Σχεδόν 10 χρόνια μετά την περιβόητη υπόθεση της «ζαρντινιέρας», η Δικαιοσύνη έκοψε το… τιμολόγιο που καλείται να πληρώσει το Δημόσιο για τα «λουλούδια» της ΕΛ.ΑΣ. που στις 17/11/06 στη Θεσσαλονίκη σάπισαν στο ξύλο τον Κύπριο φοιτητή Αυγουστίνο Δημητρίου.
Η «εντελώς υπερβολική» και «αδικαιολόγητη» κατά τη Δικαιοσύνη αστυνομική βία, όπως αποτυπώθηκε στο σώμα και το πρόσωπο του 24χρονου τότε σπουδαστή ΙΕΚ, αξιολογήθηκε δικαστικά ως «κατάχρηση εξουσίας» και παράνομη συμπεριφορά των αστυνομικών οργάνων. Γι’ αυτό κρίθηκε ότι πρέπει να επιδικαστεί σε βάρος του Δημοσίου αποζημίωση για την ηθική βλάβη (ψυχική και σωματική ταλαιπωρία, πόνο, τρόμο κ.λπ.) που υπέστη ο 34χρονος πλέον, προσδιορίζοντάς την στα 300.000 ευρώ (αναμένεται να προσεγγίσει τα 450.000 με τους νόμιμους τόκους από την επίδοση της αγωγής τον Ιούνιο του 2009).
Το Συμβούλιο της Επικρατείας επικύρωσε εφετειακή απόφαση για την απόλυτη ευθύνη των αστυνομικών, αποκρούοντας τις αιτιάσεις του Δημοσίου ότι το ποσό της αποζημίωσης είναι «εντελώς υπερβολικό», καθώς και τον εξωπραγματικό -όπως αποδείχθηκε- και μάλλον κωμικό ισχυρισμό του ότι ο παθών ευθύνεται κατά 95% για ό,τι του συνέβη (!), προφανώς στη «λογική» ότι… μάλλον έπεσε ο ίδιος με μανία με το κεφάλι και το σώμα του πάνω στις γροθιές και τις κλωτσιές των αστυνομικών.
Η υπόθεση είχε προκαλέσει σάλο σε Ελλάδα και Κύπρο, αλλά και σε διεθνές επίπεδο, αφού την αλόγιστη αστυνομική βία επέκριναν πολλοί φορείς, από τη Διεθνή Αμνηστία μέχρι ακόμα και το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών στη γνωστή ετήσια έκθεσή του για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Αφορμή, βέβαια, έδωσε η ατυχής προσπάθεια της Αστυνομίας να «κουκουλώσει» το απαράδεκτο περιστατικό, με τον «ευφυέστατο» ισχυρισμό ότι ο τραυματισμός του Κύπριου φοιτητή δεν οφειλόταν στην αστυνομική αυθαιρεσία και… κλωτσοπατινάδα αλλά σε μια ζαρντινιέρα!
Οι ιθύνοντες ισχυρίστηκαν τότε ότι ο σπουδαστής πάνω στην πάλη να διαφύγει τη σύλληψη έπεσε πάνω σ’ ένα μηχανάκι και αμέσως μετά έπεσε σε ζαρντινιέρα. Ομως το βίντεο -που για κακή τους τύχη είχε τραβήξει κάποιος από ψηλά- έδειξε δύο μέρες αργότερα ότι στην πραγματικότητα είχε «πέσει το ξύλο της αρκούδας», όπως βεβαίωσαν και 8 πανεπιστημιακοί που ακούγοντας τις εκκλήσεις για βοήθεια έγιναν αυτόπτες μάρτυρες.
Το ιστορικό
Τη νύχτα της 17/11/06, μετά τις εκδηλώσεις εορτασμού της 33ης επετείου του Πολυτεχνείου, οι αστυνομικοί υποστήριξαν ότι κατόπιν σήματος προσπάθησαν να συλλάβουν πέντε νέους που βγήκαν από τον χώρο του πανεπιστημίου όπου γίνονταν προηγουμένως επεισόδια με καταστροφές και ρίψεις αντικειμένων.
Στην απόφαση του ΣτΕ η αστυνομική ευθύνη στην υπόθεση της «ζαρντινιέρας» συνοψίζεται ως εξής:
• Κατά την επιχειρούμενη σύλληψη του Α. Δημητρίου έμπροσθεν του ξενοδοχείου ABC στη Θεσσαλονίκη, ομάδα αστυνομικών άσκησε βία εις βάρος του, συνισταμένη σε γροθιές και λακτίσματα στο κεφάλι, το πρόσωπο και σε άλλα σημεία του σώματός του.
• Οι παριστάμενοι στο συμβάν αστυνομικοί δεν επενέβησαν για να αποτρέψουν την κλιμακούμενη βία.
• Με τη μεταφορά του σε είσοδο οικοδομής επί της οδού Αγγελάκη, αστυνομικά όργανα τον χτύπησαν και πάλι επανειλημμένα με γροθιές και λακτίσματα στο κεφάλι, στο πρόσωπο και σε άλλα σημεία, και μάλιστα όχι μόνο όταν ήταν όρθιος, αλλά και πεσμένος στο έδαφος, ακόμα και μετά τη δέσμευσή του με χειροπέδες, η δε βία που ασκήθηκε ήταν υπερβολική.
• Από κανένα στοιχείο δεν προέκυψε ότι ο σπουδαστής προέβη σε χρήση βίας και ενεργή αντίσταση κατά τη σύλληψη και δέσμευσή του ή αποπειράθηκε να διαφύγει.
• Αποτέλεσμα των πράξεων και παραλείψεων των αστυνομικών ήταν να προκληθούν στον φοιτητή σωματικές βλάβες (επικίνδυνες κατά την ιατροδικαστική έκθεση), λόγω των οποίων υπεβλήθη σε εκτεταμένες ιατρικές εξετάσεις και 12ήμερη νοσηλεία στο νοσοκομείο «Γ. Γεννηματάς» για να αποκλειστεί εγκεφαλική βλάβη.
Ο τότε αρχηγός ΕΛ.ΑΣ. Α. Δημοσχάκης μίλησε για περιορισμένης έκτασης επεισόδια τοπικού ενδιαφέροντος και για… παροιμιώδη αυτοσυγκράτηση και ψυχραιμία της Αστυνομίας. Ωστόσο, δύο μέρες μετά το περιστατικό και τις καταγγελίες πανεπιστημιακών, προβλήθηκε το αποκαλυπτικό βίντεο και φωτογραφικό υλικό που διέψευσαν την ανακοίνωση της Αστυνομικής Διεύθυνσης της συμπρωτεύουσας ότι ο τραυματισμός του έγινε πέφτοντας πάνω σε μοτοποδήλατο και σε ζαρντινιέρα.
Η περιγραφή μέσα από τη δικογραφία (διοικητική και ποινική), αξιοποιώντας το σύνολο των καταθέσεων, στο πλαίσιο ΕΔΕ, πειθαρχικών και δικαστικών διαδικασιών, είναι όμως πολύ πιο γλαφυρή και αποκαλυπτική.
Ο 24χρονος κατά τη σύλληψή του «έφαγε ξύλο» και μάλιστα σε δύο γύρους. Αρχικά, ενώ έφτανε στην πλατεία Σιντριβανίου, δέχθηκε τα πρώτα χτυπήματα με γροθιές και κλωτσιές παντού. Ο αρμόδιος αστυνομικός διευθυντής κατέθεσε στην ΕΔΕ (όπως αναφέρεται στην απόφαση) ότι είδε μπροστά στο ξενοδοχείο ABC έναν αστυνομικό να γρονθοκοπεί και να λακτίζει τον φοιτητή κατ’ επανάληψη και έναν άλλο να τον λακτίζει και να τον πατάει στο στήθος πεσμένο. Λόγω της «υπέρβασης βίας» των αστυνομικών -βεβαίωσε στην ποινική δικαιοσύνη- ως επικεφαλής τους προσπάθησε να τους σταματήσει, φωνάζοντάς τους δυνατά να μην τον χτυπάνε και «φοβούμενος τα χειρότερα» άπλωσε τα χέρια και τους τράβηξε, χωρίς όμως η παρέμβασή του να τους αποτρέψει.
Ο μύθος της ζαρντινιέρας κατέρρευσε και με τη μαρτυρία (στην ΕΔΕ και την ποινική δικαιοσύνη) του αρμόδιου αρχιφύλακα, που διαβεβαίωσε ότι φώναζε στους αστυνομικούς να σταματήσουν τα χτυπήματα και προσπάθησε να συγκρατήσει τον πιο εύσωμο, όπως και ο αστυνομικός διευθυντής. «Τους λέγαμε ”φτάνει”, προσπαθούσαμε να τους σταματήσουμε -κατέθεσε- . Ηταν υπερβολικές οι ενέργειες των συναδέλφων μου, γιατί έπεφτε ξύλο, γροθιές, κλωτσιές. Δεν μπορώ να πω ότι ο Δημητρίου χτυπούσε τους αστυνομικούς, δεν τον άκουσα να βρίζει, να απειλεί, αλλά προσπάθησε να αποφύγει τη σύλληψη…».
Ενας αστυνομικός παραδέχθηκε ότι αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει βία ίσως μεγαλύτερη από την αναγκαία, αλλά το έκανε γιατί αντιδρούσε στη σύλληψη και ήθελε να διαφύγει.
«Προσπάθησα να τον καθηλώσω»
Περιγράφοντας τα… «τάκλιν» και τις τρικλοποδιές που του έβαζαν, χωρίς επιτυχία, ένας αστυνομικός πρόσθεσε: «Βλέπω ότι θέλει να φύγει, άρα κλιμακώνω τη βία, έχοντας υπόψη ότι και οι λοιποί συλληφθέντες μπορεί να ξεσηκωθούν και δεν είχα αντοχές για να διαχειριστώ μια τέτοια κατάσταση. Προσπάθησα χτυπώντας κατά διαστήματα να τον καθηλώσω… έδωσα τρεις γροθιές και τρεις κλωτσιές»…
Οκτώ πανεπιστημιακοί που περνώντας είδαν τι συνέβαινε (ανάμεσά τους και ο τ. πρύτανης Ι. Μυλόπουλος) απωθήθηκαν από τους αστυνομικούς και υπέβαλαν μηνύσεις για τον ξυλοδαρμό. Οταν ο 24χρονος μεταφέρθηκε αιμόφυρτος στην Αστυνομία, ο υπεύθυνος υγειονομικής υπηρεσίας τον εξέτασε γιατί ο φοιτητής αναρωτιόταν συνέχεια ανήσυχος μήπως πάθει κάτι.
Με την εξέταση αποφάνθηκε ότι είχε κακώσεις στη μύτη που έσταζε λίγο αίμα και ελαφρές αμυχές. Τον καθησύχασε, παραπέμποντάς τον σε κλινική ΩΡΛ. Η μεταφορά έγινε με καθυστέρηση 2 ωρών με ασθενοφόρο. Στο νοσοκομείο διαπίστωσαν κάταγμα ρινικών οστών και σωρεία τραυμάτων στο πρόσωπο, στα χείλη, στον αυχένα, στον θώρακα, στα γόνατα.
Ο αστυνομικός ιατρός υποστήριξε αντίθετα ότι το πρόσωπό του ήταν εντελώς καθαρό και ο λαιμός του χωρίς βλάβη, πιθανολογώντας ότι η διαφορετική εμφάνισή του την επομένη ίσως προκλήθηκε λόγω διάλυσης αιματώματος που μάλλον υπήρχε εσωτερικά, ενώ εξωτερική βλάβη δεν φαινόταν.
Ο φοιτητής που βρέθηκε στον θάλαμο κρατουμένων του νοσοκομείου κατήγγειλε ότι οι αστυνομικοί τον παραπλανούσαν, άλλος ότι βρισκόταν στο «Παπανικολάου» και άλλος στο «Παπαγεωργίου», με αποτέλεσμα όταν ειδοποίησε τους γονείς του και ήρθαν από την Κύπρο να τον ψάχνουν χωρίς να τον βρίσκουν για 2 ημέρες, μέχρι που τον εντόπισαν στο «Γ. Γεννηματάς».
Υστερα από 12 ημέρες νοσηλεία, έντονες παρεμβάσεις κομμάτων και δηλώσεις των τότε πολιτικών αρχηγών, έκφραση συγνώμης από τον Β. Πολύδωρα σε συγγενή του, ο φοιτητής πήρε εξιτήριο, παραιτήθηκε από τη σχολή του κι έφυγε από την Ελλάδα επιστρέφοντας στην Πάφο.
Από τους αστυνομικούς άλλοι τέθηκαν σε αργία, άλλοι πήραν ακούσια μετάθεση και το πειθαρχικό τιμώρησε κάποιους με προσωρινή παύση. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο καταδίκασε 8 αστυνομικούς σε ποινές φυλάκισης 15 έως 39 μήνες. Αλλους για πρόκληση επικίνδυνης σωματικής βλάβης από πρόθεση, άλλους για απλή συνδρομή, είτε γιατί παρακολουθούσαν αδρανείς και απαθείς, είτε γιατί παρενέβησαν καθυστερημένα.
Στο δευτεροβάθμιο ποινικό, το βάρος έπεσε μόνο σε 2 αστυνομικούς που «έφαγαν» από 2,5 χρόνια φυλάκιση ο καθένας εξαγοράσιμη, ενώ οι υπόλοιποι απαλλάχθηκαν.
Το Διοικητικό Εφετείο πρόλαβε να επιδικάσει αποζημίωση 300.000 ευρώ (καταλογίζοντας ευθύνη στους αστυνομικούς και στο Δημόσιο).
Αναλγησία
Παρά την επίσημη κρατική συγνώμη, τη διεθνή κατακραυγή, τα ψέματα για τη ζαρντινιέρα κ.λπ., το Δημόσιο, προσπαθώντας να διαφυλάξει τα οικονομικά του συμφέροντα, υποστήριξε στα διοικητικά δικαστήρια με περισσή αναλγησία ότι δεν οφείλει τίποτα ως αποζημίωση. Κι αυτό γιατί η χρήση βίας και η πρόκληση σωματικών βλαβών από τους αστυνομικούς ήταν όχι μόνο πρόσφορη για τη σύλληψή του, αλλά αποτελούσε και το μόνο διαθέσιμο μέσο υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες, λόγω της σθεναρής αντίστασης που προέβαλε.
Ο Κύπριος αναγκάστηκε να αποκαλύψει τα μεγάλα ψυχολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζει έκτοτε καθώς ξαναζεί συνέχεια το οδυνηρό συμβάν (μετατραυματική αγχώδης διαταραχή, συμπτώματα κατάθλιψης εξαιτίας βίας, τρόμου, απομόνωση κ.λπ.) ακολουθώντας ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Ωστόσο, το Δημόσιο επέμεινε στην παράλογη συνυπαιτιότητά του σε ποσοστό 95%, χαρακτηρίζοντας άκρως δυσανάλογη και τελείως υπερβολική την αποζημίωσή του γιατί συνέβαλε και ο ίδιος στις σωματικές του βλάβες.
ethnos
