Το 2017 θα καθυστερήσει λιγάκι: η διεθνής υπηρεσία που ρυθμίζει το επίσημο ρολόι της Γης προσθέτει ένα επιπλέον, εμβόλιμο δευτερόλεπτο στο τέλος της 31ης Δεκεμβρίου.
Η μικρή παράταση είναι απαραίτητη προκειμένου να συγχρονιστούν τα ατομικά ρολόγια με τον λεγόμενο αστρονομικό χρόνο, ο οποίος εξαρτάται από τη μεταβαλλόμενη ταχύτητα με την οποία περιστρέφεται ο πλανήτης.
Όπως ανακοίνωσε η Διεθνής Υπηρεσία Περιστροφής της Γης στο Αστεροσκοπείο του Παρισιού, ένα εμβόλιμο δευτερόλεπτο θα προστεθεί στη στάνταρτ διεθνή ώρα στις 11.59 το βράδυ στις 31 Δεκεμβρίου
Η προσθήκη θα διορθώσει την απόκλιση που έχει συσσωρευτεί τα τελευταία χρόνια ανάμεσα στην αστρονομική ώρα, η οποία υπολογίζεται με βάση την περιστροφή της Γης, και το λεγόμενο «Συγχρονισμένο Παγκόσμιο Χρόνο» (UTC), ένα στάνταρτ που βασίζεται σε μετρήσεις από ατομικά ρολόγια σε όλο τον κόσμο.
Πώς μετράται η αστρονομική ώρα
Τα ατομικά ρολόγια μετρούν το χρόνο με απόλυτα σταθερό ρυθμό, ενώ η αστρονομική ώρα παρουσιάζει μικρές αποκλίσεις. Μια ποικιλία παραγόντων, όπως η βαρυτική αλληλεπίδραση της Γης με τη Σελήνη, ακόμα και η ατμοσφαιρική και ωκεάνια κυκλοφορία, αυξομειώνουν την ταχύτητα περιστροφής του πλανήτη και επομένως και τη διάρκεια του 24ώρου.
Θεωρητικά, η ταχύτητα περιστροφής της Γης μπορεί να αυξηθεί, οπότε θα έπρεπε να προστεθεί στη διεθνή ώρα ένα αρνητικό εμβόλιμο δευτερόλεπτο. Αυτό, όμως, είναι σπάνιο. Το σύνηθες είναι η προσθήκη θετικών δευτερολέπτων, αφού τις τελευταίες δεκαετίες η περίοδος περιστροφής της Γης τείνει να μειώνεται κατά περίπου 2 χιλιοστά του δευτερολέπτου την ημέρα.
Όπως εξηγεί η NASA, ο χρόνος που χρειάζεται η Γη για να ολοκληρώσει μια πλήρη περιστροφή μετράται με μια τεχνική συμβολομετρίας που ονομάζεται VLBI (Very Long Baseline Interferometry).
H τεχνική βασίζεται σε επίγειους σταθμούς που παρακολουθούν μακρινά αστρονομικά αντικείμενα που ονομάζονται κβάζαρ. Λόγω της τεράστιας απόστασής τους από τη Γη, τα κβάζαρ είναι ουσιαστικά ακίνητα στον ουρανό και λειτουργούν ως σημεία αναφοράς για την παρακολούθηση της περιστροφής του πλανήτη.
Οι επίγειοι σταθμοί είναι διασκορπισμένοι σε όλο τον κόσμο, οπότε το φως ενός οποιουδήποτε κβάζαρ φτάνει ταχύτερα σε ορισμένους σταθμούς από ό,τι σε άλλους. Αυτές οι μικρές διαφορές στον χρόνο άφιξης επιτρέπουν τον ακριβή υπολογισμό της ταχύτητας περιστροφής και του προσανατολισμού της Γης στο Διάστημα.
Διαμάχη για το εμβόλιμο δευτερόλεπτο
Εμβόλιμα δευτερόλεπτα έχουν προστεθεί συνολικά 26 φορές από την πρώτη εφαρμογή του μέτρου το 1972, πέντε χρόνια μετά την αλλαγή του ορισμού του δευτερολέπτου έτσι ώστε να βασίζεται στον ατομικό χρόνο και όχι στον αστρονομικό.
Σήμερα, οι ΗΠΑ και άλλες χώρες ζητούν κατάργηση των εμβόλιμων δευτερολέπτων λόγω των προβλημάτων που δημιουργούν στην υποδομή του Διαδικτύου και τους δορυφόρους GPS.
Η προσθήκη εμβόλιμου δευτερολέπτου το 2012 γονάτισε δικτυακούς τόπους όπως το Reddit, το LinkedIn, το StumbleUpon και το Foursquare, ενώ προβλήματα εμφανίστηκαν και στο λειτουργικό σύστημα Linux και τα προγράμματα γραμμένα στη γλώσσα Java.
Η Google ήταν έτοιμη για την αλλαγή χάρη σε μια αναβάθμιση λογισμικού που ονομάστηκε «εμβόλιμο πασάλειμμα». Ουσιαστικά η αναβάθμιση προσθέτει πολλά εμβόλιμα χιλιοστά του δευτερολέπτου πριν από την άφιξη του επίσημου εμβόλιμου δευτερόλεπτου, έτσι ώστε να μην είναι απότομη η μεταβολή.
Άλλες χώρες διαφωνούν με τις ΗΠΑ, καθώς η κατάργηση του μέτρου θα σήμαινε ότι το διεθνές στάνταρτ μέτρησης του χρόνου, η ώρα UTC, θα αποσυνδεόταν μια για πάντα από την αστρονομική ώρα που βασίζεται στην περιστροφή της Γης.
Διαβάστε επίσης:
Μεταξύ των χωρών που αντιδρούν είναι η Βρετανία, καθώς η κατάργηση των εμβόλιμων δευτερολέπτων ουσιαστικά θα καταργούσε και την Ώρα Γκρίνουιτς, την αστρονομική ώρα που μετράται στον πρώτο μεσημβρινό της Γης κοντά στο Λονδίνο.
Η Ώρα Γκρίνουιτς πρακτικά συμπίπτει με την ώρα UTC, έχει όμως διαφορετικό ορισμό και χρησιμοποιείται επισήμως όλο και λιγότερο.
