«Το ΚΗΜΔΗΣ είναι ένα εσωστρεφές σύστημα που λειτουργεί πιο πολύ για τους χρήστες του, ήταν πολύ ακριβό για να φτιαχτεί και δεν ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες», τονίζει στο News 24/7, ο Μιχάλης Βαφόπουλος, ερευνητής του Δημόκριτου και  μέλος του Δ.Σ. του Οργανισμού Ανοιχτών Τεχνολογιών, ο οποίος έχει κάνει σειρά ερευνών για τις ανοικτές τεχνολογίες.

«Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η ομάδα της διαλειτουργικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην οποία δουλεύουν πολλοί Έλληνες, δίνει δωρεάν ανοικτό λογισμικό για τις δημόσιες συμβάσεις. Κι εμείς αυτό το απορρίψαμε. Δεν το πήραμε. Θα μπορούσαμε να έχουμε φτιάξει μια ομάδα με δέκα  Έλληνες επιστήμονες για να παραμετροποιήσει τις δημόσιες συμβάσεις πάνω σε ήδη υπάρχον ανοικτό λογισμικό που προσφέρει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Εμείς δώσαμε 9 εκατομμύρια για να αγοράσουμε μια βάση που δεν λειτουργεί σωστά. Υπολογίστε με τόσα χρήματα, για πόσα χρόνια θα μπορούσαν να έχουν δουλειά άνθρωποι με διδακτορικό στο αντικείμενό τους . Εμείς τα δώσαμε σε μια ξένη εταιρεία μόνο για να μας φτιάξει τη βάση», υπογραμμίζει.

«Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί να δίνει δωρεάν το λογισμικό. Και για τις δημόσιες συμβάσεις και για άλλους τομείς. Και εδώ το επιχείρημα είναι ότι δεν μπορούμε να το πάρουμε γιατί ο ελληνικός νόμος είναι πολύπλοκος και δεν μπορεί να εφαρμοστεί μέσω αυτού. Αυτά είναι προφάσεις. Στη Γερμανία και στη Γαλλία κάνουν συμβάσεις τρισεκατομμυρίων κι εμείς εδώ δεν μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε;» συμπληρώνει ο κ. Βαφόπουλος.

“Είναι πολιτική επιλογή η λανθασμένη λειτουργία”

Όπως εξηγεί ο ερευνητής, το σημαντικότερο πρόβλημα είναι πως η πλειοψηφία των ανθρώπων στην κεντρική διοίκηση, είτε δεν αντιλαμβάνονται την έννοια των ανοικτών δεδομένων, είτε δεν έχουν την βούληση να ακολουθήσουν ανάλογη πολιτική.  «Πρόσφατα προσπάθησα να εξηγήσω σε ένα μέλος της διοίκησης, πως το ΚΗΜΔΗΣ δεν είναι ανοικτά δεδομένα γιατί δεν μπορούμε να κατεβάσουμε τα αρχεία. Είναι απλά δεδομένα στο διαδίκτυο. Εκείνος επέμενε πως είναι ανοικτά δεδομένα. Δεν μπορούν να αντιληφθούν πολλοί το τι σημαίνει ανοικτό. Υπάρχει θεμελιώδες πρόβλημα» τονίζει.

Κράτη που δεν συμπεριλαμβάνονται στην ελίτ, όπως η Γεωργία, η Ουκρανία, η Αλβανία, η Αρμενία, έχουν υπηρεσίες πολύ πιο ανεπτυγμένες από την Ελλάδα. «Αν εγώ θέλω να κατεβάσω σε ένα αρχείο, τα συμβόλαια των δημοσίων συμβάσεων που υπογράφηκαν σήμερα, χθες και προχθές, δεν μπορώ να το κάνω. Αυτό είναι το πιο βασικό πράγμα για τη λειτουργία του. Ας πούμε ότι σήμερα υπογράφηκαν 200 συμβάσεις. Δεν μπορείς να κατεβάσεις τα συμβόλαια της ημέρας ή του μήνα. Πρέπει να τα κατεβάζεις ένα- ένα και να έχεις μαντικές ικανότητες. Είναι πολιτική επιλογή το γεγονός ότι λειτουργεί έτσι» λέει ο κ. Βαφόπουλος.

Στις κατά καιρούς επικοινωνίες του ίδιου και της ομάδας του  με τις εκάστοτε κυβερνήσεις, και με το πολιτικο προσωπικό, έχει αντιληφθεί πως λίγοι κατανοούν τη σημασία της ανοικτότητας και ακόμη λιγότεροι την πιστεύουν. «Το ποσοστό των ανθρώπων που καταλαβαίνουν πώς δουλεύει και τι αλλάζει στον κόσμο το διαδίκτυο είναι πολύ μικρό. Οι πιο μοντέρνοι είναι αυτοί που καταλαβαίνουν την επίδραση των social media. Εκεί σταματάνε» επισημαίνει, για να συμπληρώσει ωστόσο πως μια νέα γενιά ανθρώπων στη δημόσια διοίκηση δείχνει ενδιαφέρον και αντιλαμβάνεται τα οφέλη που μπορούν να προσφέρουν τα ανοικτά δεδομένα.

“Το άνοιγμα των δεδομένων θα κοστίσει όσο 3 χιλιόμετρα δρόμου”

Το να αποκτήσει η χώρα τη βασική πολιτική ανοικτών δεδομένων, σύμφωνα με τον κ. Βαφόπουλο, θα κοστίσει όσο κοστίζει η κατασκευή 2-3 χιλιομέτρων ενός δρόμου. Συν τοις άλλης, τα οφέλη είναι άμεσα, καθώς μέσα σε λίγους μήνες θα εξοικονομηθούν χρήματα από την επίσπευση διαδικασιών, την  γραφειοκρατία κλπ.

«Είναι πλέον πολύ απλό να δοθεί μια παροχή πραγματικών ανοικτών δεδομένων. Ξαναλέω, ανοικτά σημαίνει, να πω πού τα δημοσιεύω, να τα δίνω σε μορφή μηχαναγνώσιμη και να έχουν συνέχεια. Όχι για μια ημέρα μόνο. Για να αποδώσει όμως, πρέπει να έχεις τις υποδομές των δεδομένων. Για παράδειγμα το Κτηματολόγιο είναι απαραίτητο. Έχουμε το παράδειγμα της Διαύγειας αλλά θέλουμε κι άλλες «Διαύγειες», σε άλλους τομείς. Πρέπει να υπάρχει μια συνέχεια για να λειτουργήσει η ανοικτότητα. Αν έχεις τα μισά δεν κάνεις τίποτα. Ένα κομμάτι των ανοικτών δεδομένων δεν μπορεί να λειτουργήσει αν είναι μόνο του» σημειώνει.

Μέχρι στιγμής, το μερικό άνοιγμα δεδομένων, οδηγεί σε μετατροπή της γραφειοκρατίας από έντυπη σε ηλεκτρονική. Όταν σε μια υπηρεσία υπάρχουν τόσο ηλεκτρονικά και έντυπα αρχεία, η γραφειοκρατία αλλάζει μορφή, αλλά εξακολουθεί να υφίσταται, καθώς αν μόνο τα μισά αρχεία είναι σε ψηφιακή μορφή, δεν μπορεί να υπάρξει ολοκληρωμένη ηλεκτρονική λειτουργία.

«Έχουμε, για παράδειγμα, συστήματα όπως η ΕΡΓΑΝΗ. Ας πούμε ότι σε μια ημέρα έχουν ανακοινώσει οι εργοδότες προσλήψεις, ή απολύσεις. Το μόνο που χρειάζεται είναι να φτιάχνεται στο τέλος της ημέρας ένας πίνακας των στατιστικών ανά περιοχή και ανά αντικείμενο και να μπαίνει σε υφιστάμενη δομή, όπως το data.gov.gr. Αυτή η γέφυρα για να φτιαχτεί δεν χρειάζεται πάνω από έναν μήνα δουλειάς. Αυτό μπορεί να το κάνει και ένας εκπαιδευόμενος υπάλληλος πληροφορικής υπουργείου» εξηγεί.

Κλείνοντας, ο ερευνητής του Δημόκριτου, και μέλος του Δ.Σ. του Οργανισμού Ανοιχτών Τεχνολογιών, εκτιμά πως αν υπάρξει η πολιτική βούληση, μια ομάδα εργασίας μπορεί σε τρεις μόλις μήνες να φέρει τεχνολογικά την Ελλάδα στην τρίτη θέση στον κόσμο στο Open Data Βαρόμετρο. Παράλληλα,  κάνοντας σαφή τη σημασία μιας τέτοιας κίνησης ξεκαθαρίζει: «Τα πληροφοριακά συστήματα πρέπει επιτέλους να γραφτούν στο Σύνταγμα και στους νόμους. Όπως με τη Διαύγεια. Καμία απόφαση να μην είναι έγκυρη αν δεν δημοσιευτεί σε συγκεκριμένο πληροφοριακό σύστημα».