Η σκηνή ήταν αποκαλυπτική. Ο Αχμέτ Νταβούτογλου είχε μόλις υπογράψει τη συμφωνία με τις 28 χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης για να παίρνει πίσω όλους τους μετανάστες που φθάνουν στην Ελλάδα, ακόμη και τους Σύρους.

Η νύχτα ήταν προχωρημένη την Παρασκευή 18 Μαρτίου, στις Βρυξέλλες, και οι ηγέτες είχαν διαπραγματευθεί ολόκληρη την ημέρα. Η τελική συνέντευξη τύπου θα άρχιζε. Βέλγοι και Γάλλοι απουσιάζουν, βρίσκονται κρεμασμένοι στα κινητά τους, προσπαθώντας να μάθουν τι γίνεται με την σύλληψη του τρομοκράτη του Παρισιού Σαλάχ Αμπντελσάμ.
Και ξαφνικά ο κ. Νταβούτογλου αφυπνίζει την αίθουσα τύπου. Απαντώντας σε μια ερώτηση ενός δημοσιογράφου που παραθέτει τις δηλώσεις του τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος την ίδια μέρα είχε κατηγορήσει την Ευρώπη ότι κάνει τα στραβά μάτια απέναντι στους Κούρδους, ο Νταβούτογλου επιτίθεται:
«Εχουμε 78 εκατομμύρια Τούρκους σε πένθος [μετά την αιματηρή επίθεση της 13ης Μαρτίου στην Αγκυρα] και βλέπουμε σημαίες κουρδικές στις Βρυξέλλες. Ζητάω σεβασμό στον πόνο του λαού μου, δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο ισλαμικό κράτος και το ΡΚΚ των κούρδων. Ο Ερντογάν αναφέρθηκε σε μια όψη της Ευρώπης, και εγώ είμαι εδώ για να αναφερθώ σε μια άλλη όψη της Ευρώπης».
Ο Ντόναλντ Τουσκ που βρισκόταν αριστερά του, απαντάει αμέσως.
«Είμαστε εδώ γιατί η Ευρώπη είναι ο τελικός προορισμός των μεταναστών επειδή είμαστε η πιο ανεκτική ήπειρος του κόσμου».
Και ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ προσθέτει:
«Αρνούμαι με όλες μου τις δυνάμεις αυτά τα υπερβολικά λόγια εναντίον του Βελγίου, μια τιμημένη χώρα και ένα μεγάλο έθνος…».

Δεν ήταν μια ημέρα δόξας για την Ευρώπη
Είναι αυτό απόδειξη μιας ιστορικής ημέρας για την Ευρώπη; Σε κάθε περίπτωση δεν ήταν μια ημέρα δόξας για την Ευρώπη. Γιατί η Ευρώπη μπλεγμένη σε μια προσφυγική κρίση που ως το παρόν δεν μπόρεσε να λύσει συλλογικά, αναγκάστηκε για μια ακόμη φορά να κάνει συμφωνία με την Αγκυρα, «έναν δύσκολο εταίρο», όπως ομολογούν πολλοί αυρωπαίοι διπλωμάτες.
Ο κ. Νταβούτογλου δεν είναι μαλακός στις διαπραγματεύσεις και η συμφωνία, παρότι παραμένουν πολλές σκιές, ψαλίδισε τις αρχικές απαιτήσεις της Αγκυρας, όπως τις είχε υποβάλλει ο τούρκος πρωθυπουργός στις 7 Μαρτίου, με την στήριξη της Μέρκελ και του Ολλανδού πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε.



Τι είναι αυτή η συμφωνία
Ετσι, από την Κυριακή 20 Μαρτίου, όλοι «οι νέοι παράτυποι μετανάστες» που φθάνουν στην Ελλάδα θα μπορούν να επαναπροωθούνται στην Τουρκία. Θα μπορούν, φυσικά, να υποβάλλουν αίτηση ασύλου στην Ελλάδα. Η Αθήνα αναγκάστηκε να αναγνωρίσει την Τουρκία ως «τρίτη ασφαλή χώρα», αλλά αυτή η συμφωνία μπορεί να ανατραπεί από τους δικαστές, ειδικά για τους Σύρους πρόσφυγες, με το επιχείρημα ότι η Τουρκία τους προσφέρει συνθήκες ασφάλειας παρόμοιες με αυτές που διαθέτει για τους μετανάστες.
Πρόκειται για ένα μέτρο «προσωρινό και έκτακτο» με στόχο σπάσει το δίκτυο των διακινητών και «να μπει τέλος στον ανθρώπινο πόνο». Εξάλλου, για κάθε έναν Σύρο που στέλνεται πίσω στην Τουρκία, ένας άλλος Σύρος, ο οποίος θα περιμένει στα κέντρα φιλοξενίας της Τουρκίας, θα στέλνεται στην Ευρώπη, χάρη σε έναν ανθρωπιστικό διάδρομο.

Πλαφόν στον αριθμό
Η ανταλλαγή έχει πλαφόν τους  72.000 πρόσφυγες, αφού η Ουγγαρία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες αρνήθηκαν να πάρουν περισσότερους. Αυτές οι επαναπροωθήσεις προς την Ευρώπη θα ξεκινήσουν την ημέρα που θα ξεκινήσουν οι πρώτες αποστολές προς την Τουρκία. «Εμείς δεν θέλουμε να γίνουμε μια φυλακή για τους πρόσφυγες της Ευρωπαϊκής Ενωσης» δήλωσεο Νταβούτογλου στους ηγέτες.

«Κανείς δεν είναι υπερήφανος για αυτή τη συμφωνία»
Σε αντάλλαγμα αυτού του μηχανισμού «Σύρος προς Σύρο», η Αγκυρα πέτυχε μια επιτάχυνση της διαδικασίας ένταξης στην ΕΕ, το άνοιγμα ενός κεφαλαίου διαπραγμάτευσης (το 33ο που αφορά οικονομικά μέτρα). Αυτό το κεφάλαιο είχε κλείσει επί Νικολά Σαρκοζί, αλλά ο Φρανσουά Ολάντ δέχτηκε να το ανοίξει.
Η Ευρώπη θα χορηγήσει 3 δις ευρώ επιπλέον από τα 3 δις που είχαν συμφωνηθεί στα τέλη του 2015, για να βοηθήσει τους Σύρους της Τουρκίας. Η Ευρώπη υποσχέθηκε, επίσης, απελευθέρωση της βίζας για τους Τούρκους ως τα τέλη του 2018. Με τον όρο ότι η Αγκυρα θα σεβαστεί κατά γράμμα τα 72 κριτήρια που έχει επιβάλλει η Κομισιόν.
«Κάναμε ένα βήμα προς μια λύση με διάρκεια» δήλωσε η Μέρκελ, βασικός μοχλός αυτής της συμφωνίας. Η εγγύηση του δικαιώματος ασύλου πρέπει να είναι προτεραιότητα στην υλοποίηση της συμφωνίας, δήλωσε από την πλευρά της η Υπατη Αρμοστεία για τους πρόσφυγες του ΟΗΕ. Γιατί πράγματι, η νομιμότητα της επαναπροώθησης όλων των Σύρων παραμένει αμφίβολη. Οι ευρωπαίοι διπλωμάτες δεν έχουν ψευδαισθήσεις: περιμένουν προσφυγές στο Δικαστήριο του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου. Αλλά «ώσπου να ληφθούν αυτές οι δικαστικές αποφάσεις θα έχουμε πετύχει το στόχο που είναι να μεταπείσουμε τους πρόσφυγες να μπαίνουν στη θάλασσα», δηλώνει ένας ευρωπαίος διπλωμάτης.

Προσλήψεις 4.000 ατόμων για την υλοποίηση
Αν «κανείς δεν είναι υπερήφανος από αυτή τη συμφωνία», σύμφωνα με άλλον υψηλόβαθμο διπλωμάτη, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι όλοι αμφιβάλλουν αν μπορεί να υλοποιηθεί. Όλα εξαρτώνται από την Ελλάδα, η οποία διαθέτει ένα προβληματικό κράτος και μια καταρρέουσα δημόσια διοίκηση. Για να μπορέσει να ξεκινήσει η επαναπροώθηση μεταναστών προς την Τουρκία στις 4 Απριλίου, όπως επέβαλε η Ανγκελα Μέρκελ, θα πρέπει να γίνουν προσλήψεις στην άμεση βοήθεια, στα δικαστήρια, ή και μεταφραστές…
Αυτές οι προσλήψεις μπορεί να φθάσουν τα 4.000 άτομα και το κόστος θα είναι περίπου 300 εκατομμύρια ευρώ για 6 μήνες. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Γαλλική Υπηρεσία προστασίας προσφύγων και απάτριδων (Ofpra) δεν επιθυμεί να συμμετέχει σε αυτόν τον μηχανισμό γιατί αμφισβητεί την νομιμότητα της επαναπροώθησης προς την Τουρκία. «Ολοι έχουν πολλές αμφιβολίες» αναγνωρίζει ευρωπαίος αξιωματούχος. «Είναι ηράκλεια προσπάθεια», δήλωσε από την πλευρά του ο Γιούνκερ.

Οι Τούρκοι στα ελληνικά νησιά
Κάποιοι άλλοι εκτιμούν ότι μπορεί να υπάρξουν και ανυπολόγιστα προβλήματα στην υλοποίηση της συμφωνίας. Η συμφωνία προβλέπει ότι Τούρκοι αστυνομικοί θα εργάζονται στα ελληνικά νησιά, τη στιγμή που οι δύο χώρες, για ιστορικούς λόγους, βρίσκονται στα μαχαίρια. Το άλλο σημείο που ανησυχεί τους ευρωπαίους ηγέτες είναι μήπως οι πρόσφυγες ανακαλύψουν άλλες διόδους εισόδου στην Ευρώπη, μέσω της Λιβύης και της Αλβανίας. Ο Φρανσουά Ολάντ, η Ανγκελα Μέρκελ και ο Ματέο Ρέντσι είχαν τριμερή συνάντηση κατά την Σύνοδο Κορυφής με αυτό το θέμα.

Και μια αιχμή για τον Ερντογάν
Τέλος πάντων, στη Σύνοδο Κορυφής της 18ης Μαρτίου η Ευρώπη μπόρεσε να πάρει την εκδίκησή της στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στα συμπεράσματα του Συμβουλίου αναφέρεται ότι οι 28 ηγέτες περιμένουν «από την Τουρκία να θέσει τα υψηλότερα κριτήρια που υπάρχουν για τον σεβασμό της Δημοκρατίας, το κράτος δικαίου και τον σεβασμό των θεμελιωδών ελευθεριών, όπως η ελευθερία της έκφρασης». Στην προηγούμενη Σύνοδο της 7ης Μαρτίου έγραφαν απλά: «Συζητήσαμε για την κατάσταση των μέσων ενημέρωσης στην Τουρκία».

iefimerida