ΣΤΑ ΓΡΕΒΕΝΑ:
Ενα μοναδικό μουσείο της φύσης είναι τα Γρεβενά από την προϊστορική εποχή μέχρι σήμερα. Οι χαυλιόδοντες από Μαστόδοντα της Μηλιάς χρονολογούνται στα 3 εκ. χρόνια, ενώ έρευνες του ΑΠΘ έρχονται να αποκαλύψουν ότι στη Σαμαρίνα έζησε και ο κυνηγός του Νεάντερταλ ανάμεσα στα 70.000 και 40.000 χρόνια από σήμερα.
Για πρώτη φορά τεκμηριώνεται με αρχαιολογικά ευρήματα ότι οι αλπικές κορυφές και βουνοπλαγιές της Πίνδου προσέφεραν ένα ιδανικό καταφύγιο για τον άνθρωπο της Μέσης Παλαιολιθικής Εποχής, τον κυνηγό που έζησε στον ελλαδικό χώρο, ανάμεσα στα 70.000 και 40.000 χρόνια από σήμερα.
Το μαρτυρούν χιλιάδες λίθινα εργαλεία της Μέσης Παλαιολιθικής Εποχής, τα οποία βρέθηκαν διάσπαρτα στην περιοχή της Σαμαρίνας και όπως φαίνεται κατασκευάστηκαν από ντόπιο πυριτόλιθο, ενώ χρησιμοποιήθηκαν από τις ομάδες των κυνηγών που επέλεγαν να κινηθούν κατά μήκος των βουνοκορυφών και μεγάλων υψόμετρων στον ορεινό όγκο του Σμόλικα.
«Είχαμε υποτιμήσει τις δυνατότητες του κυνηγού του Νεάντερταλ. Μέχρι σήμερα ξέραμε ότι κινούνταν σε πεδινές περιοχές και άλλες με χαμηλό υψόμετρο. Για πρώτη φορά τον βλέπουμε να κινείται και μάλιστα με άνεση σε ορεινές περιοχές, όπου κυνηγούσε ελάφια, αρκούδες, και άλλα ζώα για να τραφεί» λέει στο «Εθνος» ο επικεφαλής της ανασκαφής, καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Α.Π.Θ., Νίκος Ευστρατίου, προσθέτοντας ότι η Πίνδος είναι από τα πλέον σπάνια σημεία, από πλευράς υψόμετρου, διαβίωσης του Νεάντερταλ σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η κυνηγετική και τροφοσυλλεκτική καθημερινότητα των ομάδων αυτών είναι ακόμα άγνωστη και μόλις τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει οι επιστήμονες να αποκρυπτογραφούν πλευρές αυτών των δραστηριοτήτων τους.
 |
Η αρχαιολογική έρευνα στην Πίνδο συμπληρώνει φέτος δεκατρία χρόνια έχοντας στο ενεργητικό της την ανάδειξη για πρώτη φορά στην ελληνική αρχαιολογία του ρόλου των μεγάλων υψομέτρων, δηλαδή των ορεινών και αλπικών περιοχών της Κεντρικής Ελλάδας για την εξέλιξη της προϊστορίας της.
«Ιδιαίτερα αποκαλυπτική υπήρξε η ερευνητική περίοδος του 2015 αφού τεκμηριώθηκε για πρώτη φορά αυτό που οι αρχαιολόγοι υποπτεύονταν εδώ και καιρό. Οτι, δηλαδή, η ανθρώπινη παρουσία στα μεγάλα υψόμετρα της Κεντρικής Ελλάδας -που φυσικά σχεδόν πάντα συνδέεται με το κυνήγι- δεν ήταν ούτε περιστασιακή, όπως άλλωστε δείχνουν τα χιλιάδες λίθινα εργαλεία της Μέσης Παλαιολιθικής, αλλά ούτε σταμάτησε με το τέλος της περιόδου αυτής.
Αντίθετα τα φετινά νέα ευρήματα δείχνουν ότι τους αλπικούς όγκους της Δυτικής Πίνδου συνέχισαν να περιδιαβαίνουν στη διάρκεια της λεγόμενης Υστερης Παλαιολιθικής και της Μεσολιθικής -από το 20.000 και μέχρι λίγο μετά το 10.000- και κυνηγοί που ανήκαν στο είδος του σύγχρονου ανθρώπου (homo sapiens)», λέει ο κ. Ευστρατίου.
Η διαφορά του ανθρώπου του Νεάντερταλ και του homo sapiens είναι ότι ο πρώτος ζούσε στα υψώματα και στις παραποτάμιες περιοχές της Σαμαρίνας, ενώ ο δεύτερος ήταν περιστασιακός επισκέπτης-κυνηγός που έφτασε έως εκεί από τις γειτονικές περιοχές της Ηπείρου, όπως η κοιλάδα του Βίκου. Αυτοί οι ξενόφερτοι κυνηγοί της Υστερης Παλαιολιθικής και Μεσολιθικής έφερναν μαζί τους και χρησιμοποιούσαν λίθινα εργαλεία φτιαγμένα από πρώτες ύλες (πυριτόλιθο) που δεν ήταν ντόπιες στην περιοχή σε αντίθεση με τις ομάδες Νεάντερταλ της Μέσης Παλαιολιθικής που επέλεγαν να διαμένουν και να δραστηριοποιούνται γύρω από τη Σαμαρίνα.
Ο καθηγητής Ν. Ευστρατίου και οι συνεργάτες του, Π. Μπιάτζι και Ρ. Νίσμπετ από το Πανεπιστήμιο της Βενετίας και Ελ. Σταρνίνι από το Πανεπιστήμιο του Τορίνο, θα μιλήσουν για την «Αρχαιολογική γοητεία της Πίνδου» και τις έρευνες του Α.Π.Θ. στη Σαμαρίνα αύριο κατά την πρώτη ημέρα των εργασιών της 29ης Επιστημονικής Συνάντησης για το Αρχαιολογικό Εργο στη Μακεδονία και τη Θράκη.
Η συστηματική επιτόπια έρευνα στην περιοχή της Σαμαρίνας αποκάλυψε χώρους παλαιολιθικών «κατασκηνώσεων», πηγές προμήθειας πρώτων υλών (πυριτόλιθου) για την κατασκευή των εργαλείων τους, ενώ επιπλέον αναγνωρίστηκαν και οι πιθανές ορεινές διαδρομές που ακολουθούσαν οι ομάδες αυτές στις βουνοπλαγιές της Πίνδου.
ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ
ritzal@pegasus.gr
