Για την απόσταση που χρειάζεται να διανύσει ένα ΙΧ από τον Βόλο έως την Λάρισα, σήμερα οι οδηγοί καταβάλλουν περίπου 4 ευρώ στα διόδια του Μοσχοχωρίου. Εάν η χρέωση ήταν αναλογική με βάση την διανυόμενη απόσταση τότε το κόστος για την διαδρομή των περίπου 60 χιλιομέτρων θα ήταν μόλις 2 ευρώ.
Το παράδειγμα αυτό χρησιμοποιούν στο υπουργείο Υποδομών για να καταδείξουν την αναγκαιότητα των αναλογικών διοδίων, που επικαλείται συχνά ο υπουργός Υποδομών Χρίστος Σπίρτζης.
Το υπουργείο δια της νεοσύστατης Υπηρεσίας Οδικών Τελών με επικεφαλής τον κ. Αθανάσιο Δημακαράκο ετοιμάζεται να προκηρύξει άμεσα τον διαγωνισμό για την επιλογή του αναδόχου που θα εγκαταστήσει ένα δορυφορικό σύστημα πληρωμής διοδίων. Στόχος είναι η εφαρμογή του, σε πρώτη φάση, στην Εγνατία Οδό από το β΄ εξάμηνο του 2018, με απώτερο σκοπό να επεκταθεί σταδιακά και στο υπόλοιπο εθνικό δίκτυο.
Όπως λένε αρμόδιες πηγές που βρίσκονται πολύ κοντά στον σχεδιασμό, είναι ένα σύστημα που ταιριάζει στην Εγνατία. Η εταιρεία σε 650 χιλιόμετρα λειτουργεί μόλις οκτώ σταθμούς ενώ όπως επισημαίνουν, αν και έχει προμηθευτεί πομποδέκτες δεν τους χρησιμοποιεί! Την ίδια στιγμή για την εγκατάσταση κάθε σταθμού (από 38 νέους που έχει προβλέψει το ΤΑΙΠΕΔ) διοίκηση και εργολάβοι κυριολεκτικά ματώνουν από τις αντιδράσεις και τις κινητοποιήσεις των εργαζομένων.
Υπάρχουν μερικά παράδοξα στο νέο σχεδιασμό, τα οποία αξίζει να επισημάνουμε. Το γεγονός ότι οι σταθμοί διοδίων δεν έχουν υλοποιηθεί μέχρι σήμερα, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι ευνοεί την συνταγή των αναλογικών διοδίων αφού θα είναι ένα ξεκίνημα σχεδόν από μηδενική βάση. Πώς όμως μπορείς να σχεδιάσεις χιλιομετρική χρέωση και ταυτόχρονα να εγκαθιστάς και νέους συμβατικούς σταθμούς; Αυτή την δύσκολη άσκηση καλείται να επιλύσει τελευταία η διοίκηση της Εγνατία Οδός.
Η πίεση του ΤΑΙΠΕΔ να λειτουργήσουν νέοι σταθμοί διοδίων που είναι στα προαπαιτούμενα με τους θεσμούς ώστε να προικιστεί με ενισχυμένα έσοδα ο αυτοκινητόδρομος ενόψει ιδιωτικοποίησης, η άποψη της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου ότι η Εγνατία μπορεί να επιβιώσει μόνη της και η σκληρή γραμμή των εργαζομένων να μην γεμίσει ο αυτοκινητόδρομος με διόδια, συνθέτουν ένα τριμερές πολεμικό σκηνικό στον μεγαλύτερο οδικό δίκτυο της χώρας. Το αποτέλεσμα είναι κανείς να μην γνωρίζει ποιος είναι ο πραγματικός σχεδιασμός, με την Εγνατία να καταγράφει ένα παγκόσμιο ρεκόρ. Θα είναι ο μόνος αυτοκινητόδρομος που θα εγκαθιστά διόδια γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι σε λίγους μήνες θα τα ξηλώσει!
Όπως αναφέρει στο “newmoney” ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας κ. Απόστολος Αντωνούδης, οι προβλέψεις για νέους σταθμούς είναι λελογισμένες. Ήδη, εκκρεμεί η Κοινή Υπουργική απόφαση για την χρέωση που θα εφαρμοστεί σε τέσσερις σταθμούς (Εύζωνοι, Μέστη, Ιεροπηγή, Παμβώτιδα) που είναι έτοιμοι εδώ και μήνες αλλά δεν λειτουργούν λόγω διχογνωμίας. Ο λόγος είναι εάν η χρέωση θα ευθυγραμμιστεί με τα τιμολόγια των άλλων αυτοκινητοδρόμων που χρεώνουν 0,06 σεντς ανά χιλιόμετρο ή εάν θα παραμείνει στα 0,03 σεντ που είναι σήμερα.
Στόχος είναι να λειτουργήσουν άλλοι τέσσερις σταθμοί: της Θεσσαλονίκης που είναι υπό κατασκευή, την Ασπροβάλτας που είναι σε διαδικασία υπογραφής της σύμβασης με τον ανάδοχο και Καβάλας και Στρυμονικού που δεν έχουν προκηρυχθεί ακόμη. Οι υπόλοιποι πλευρικοί σταθμοί δεν θα προλάβουν να εγκατασταθούν καθώς είναι αδύνατο να προχωρήσουν χωρίς την έγκριση περιβαλλοντικών όρων.
Επιφυλακτικοί οι παραχωρησιούχοι
Στο υπουργείο Υποδομών ελπίζουν ότι και οι παραχωρησιούχοι των οδικών αξόνων θα πειστούν να τροποποιηθεί ο μηχανισμός είσπραξης διοδίων, προβάλλοντας δύο κυρίως επιχειρήματα. Το πρώτο, είναι ότι οι αυτοκινητόδρομοι θα προσελκύσουν κυκλοφορία από οχήματα που σήμερα αποφεύγουν τους οδικούς άξονες λόγω του άδικου συστήματος διοδίων (είτε κανείς διανύσει 2 χιλιόμετρα είτε 10 πληρώνει, το ίδιο). Το δεύτερο, είναι ότι το δημόσιο θα επωφεληθεί από τα έξοδα συντήρησης για το παράπλευρο οδικό δίκτυο που χρησιμοποιούν οι οδηγοί για να ξεγλιστρούν από τους σταθμούς διοδίων. Το σίγουρο είναι ότι για να υπάρξει συναίνεση, θα πρέπει να πειστούν όλες οι πλευρές (εργολάβοι και τράπεζες) ότι δεν θα διαταραχθεί το χρηματοοικονομικό μοντέλο των συμβάσεων.
Για παράδειγμα στην Ολυμπία Οδό, η σύμβαση προβλέπει ένα ενδιάμεσο σύστημα αναλογικής χρέωσης, το οποίο μάλιστα όφειλε να ξεκινήσει με την ολοκλήρωση της κατασκευαστικής περιόδου. Έχουν περάσει τρεις μήνες αλλά στον αυτοκινητόδρομο η χρέωση παραμένει η ίδια. «Αργά ή γρήγορα η τεχνολογία πηγαίνει προς τα εκεί. Χρειάζεται όμως να βρεθεί ο τρόπος που θα διασφαλίζονται τα έσοδα των παραχωρήσεων και να υπάρξει και το θεσμικό υπόβαθρο για τον έλεγχο στους αυτοκινητόδρομους ώστε να μην κινδυνεύσει η βιωσιμότητα των έργων» αναφέρει ο κ. Βασίλης Χαλκιάς, Πρόεδρος των Ελληνικών Αυτοκινητοδρόμων με διόδια (Hellastron) και Αντιπρόεδρος αντίστοιχα των Ευρωπαϊκών Αυτοκινητοδρόμων (ΑSECAP). Ο κ. Χαλκιάς που είναι από τα πλέον έμπειρα στελέχη της αγοράς, κατέχοντας και την θέση του διευθύνοντος συμβούλου των «Αττικών Διαδρομών», της εταιρείας που λειτουργεί την Αττική Οδό είναι ο πρώτος συνομιλητής της κυβέρνησης στην κατεύθυνση των νέων αναλογικών διοδίων.
Ο κ. Χαλκιάς εξηγεί ότι δορυφορικά συστήματα έχουν εγκατασταθεί σε Ουγγαρία, Σλοβενία, Πολωνία ενώ πρόσφατα υιοθετήθηκαν και από την Βουλγαρία αλλά μόνο για την χρέωση των φορτηγών. «Στην Ελλάδα η κυβέρνηση προσανατολίζεται να επεκτείνει το μέτρο και στα επαγγελματικά οχήματα και τα ταξί», αναφέρει.
Η αλλαγή στον τρόπο λειτουργίας των διοδίων δεν είναι εύκολη υπόθεση ούτε και κάτι που μπορεί να γίνει μέσα στους επόμενους μήνες. Άλλωστε η εγκατάσταση των νέων διοδίων συνεπάγεται το ξήλωμα των περισσοτέρων σταθμών, για τα οποία το δημόσιο έχει πληρώσει πολλά εκατομμύρια ευρώ.
Τα δορυφορικά διόδια και η λύση για τα ΙΧ
Πώς όμως θα λειτουργεί το δορυφορικό σύστημα διοδίων; Το σύστημα προβλέπει την προμήθεια ενός πομπού για όλα τα επαγγελματικά οχήματα (φορτηγά, ταξί κ.α) που θα έχει την λειτουργία ενός GPS και θα καταγράφει όλες τις κινήσεις τους στο δρόμο.
Ο πομπός αυτός θα στέλνει τα δεδομένα σε ένα κεντρικό σύστημα μέσω δορυφόρου που θα ελέγχει κάποιος service provider και το δημόσιο ώστε να χρεώνει το όχημα. Το υπουργείο επιχειρεί να παντρέψει το σύστημα αυτό με μία άλλη τεχνολογία (video tolling), η οποία σχεδιάζεται να εφαρμοστεί για τα ΙΧ προκειμένου να υπερπηδηθούν τα εμπόδια της παραβίασης προσωπικών δεδομένων. Το σχέδιο προβλέπει την εγκατάσταση καμερών στις εισόδους και εξόδους των αυτοκινητοδρόμων που θα καταγράφουν τις πινακίδες των επιβατικών οχημάτων, βάσει των οποίων θα χρεώνονται. Η εφαρμογή αυτή μπορεί να υλοποιηθεί και με άλλες μορφές όπως π.χ με χρέωση μέσω κινητού τηλεφώνου, κάρτας φόρτισης κ.α.
