Μια απρόσμενη συνάντηση μου έδωσε αφορμή για το άρθρο αυτό. Κάποια νεαρή μητέρα, ένα απόβραδο σε εσπερινό, μου είπε καταθλιμμένη: Παίρνω τα αντικαταθλιπτικά με τη χούφτα.Κοιμούμαι ή θέλω να κοιμούμαι με τις ώρες. Δεν έχω διάθεση για τίποτε. Πες μου εσείς οι χριστιανοί πού βρίσκετε αυτή την ηρεμία και την ειρήνη; Στο σπίτι μου πώς μπορεί να έρθει η γαλήνη; Αυτός ο κόσμος ο κακός που μας πνίγει, μπορεί ν΄αλλάξει ποτέ; Έξω χαλασμός. Στα σπίτια γκρίνια, διχόνοια. Μέσα μου απελπισία, κατάθλιψη. Σε τι να ελπίσω; Τι να πιστέψω;Μετά το τέλος της συζήτησης ήρθαν στο νου μου τα λόγια του αποστόλου Παύλου (Τιτ.2,12): ”Σωφρόνως και δικαίως και ευσεβώς ζήσωμεν εν τω νυν αιώνι”. Άσχετα με την απάντηση που δόθηκε στην κουρασμένη αυτή ψυχή, με αφορμή ωστόσο τις απορίες της και την αρχή του νέου έτους, θα θέλαμε να σταθούμε στην ανάλυση αυτού του χωρίου της Γραφής: ” Να ζήσουμε στην παρούσα ζωή με σωφροσύνη, δικαιοσύνη και και ευσέβεια”. Σ΄αυτούς που ξεχάστηκαν σε επικίνδυνες ατραπούς της γης και έχουν χάσει την ειρήνη τους το εδάφιο αυτό είναι ένα εγερτήριο σάλπισμα.Αλλά και για όλους μας είτε σπουδάζουμε χρόνια στην Εκκλησία το θέλημα του Θεού είτε όχι είναι μια αναγκαία κάθε τόσο υπενθύμιση.Με τη ρήση αυτή ο απόστολος Παύλος μάς παροτρύνει με το μεν ‘’σωφρόνως’’να φροντίζουμε τη σχέση μας με τον εαυτό μας, με το ‘’δικαίως’’ τη σχέση μας με τους συνανθρώπους μας και με το ‘’ευσεβώς’’ τη σχέση μας με το Θεό.Αν υπάρχει κάτι από τα ωραιότερα που ομορφαίνουν τη ζωή πάνω στον πλανήτη γη, αυτό είναι η ανοδική πορεία μας προς τα πνευματικά ύψη της αγιότητας, η οποία έχει τόσα σκαλιά όσοι είναι και οι άνθρωποι στη γη.Όταν βαφτιζόμαστε, ακούμε το ‘’όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε, Χριστόν ενεδύσασθε, αλληλούια’’, που σημαίνει ότι από την ώρα εκείνη καλούμαστε να αγωνιστούμε ‘’τον αγώνα τον καλόν, να τελειώσουμε τον δρόμον, να τηρήσωμεν την πίστιν’’, για να αξιωθούμε να πάρουμε ‘’τον της δικαιοσύνης στέφανον’’, που είναι η πλήρης ένωσή μας με το Χριστό και που συνιστά την απόλυτη ευτυχία μας.Η επίγεια ζωή είναι για όλους στάδιο αγώνα.Έτσι αυτή παίρνει περιεχόμενο και νόημα. Αλλά και γιατί δε γίνεται κι αλλιώς.Χωρίς αγώνα η ζωή καταντάει ένα τέλμα. που από τη στασιμότητα και την αδράνεια, οδηγεί και στο συμβιβασμό με το κακό και την αμαρτία.Εκπέμπει δε δυσωδία και απόγνωση κάθε μορφής .Έτσι δικαιώνεται και ο ποιητής μας Βερίτης:’’Αν σταματήσουμε κι αν πούμε δε θέμε άλλο ή δεν μπορούμε, αλί σ΄εμάς και τρισαλί’’.Μέσα μας, μέσα στην ψυχή του κάθε ανθρώπου υπάρχουν ροπές επικίνδυνες και πάθη καταστρεπτικά.Από τότε που ο άνθρωπος, παραβάτης της εντολής του Θεού, απομακρύνθηκε από κοντά Του, απέκτησε μια βασανιστική ροπή, μια τάση προς το κακό, που κατάντησε αχώριστη από κάθε ανθρώπινη ύπαρξη.Η ροπή αυτή δημιουργεί το κατάλληλο έδαφος για την ανάπτυξη των παθών, που καταντούν να είναι ο πιο μεγάλος, ο πιο σκληρός, ο πιο απαίσιος τύραννος της ανθρώπινης ψυχής.‘’Έρχονται ώρες κατά τις οποίες το πάθος σαν άγριο θηρἰο πηδά προς το θύμα του, το περισφίγγει, το σπρώχνει. Και το δυστυχισμένο θύμα δεν έχει τη δύναμη να σκεφθεί και να ρωτήσει τον εαυτό του: είναι αυτό καλό; είναι ωραίο; είναι επιτετραμμένο; ‘’.Το λογικό τότε είναι κυριαρχημένο από το πάθος, τα μάτια είναι θολωμένα από την επικίνδυνη επίδρασή του, ώστε να βλέπουν πολύ θαμπά την πραγματικότητα.‘’Όπως τα σύννεφα σκοτεινιάζουν τον ήλιο, έτσι και τα πάθη σκοτεινιάζουν το λογικό’’, λέει ο Πλούταρχος.Ένα αραβικό γνωμικό το λέει πως το κάθε πάθος δε συντρίβει αμέσως το θύμα του με τη γροθιά του, αλλά το παραλύει σιγά σιγά, χρησιμοποιώντας ένα προς ένα όλα τα δάχτυλά του.Με τα δυο του δάχτυλα φράζει τ΄αυτιά του θύματος, για να μην ακούει τις καλές συμβουλές.Τα άλλα δυο τα χώνει στα μάτια και τα τυφλώνει, για να μη βλέπει το δρόμο στον οποίο το οδηγεί.Και με το πέμπτο δάκτυλο κλείνει το στόμα του θύματος και προστάζει: ακολούθει χωρίς αντιλογία.Κι ο δυστυχής άνθρωπος ακολουθεί προς το βάραθρο, το οριστικό διαζύγιο με τη χαρά και τη γαλήνη, και στον ψυχικό θάνατο.Μια ανυπολόγιστη ζημιά.Το πάθος έχει και μια άλλη ιδιότητα: είναι αχόρταγο. Ποτέ δεν ικανοποιείται. Ποτέ δε λέει αρκεί.Μοιάζουν τα πάθη, όπως λέει ο Παροιμιαστής, συγγραφέας στην Π.Δ, με τη βδέλλα, η οποία αχόρταγα ρουφάει το αίμα του θύματός της, χωρίς καμιά φορά να λέει αρκεί.Έτσι φαίνεται πόσο αξιολύπητος είναι ο άνθρωπος που αφήνει την ψυχή του ξέφραγο χωράφι, για να αναπτυχθούν εκεί μέσα τα ζιζάνια των παθών και τα αγκάθια των ελαττωμάτων.Και παραδίνεται η ψυχή μ΄αυτό τον τρόπο στον πιο σκληρό τύραννο.Και ρωτάει ο ιερός Χρυσόστομος: ‘’Ποια είναι η ωφέλεια, πες μου,να εξουσιάζεις ολόκληρα έθνη και να είσαι δούλος των παθών; Ποια δε είναι η βλάβη να μη εξουσιάζεις κανένα άνθρωπο και να είσαι ανώτερος από την τυραννίδα των παθών; Αυτό είναι ελευθερία, αυτό είναι εξουσία, αυτό είναι βασιλεία. Εκείνο είναι δουλεία, έστω κι αν έχει κανείς χίλια βασιλικά στέμματα’’.Για τη διατήρηση αυτής της ελευθερίας μας από τα τυραννικά πάθη είναι απαραίτητος αγώνας συστηματικός κι επίμονος εναντίον των παθών και κακιών, των αμαρτωλών κλίσεων και ροπών που υπάρχουν μέσα μας.Πάθη της ψυχής που πρέπει να πολεμηθούν είναι: ο φθόνος, το προσωπείο της υποκρισίας, η μνησικακία, ο εγωισμός, η κούφια φιλοδοξία, η ανόητη ματαιοδοξία, το πείσμα, η μαύρη αχαριστία, η δειλία, η καχυποψία, η επιπολαιότητα, η ασυνέπεια, η περιέργεια, η ανυπομονησία, η απαισιοδοξία, η βλαστήμια, το ψέμα, η συκοφαντία, η καταλαλιά, η ολιγοχρόνιος τρέλα, η αηδής κολακεία, η καυχησιολογία, η γκρίνια, η αυθάδεια, η κουραστική φλυαρία, η σπατάλη, η πλεονεξία, η αργοσχολία, η αδικία, η ανηθικότητα, ο αλκοολισμός, το χαρτοπαίγνιο., η φιλαργυρία, η οκνηρία (τεμπελιά), η κλοπή κ.ά.”Εάν λοιπόν αφήσεις τον εαυτό σου έρμαιο των παθών αυτών’, έλεγε σε κήρυγμά του ο π.Αυγουστίνος,’τότε…θ΄αρμόζει στην πλάτη σου η ταμπέλα, που έγραψε ο Δαβίδ: ”Άνθρωπος εν τιμή ων ου συνήκε, παρασυνεβλήθη τοις κτήνεσι τοις ανοήτοις και ωμοιώθη αυτοίς”. Φεύγει πλέον ο άνθρωπος από τον προορισμό του, από την αξιοπρέπειά του, και γίνεται ένα κτήνος δίποδο. Γι΄αυτό χρειάζεται χαλινάρι, όπως το άλογο. Και χρυσό χαλινάρι που συγκρατεί το άλογο άνθρωπος είναι η σωφροσύνη. Να μην αφήσουμε τον εαυτό μας έρμαιο των παθών και κακιών μας, αλλά να τον χαλιναγωγήσουμε”.Και τότε θα έχουμε μέσα μας ειρήνη, σημειώνουμε εμείς.” Αλλά δεν είμαστε μόνοι στον κόσμο αυτόν’, συνεχίζει και πάλι ο γέροντας. ‘ Δίπλα μας έχουμε κι άλλους ανθρώπους, Τους γονείς, το ή τη σύζυγο, τα παιδιά μας, τους γείτονες, τους συμπατριώτες μας, όλη την ανθρωπότητα. Πώς θα ζήσουμε ανάμεσά τους; Με ποιο κανόνα ζωής; ”Δικαίως”, μας λέει ο απόστολος. Δικαιοσύνη οι γονείς στο σπίτι, δικαιοσύνη οι άρχοντες στο κράτος, δικαιοσύνη οι πλούσιοι στην κοινωνία, δικαιοσύνη οι πάντες. Αν ένιωσες αυτή τη λέξη βαθιά μέσα σου, προσπάθησε να μην αδικήσεις ποτέ άνθρωπο. Μην τα θες όλα δικά σου. Μην έχεις στη ζωή σου ως γνώμονα το νόμο της ζούγκλας ‘το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό’, αλλά έχε μέσα στην καρδιά σου την εντολή του Θεού ‘ό συ μισείς ετέρω μη ποιήσεις’ (Τωβ.4,15)”. Αυτά μας έλεγε ο μακαριστός π.Αυγουστίνος.Έτσι βέβαια θα έρθει και η ποθητή ειρήνη στον κόσμο, όπως διακήρυξε κι ο επίσκοπός μας Δαβίδ στην εγκύκλιό του για το νέο έτος. Να τι λέει ακριβώς: ”Η ειρήνη στις κοινωνίες δε μπορεί να επικρατήσει με την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και χωρίς δικαιοσύνη. Ο σύνδεσμος ειρήνης και δικαιοσύνης αποτελεί τη βάση της κοινωνικής διδασκαλίας της Εκκλησίας μας … Αλλά και η σοφία των αρχαίων Ελλήνων, την οποία μπόλιασαν οι πατέρες της Εκκλησίας στο χριστιανικό μήνυμα, κινείται προς την ίδια κατεύθυνση: ‘ειρήνη μετά μεν του δικαίου και πρέποντος κάλλιστόν εστι κτήμα, μετά αδικίας ή δουλείας πάντων αίσχιστον και βλαβερώτατον’, θα πει ο ιστορικός Πολύβιος. Η ειρήνη δε μπορεί ποτέ να επιβληθεί με τα όπλα και με τη βία. Προϋποθέτει τη συνάντηση του ελέους και της φιλανθρωπίας με την αλήθεια του ευαγγελίου για τον άνθρωπο και το σύνδεσμό της με τη δικαιοσύνη”.Όσο για το τρίτο σκέλος της παραίνεσης του αποστόλου, πάλι ο γέροντας Αυγουστίνος θα μας πει: ”Δεν είσαι μόνος και δεν υπάρχουν δίπλα σου μόνο οι άλλοι άνθρωποι…Πέρα από σένα, πέρα από το σπίτι σου, πέρα από τις καμινάδες σου, πέρα από τα πλοία σου, πέρα από τους πυραύλους, πέρα από τα άστρα, υπάρχει Εκείνος. Ο Δημιουργός. ”Ο μέγας Θεός και σωτήρ ημών Ιησούς Χριστός” (Τιτ.2,13). Στον πατέρα οφείλουμε ευγνωμοσύνη, στη μητέρα ευγνωμοσύνη, στον πνευματικό ευγνωμοσύνη, στους εθνικούς μας ήρωες ευγνωμοσύνη. Στο Χριστό; Πρέπει να είναι χυδαία, πολύ χυδαία μια ψυχή, για να μη μπορεί να αγαπήσει το Χριστό. Χριστός! όταν ακούς το όνομά Του, να αγάλλεται και να χτυπάει η καρδιά σου. Τα χείλη και όλη η ύπαρξή σου να ψάλλει το μεγαλείο του Χριστού μας. Τότε θα είσαι ευσεβής, τότε θα ζεις ‘ευσεβώς’ ”.Και τότε θα απολαμβάνεις την ειρήνη μέσα σου και γύρω σου, σημειώνουμε κι εμείς.Και να κλείσουμε με τα λόγια και πάλι του Δεσπότη στο διάγγελμά του: ”Η ειρήνη, το θείο αυτό δώρο, είναι καρπός της κατά Χριστόν ζωής μας. ‘Ειρήνευσον την ζωήν ημών, Κύριε’. Έτσι να πορευθούμε όλοι μας κατά τη διάρκεια της νέας χρονιάς, θέτοντας το Χριστό κυρίαρχο σε κάθε μας βήμα και ευχόμενοι οι ισχυροί της γης να αντιληφθούν τη σημασία της δικαιοσύνης για την επικράτηση της ειρήνης”.ΑμήνH αναφορά στα πάθη και η απαρίθμησή τους είναι σταχυολογήματα από την εισαγωγή του βιβλίου ”Κόψε τα δεσμά” του Α.Μ.Βοσκού (Β΄έκδοσης Λεμεσού 2005).

Ζιώγα Κατερίνα
Εκπαιδευτικός