Διπολική διαταραχή (ονομάζεται επίσης και μανιοκατάθλιψη) είναι μια ψυχική ασθένεια που
χαρακτηρίζεται από σοβαρές εναλλαγές της διάθεσης, επαναλαμβανόμενα επεισόδια κατάθλιψης και τουλάχιστον ένα επεισόδιο μανίας.
Η διπολική διαταραχή είναι ένα είδος διαταραχής της διάθεσης που προσβάλλει περισσότερο από 1% των ενηλίκων. Δείτε μερικά ενδιαφέροντα στατιστικά στοιχεία σχετικά με τη διπολική διαταραχή:
- Είναι η 5η κύρια αιτία αναπηρίας στον κόσμο.
- Είναι η 9η αιτία πρόωρου θανάτου ή αναπηρίας σε όλο τον κόσμο.
- Ο αριθμός των ατόμων με διπολική διαταραχή που αυτοκτονούν είναι 60 φορές υψηλότερος από εκείνον του γενικού πληθυσμού.
- Οι άνθρωποι που έχουν αυτό το ψυχικό νόσημα διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να υποφέρουν από κατάχρηση ουσιών, όπως ο αλκοολισμός, καθώς και από άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας.
- Οι άντρες την εκδηλώνουν νωρίτερα από τις γυναίκες (κατά μέσο όρο).
Τύποι διπολικής διαταραχής
Η διπολική διαταραχή έχει διάφορους τύπους, όπως η τύπου-1 και η τύπου-2. Ανάλογα με το πόσο γρήγορα συμβαίνουν οι εναλλαγές της διάθεσης, τα επεισόδια της διπολικής διαταραχής μπορεί επίσης να χαρακτηριστούν ως “ανάμικτα” (επεισόδιο εναλλαγής της διάθεσης που διαρκεί λιγότερο από το συνηθισμένο που απαιτείται για τη διάγνωση), τα οποία συμβαίνουν με μεγαλύτερη συχνότητα από το σύνηθες (τέσσερα ή περισσότερα σοβαρά επεισόδια ανά έτος). Περίπου το 40% των ατόμων με διπολική διαταραχή έχει τουλάχιστον μία περίοδο ταχείας εναλλαγής διάθεσης κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
Για κάθε είδος και διάρκεια της ασθένειας, ο ασθενής βιώνει σημαντικά προβλήματα που παρεμβαίνουν στην καθημερινότητά του (εργασία, κοινωνικές σχέσεις κλπ) και μπορεί να απαιτηθεί νοσηλεία, ή μπορεί να έχει ψυχωσικά συμπτώματα (για παράδειγμα, παραισθήσεις ή ψευδαισθήσεις).
Η διάγνωση της διπολικής διαταραχής τύπου-1 προϋποθέτει το άτομο να έχει τουλάχιστον ένα μανιακό επεισόδιο, αλλά δεν απαιτεί προϊστορία μείζονος κατάθλιψης. Η διπολική διαταραχή τύπου-2 διαγιγνώσκεται αν το άτομο έχει βιώσει τουλάχιστον ένα επεισόδιο μείζονος κατάθλιψης και τουλάχιστον ένα επεισόδιο υπομανίας (ηπιότερη μορφή μανίας).
Σημάδια και συμπτώματα της διπολικής διαταραχής
Για να εξεταστεί η πιθανότητα διπολικής διαταραχής, το άτομο πρέπει να έχει εκδηλώσει τουλάχιστον ένα μανιακό επεισόδιο. Τα χαρακτηριστικά ενός τέτοιου επεισοδίου πρέπει να διαρκέσουν τουλάχιστον μια εβδομάδα και να περιλαμβάνουν:
- Αυξημένη, επιθετική, ή ευερέθιστη διάθεση
- Σκέψεις που “τρέχουν” διαρκώς από το ένα θέμα στο άλλο
- Αλλαγές στην ομιλία (γρήγορη, υπερβολική ομιλία)
- Μειωμένη ανάγκη για ύπνο
- Μεγαλοπρεπείς πεποιθήσεις (για παράδειγμα, το να πιστεύει το άτομο ότι έχει υπερδυνάμεις ή κάποιο υπερβολικό ταλέντο ή αδυναμία)
- Διαρκείς αλλαγές θεματικών ενοτήτων στην ομιλία (το άτομο αλλάζει επανειλημμένα αντικείμενο συζήτησης σε θέματα που δεν σχετίζονται μεταξύ τους)
- Αυξημένη δραστηριότητα και προσήλωση σε καθημερινούς, απλούς “στόχους”
- Παρορμητικότητα και κακή κρίση (όπως οι παράλογες δαπάνες, το υπερβολικό ξεφάντωμα και η ασυδοσία στις πράξεις)
Τα συμπτώματα ενός μανιακού επεισοδίου της πρώιμης (δηλαδή σε νεαρή ηλικία) εμφάνισης διπολικής διαταραχής τείνουν να περιλαμβάνουν ξεσπάσματα θυμού και οργής, καθώς και ευερεθιστότητα, σε αντίθεση με την επεκτατική -υπερβολικά αυξημένη- διάθεση που παρατηρείται στους ενήλικες. Ο έφηβος με διπολική διαταραχή είναι πιο πιθανό να παρουσιάζει κατάθλιψη και ανάμικτα επεισόδια με γρήγορες εναλλαγές στη διάθεση.
Παρά τις διαφορές στα συμπτώματα της διπολικής διαταραχής σε εφήβους και παιδιά σε σύγκριση με τους ενήλικες, πολλοί άνθρωποι που έχουν διαγνωστεί με ορισμένα είδη παιδικής διπολικής διαταραχής εξακολουθούν να έχουν αυτά τα συμπτώματα και ως ενήλικες. Τα συμπτώματα της ασθένειας σε γυναίκες τείνουν να περιλαμβάνουν περισσότερο καταθλιπτικά επεισόδια και αυξημένο άγχος με μεγαλύτερη συχνότητα επεισοδίων σε σύγκριση με τους άνδρες.
Παρά το γεγονός ότι ένα σημαντικό καταθλιπτικό επεισόδιο δεν αποτελεί από μόνο του προϋπόθεση για τη διάγνωση της διπολικής διαταραχής, τέτοιου τύπου επεισόδια (καταθλιπτικά) συχνά εναλλάσσονται με μανιακά επεισόδια. Μάλιστα η επίμονη και διαρκής θλίψη εμφανίζεται πιο συχνά από ό,τι η μανία σε πολλούς ανθρώπους με διπολική διαταραχή.
Τα χαρακτηριστικά των καταθλιπτικών επεισοδίων περιλαμβάνουν μια σειρά από τα ακόλουθα συμπτώματα:
- Επίμονη κατάθλιψη ή ευερέθιστη διάθεση
- Μειωμένο ενδιαφέρον για προηγουμένως ευχάριστες δραστηριότητες
- Αλλαγές ή προβλήματα στην όρεξη, το σωματικό βάρος, ή τον ύπνο
- Ευερεθιστότητα ή έλλειψη δραστηριότητας
- Αυξημένη συχνότητα κόπωσης
- Αίσθημα αναξιότητας
- Δυσκολία στη συγκέντρωση
- Σκέψεις θανάτου ή σκέψεις/σχέδια/πράξεις αυτοκτονίας
