Η δυσφαγία ή αλλιώς οι διαταραχές κατάποσης συνδέονται με κάθε υποκειμενική ή αντικειμενική δυσκολία στην κατάποση στερεάς ή υγρής τροφής ή η εμφάνιση βήχα ή πνιξίματος κατά τη διάρκεια της κατάποσης. Η δυσφαγία δεν πρέπει να συγχέεται με άλλα προβλήματα διατροφής όπως η νευρική ανορεξία, που έχει καθαρά ψυχολογικά αίτια. Είναι ένα πολύ σοβαρό σύμπτωμα που πρέπει να αντιμετωπίζεται έγκαιρα, για να αποφευχθούν σοβαρότερες επιπλοκές λόγω κυρίως των σιωπηλών εισροφήσεων ή λοιμώξεων του αναπνευστικού.
Η δυσφαγία μπορεί να εμφανιστεί σε διάφορες ηλικίες, από νήπια μέχρι ηλικιωμένους και μπορεί να οφείλεται σε παθήσεις της κεφαλής και του τραχήλου, κακοήθειες στην περιοχή του στόματος, του φάρυγγα, του λάρυγγα, της υπερώας, νευρομυϊκές παθήσεις, νευρολογικές παθήσεις (σκλήρυνση κατά πλάκας, νόσος Parkinson κ.ά.), αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και άλλα αίτια.
Τα ηλικιωμένα άτομα παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη επικυνδυνότητα για την εμφάνιση διαταραχών κατάποσης ,καθώς οι περισσότερες λειτουργίες τους που ελέγχονται από το κεντρικό νευρικό σύστημα είναι σε φθίνουσα πορεία.
Τα πιο συχνά συμπτώματα που χαρακτηρίζουν τη δυσφαγία είναι η αδυναμία κατάποσης , η καταβολή μεγαλύτερης προσπάθειας για τη μάσηση και την κατάποση, ο βήχας κατά τη διάρκεια ή μετά την κατανάλωση φαγητού ή ποτού, τα μεγάλα σε διάρκεια γεύματα, η αίσθηση ξένου αντικειμένου στο λαιμό, η διαφυγή τροφής ή υγρού από το στόμα, η αλλοίωση της φωνής, η απώλεια όρεξης αλλά και βάρους λόγω μη επαρκούς σίτισης, και οι επανειλημμένες λοιμώξεις του αναπνευστικού. Στα παιδιά και στα μωρά μπορεί να παρουσιαστεί ως δυσκολία στο θηλασμό ή στα γεύματα(μεγάλη διάρκεια γευμάτων), ως άρνησή τους για λήψη τροφής ή υγρών, με βήχα ή πνιγμό κατά τη σίτιση, με συχνές λοιμώξεις του αναπνευστικού και με αδυναμία απόκτησης φυσιολογικού βάρους.
Στους ασθενείς με διαταραχές κατάποσης χρειάζεται άμεση αποκατάσταση της λειτουργίας σίτισης, για την επιβίωση του ασθενούς. Αυτό μπορεί να συμβεί με σίτιση με σωληνάκι Levin ή και γαστροστομία.
Η σίτιση με Levin είναι μία μορφή σίτισης που προτιμάται μόνο σε έκτακτες περιπτώσεις στις οποίες η τεχνητή σίτιση δεν προβλέπεται να γίνεται μακροχρόνια.
Η γαστροστομία είναι η εναλλακτική μέθοδος σίτισης ασθενών με άνοια, νόσο Parkinson και εγκεφαλικά επεισόδια, καθώς η σίτιση με Levin έχει σοβαρά μειονεκτήματα και δε μπορεί να παραταθεί για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Πλέον γίνεται αναίμακτα και χωρίς χειρουργική επέμβαση, μέσω της γαστροσκόπησης.
Διαταραχές κατάποσης: Επιπτώσεις και τρόποι αντιμετώπισης
Η διάγνωση της δυσφαγίας μπορεί να γίνει με μια πολύ ειδική και προσιτή εξέταση που γίνεται στο ιατρείο, στο νοσοκομείο ή και στο σπίτι αν ο ασθενής δεν μεταφέρεται. Η εξέταση λέγεται FEES (Flexible endoscopic evaluation of swallowing – Ενδοσκοπική εκτίμηση της κατάποσης με το εύκαμπτο ρινοφαρυγγολαρυγγοσκόπιο).
Είναι πολύ σημαντικό να γίνει η διάγνωση της δυσφαγίας, για να μπορέσουμε να εκτιμήσουμε με ακρίβεια πότε ένας ασθενής με αυτά τα προβλήματα μπορεί να παίρνει τροφή από το στόμα με ασφάλεια, χωρίς το φόβο των εισροφήσεων. Επίσης, για να αποφασίσουμε το είδος και τη σύσταση των τροφών και τον τρόπο σίτισης, να παρακολουθήσουμε την πορεία της αποκατάστασης του και να κατευθύνουμε τη θεραπευτική μας στρατηγική. Η δυσφαγία είναι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα που χρήζει άμεσης αντιμετώπισης, καθώς μπορεί να οδηγήσει από την υποθρεψία έως το θάνατο, σε περίπτωση απόφραξης των αεραγωγών από εισροφήσεις. Ο ειδικός Ωτορινολαρυγγολόγος θα εκτιμήσει τη φύση του προβλήματος και θα καθοδηγήσει τον ασθενή στην κατάλληλη θεραπεία.
