Οπου φτωχός και η μοίρα του, λέει ο σοφός λαός, και η μοίρα των φτωχών, σε ό,τι αφορά τουλάχιστον τις φυσικές καταστροφές, είναι να πληρώνουν βαρύτατο τίμημα σε ανθρώπινες ζωές.
Οι περισσότεροι θα θυμούνται τον μεγάλο σεισμό που χτύπησε την Αϊτή το 2010, αφήνοντας πίσω του εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς και άστεγους και υποδομές που ακόμη δεν έχουν αποκατασταθεί. Ελάχιστοι θα θυμούνται ότι λίγες ημέρες αργότερα ο Εγκέλαδος είχε επισκεφθεί τη Νέα Ζηλανδία με ανάλογο «μένος». Ο λόγος για τον οποίο δεν έχει μείνει στη μνήμη ο σεισμός της Νέας Ζηλανδίας είναι ότι είχαν αναφερθεί μόνο υλικές ζημιές.
Το Πανεπιστήμιο των Ηνωμένων Εθνών, σε συνεργασία με ανθρωπιστικές οργανώσεις, κατάρτισαν μια λίστα «υψηλού κινδύνου» για 171 χώρες, που είναι αποκαλυπτική: όσο ψηλότερα στον κατάλογο βρίσκεται μια χώρα, τόσο πιο απειλητικές είναι για τη ζωή των κατοίκων οι φυσικές καταστροφές. Για να καταρτιστεί η λίστα, δεν ελήφθησαν υπόψη μόνο τα γεωλογικά ή περιβαλλοντικά δεδομένα, δηλαδή πόσο σεισμογενείς είναι οι χώρες ή πόσο συχνά εκτίθενται σε τυφώνες και πλημμύρες, αλλά επιπλέον και κατά πόσο οι υποδομές είναι τέτοιες ώστε να προστατεύεται ο πληθυσμός και αν λειτουργούν έγκαιρα τα προειδοποιητικά συστήματα. Ακόμη συνυπολόγισαν τους υπάρχοντες οδικούς άξονες, την οικονομική και πολιτική σταθερότητα, τη σίτιση του πληθυσμού, την ιατρική περίθαλψη, την εκπαίδευση και την κοινωνική ασφάλεια.
Τα νησιά του Ειρηνικού Οπως είναι αναμενόμενο, στις πρώτες θέσεις βρίσκονται τα νησιά του Ειρηνικού. Το Βανουάτου και η Τόγκα βρίσκονται συχνά στο έλεος του Εγκέλαδου και των στοιχείων της φύσης, ενώ οι Φιλιππίνες που ακολουθούν απειλούνται επίσης από εκρήξεις ηφαιστείων και κατολισθήσεις. Οι συνθήκες και οι υποδομές είναι τέτοιες ώστε σε κάθε περιστατικό υπάρχουν πολλά θύματα. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι και ορισμένες ανεπτυγμένες χώρες δεν βρίσκονται στην ομάδα υψηλού κινδύνου. Η Ιαπωνία, για παράδειγμα, που αποτελεί υπόδειγμα αντισεισμικής προστασίας των κτιρίων της χώρας, καταλαμβάνει τη 17η θέση, επειδή είναι εκτεθειμένη σε πολλούς κινδύνους ταυτόχρονα, όπως απέδειξε η σύγχρονη ιστορία, με αποτέλεσμα να έχουμε την τραγωδία της Φουκουσίμα.
Η Ολλανδία, από την άλλη, βρίσκεται στην 49η θέση, επειδή απειλείται από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Η χώρα μας καταλαμβάνει την 76η θέση, επειδή είναι χώρα ιδιαίτερα σεισμογενής και με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης τσουνάμι στο Αιγαίο.
Το σημαντικότερο θέμα είναι οι υποδομές, όπως το οδικό δίκτυο. Στην Αφρική, για παράδειγμα, υπάρχουν μόνο 65 χλμ. ασφαλτοστρωμένου δρόμου ανά 100.000 κατοίκους, σε αντίθεση με την Ευρώπη όπου είναι 832 χλμ., άρα οι δίοδοι για τους διασώστες και τα ασθενοφόρα είναι πολύ περιορισμένες. Μόνο η Νότια Αφρική, το Μαρόκο, η Γκάνα και η Ναμίμπια βρίσκονται σε καλύτερη μοίρα.
Ηταν χαρακτηριστική η περίπτωση του σεισμού στο Νεπάλ το 2015, όπου το αεροδρόμιο της χώρας ήταν υπερβολικά μικρό για να μπορέσει να διαχειριστεί τη βοήθεια που κατέφθανε από όλο τον κόσμο, ενώ το οδικό δίκτυο καταστράφηκε σε μεγάλο βαθμό.
Ενα άλλο κρίσιμο ζήτημα είναι η διατήρηση της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας μετά από μια φυσική καταστροφή. Ούτε οι ΗΠΑ ανταποκρίνονται πλήρως, όπως φάνηκε το 2012, όταν ο τυφώνας Σάντι χτύπησε τη Νέα Υόρκη και παρέλυσε την ηλεκτροδότηση, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να λειτουργήσουν οι υπηρεσίες διάσωσης.
Ορισμένες χώρες καταλαμβάνουν πολύ καλές θέσεις, όπως για παράδειγμα το Κατάρ την τελευταία, η Σαουδική Αραβία την 169η, η Αίγυπτος την 158η, επειδή υπολογίζεται και η συχνότητα των φυσικών καταστροφών, και στα συγκεκριμένα κράτη δεν είναι κάτι συνηθισμένο.
Η έκθεση περιλαμβάνει και προτάσεις για βελτίωση των συνθηκών ασφαλείας στις πυκνοκατοικημένες πόλεις, όπως για παράδειγμα τη μετατροπή των δρόμων σε απορροές νερού, αλλά και την προώθηση των δικαιωμάτων των ιδιοκτητών κατοικιών, για να έχουν το κίνητρο να θωρακίσουν οι ίδιοι καλύτερα τις περιουσίες τους.
