινητό στην μπροστινή τσέπη του παντελονιού. Η χρήση του έχει ενοχοποιηθεί για υπογονιμότητα σε άνδρες, για αυτό καλό είναι να μην το τοποθετούν σε περιοχές κοντά στα όργανα αναπαραγωγής.
Η χρήση lap top. Επίσης θεωρείται ότι επηρεάζει αρνητικά τη γονιμότητα, αν το άτομο έχει τη συνήθεια να το χρησιμοποιεί βάζοντάς το πάνω στα πόδια του, πράγμα που το φέρνει σε επαφή ή κοντά στα γεννητικά όργανα. Τόσο η αυξημένη θερμοκρασία όσο και η ακτινοβολία θεωρούνται επιβαρυντικές.
Τα στενά παντελόνια. Η πίεση προκαλεί αύξηση της θερμοκρασίας στους όρχεις, πράγμα που μπορεί να πλήξει αρνητικά τη γονιμότητά και γι’ αυτό θα πρέπει να αποφεύγεται.
Η υπερβολική άσκηση. Μπορεί να μειώσει την αναλογία των σπερματοζωαρίων, διότι αυξάνει την έκκριση επινεφριδιακών στεροειδών ορμονών, οι οποίες μειώνουν την έκκριση τεστοστερόνης. Η μειωμένη έκκριση τεστοστερόνης οδηγεί σε μείωση της παραγωγής σπερματοζωαρίων.
Τα αναβολικά. Ουσίες δηλαδή που χρησιμοποιούνται για την ενίσχυση επιδόσεων στην άθληση και τη γυμναστική. Μπορεί να βλάψουν το σπέρμα προσωρινά για διάστημα από τρεις μήνες μέχρι και ενός έτους.
Τα λιπαντικά για το σεξ. Κάποια μπορεί να έχουν τοξική επίδραση στα σπερματοζωάρια. Γι’ αυτό πρέπει να αποφεύγονται εκείνα που περιέχουν χημικές ουσίες και ιδιαίτερα η συχνή τους χρήση. Γενικά, είναι προτιμότερο να προτιμούνται λιπαντικά με φυσικά συστατικά.
Η μεγάλη σεξουαλική αποχή. Θεωρείται ότι επηρεάζει αρνητικά τη γονιμότητα. Αντίθετα, η σεξουαλική επαφή με μεσοδιάστημα 3 έως 6 μέρες θεωρείται ότι βελτιώνει το σπέρμα.
Το έντονο στρες. Διαταράσσει τα επίπεδα ευαίσθητων ορμονών που σχετίζονται με τη γονιμότητα.
Το υπερβάλλον βάρος. Η έρευνα δείχνει ότι οι υπέρβαροι και παχύσαρκοι άνδρες μπορεί να αντιμετωπίζουν προβλήματα υπογονιμότητας, επειδή η συσσώρευση λίπους διαταράσσει την ορμονική ισορροπία, που με τη σειρά της επηρεάζει τη γονιμότητα. Επίσης, άνδρες με βάρος κάτω από το φυσιολογικό μπορεί να έχουν προβλήματα με το σπέρμα τους.
Όπως, πάντως, εξηγεί ο Δρ. Θ. Παράσχος, όλα τα παραπάνω είναι παράγοντες που μπορεί να ελέγξει κάποιος, προκειμένου να προφυλάξει τη γονιμότητά του, η οποία είναι συνήθως η αντανάκλαση της γενικότερης υγείας του, ενώ συνήθως φαίνεται ότι, εάν ένας άνδρας κάνει υγιεινή ζωή και διατροφή, οι πιθανότητες να έχει φυσιολογικό σπέρμα είναι μεγάλες, αρκεί να μην έχει υποστεί στο παρελθόν μόνιμες βλάβες στα όργανα παραγωγής του σπέρματος εξ αιτίας τραυματισμών ή φλεγμονών και να μην έχει γεννηθεί με δομικές ή λειτουργικές βλάβες που εμποδίζουν την παραγωγή φυσιολογικού σπέρματος. Ακόμα όμως και σε αυτές τις περιπτώσεις, το αισιόδοξο είναι ότι στις μέρες μας οι εξελίξεις στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή μπορεί να δώσουν λύσεις είτε με ειδικές επεμβάσεις που αποκαθιστούν την αναπαραγωγική τους ικανότητα είτε με διάφορες ειδικές μεθόδους, όπως η μικρογονιμοποίηση (διαβάστε περισσότερα), που εφαρμόζονται στο πλαίσιο της εξωσωματικής γονιμοποίησης, εξασφαλίζοντας τη δυνατότητα, ακόμα και σε άντρες με σοβαρά προβλήματα υπογονιμότητας, να αποκτήσουν το δικό τους βιολογικό παιδί.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, όταν η σύλληψη αργεί για ένα ζευγάρι που προσπαθεί με συστηματικές επαφές για ένα χρόνο να πετύχει εγκυμοσύνη, θα πρέπει να απευθύνεται στον ειδικό της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής ή και ακόμα πιο σύντομα, αν η γυναίκα είναι άνω των σαράντα. Είναι σημαντικό να μην καθυστερούν και να απευθύνονται και οι δύο κι όχι μόνο ο ένας.
