Ήταν ηλιόλουστη η μέρα και γιορτινή. Και για μας η τελευταία μέρα στην Κωνσταντινούπολη. Στην επιστροφή μας για τα Γρεβενά, σχολιάζαμε ο καθένας τις εντυπώσεις μας. Στη δική μου σκέψη κυριαρχούσε η παρουσία στη θεία Λειτουργία του Πατριαρχείου εκπροσώπων ορθοδόξων Εκκλησιών και άλλων δογμάτων. Όταν ξεκινούσαμε για την εκδρομή, ήταν έντονο το δίλημμα μου αν έπρεπε να πάρουμε μέρος σε τυχόν συμπροσευχή ετεροδόξων, Ρωμαιοκαθολικών κυρίως, και Ορθοδόξων ή όχι. Τελικά πήραμε μέρος. Μόνο που δεν ήταν η συμπροσευχή που ανησυχούσα, γιατί το ”πιστεύω” ή το ”πάτερ ημών” δεν το απήγγειλε Ρωμαιοκαθολικός, αλλά ο Υπουργός μας. Τον προβληματισμό μού από τη μια τον δημιούργησε η μαθητεία μου κοντά στον π.Αυγουστίνο, ο οποίος ήταν ανθενωτικός και είχε διακόψει μάλιστα, όταν λειτουργούσε, τη φήμη του πρώτου φιλενωτικού πατριάρχη Αθηναγόρα. Αλλά και πνευματικά του παιδιά, στη διαποίμανση των οποίων ανήκει και το μοναστήρι ”Άγιος Αυγουστίνος” στη Φλώρινα, μου είχαν συστήσει μαζί με τον πνευματικό μου να σεβαστώ τη γραμμή του Γέροντα.Απο την άλλη με προβλημάτιζε μια ιστορία, όπως την άκουσα από το γιο μου: ”Στη Ρουμανία, διηγόταν, όταν την επισκέφτηκα, γνώρισα έναν Ρουμάνο ιερέα, που στα χρόνια του αθεϊστικού καθεστώτος ήταν στο ίδιο κελί της φυλακής με Καθολικούς και Λουθηρανούς. Και όλοι αυτοί, έλεγε, μαζί κλαίγαμε, μαζί προσευχόμασταν, αν μας ζητούσαν να πεθάνουμε για το Χριστό πεθαίναμε όλοι, όταν διαβάζαμε τον Ακάθιστο του Ευαγγελισμού όλοι κλαίγαμε…”.Τι κι αν είχανε δογματικές διαφορές στην πίστη τους, συμπλήρωσα με τη σκέψη μου ακούγοντάς την ιστορία… Άρα μήπως πρέπει να επιμείνουμε και στην προσπάθεια προσέγγισης των Εκκλησιών, όπως πράγματι γίνεται στις μέρες μας; Είναι δυνατόν όμως χωρίς να εξομαλυνθούν οι διαφορές, να οδηγηθούμε στην ένωση; Και είναι ανούσιες και άνευ λόγου οι διαφορές αυτές;Η απάντηση νομίζω φαίνεται απτά με τον εξής συλλογισμό: αν πιστεύω ότι το ψέμα, η κλοπή ή ο φόνος — όπως στην περίπτωση των τζιχαντιστών — επιτρέπεται, δε θα τα κάνω χωρίς έλεγχο συνειδήσεως και στην πράξη;Θέλουμε να πούμε ότι θεωρία και πράξη πάνε μαζί. Πολύ περισσότερο για το χριστιανό, ο οποίος στη ζωή του πρέπει να συνδυάζει την ορθοδοξία και την ορθοπραξία. Αλλιώς θα χάσει τον προσανατολισμό του στα μονοπάτια της πνευματικής ζωής και μαζί και τη σωτηρία, όπως συνέβη με τους αιρετικούς, που παραξέκλιναν απ΄την αλήθεια τελικά του Ευαγγελίου και τους ακούς σήμερα να ευλογούν και τα παρά φύσιν αμαρτήματα και το γάμο των ομοφυλοφίλων. Και μάλιστα να χειροτονούν και ιερείς ομοφυλόφιλους. Άρα επιβάλλεται να ελέγχουμε ως χριστιανοί τι πρέπει να πιστεύουμε. Γι΄αυτό ανατρέχουμε στα αποστολικά χρόνια της Εκκλησίας, στην Αγία Γραφή και σ΄ό,τι μας παρέδωσαν και μας παραδίνουν οι άγιοι.Μ΄αυτή τη συλλογιστική η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αποστασιοποιηθεί από τη Ρωμαιοκαθολική, γιατί με το διάβα του χρόνου απομακρύνθηκε από θέσεις και αλήθειες του Ευαγγελίου και των Αποστόλων. Έχει υποπέσει σε δογματικές, θεμελιακές για την Εκκλησία του Χριστού πλάνες.Οι διαφορές μας πολλές. Εμείς δε θα επιχειρήσουμε να τις ανασκευάσουμε σ΄αυτό το κείμενο. Είναι αδύνατο από κάθε άποψη. Απλά θα αναφέρουμε μόνο τρεις βασικές διαφορές, για τις οποίες, καθώς τις μελετούμε, αναφύονται στη σκέψη μας και εύλογες απορίες.Μία πλανεμένη δοξασία τους είναι ότι ο πάπας, όταν επίσημα δογματίζει, είναι αλάθητος. Η απορία που μας γεννιέται είναι πώς γίνεται στη διάρκεια της ιστορίας του Ρωμαιοκαθολικισμού οι πάπες, όντας αλάθητοι, να έχουν κάνει τόσα λάθη. Και μερικά από αυτά είναι η σφαγή εκατοντάδων ορθοδόξων στη γείτονα Σερβία. Η ιερή Εξέταση που έκαιγε στην πυρά αντιφρονούντες ανθρώπους, κάτι πολύ ξένο προς το πνεύμα του Θεανθρώπου. Πού βρήκαν τα συχωροχάρτια και το καθαρτήριο πυρ και κατάντησαν τη σχέση των ανθρώπων με το Θεό σε εμπορικές συναλλαγές, δαιμονοποιώντας έτσι τη θρησκεία του γλυκυτάτου Κυρίου μας… Κ.ά.Μια δεύτερη διαφορά είναι το πρωτείο του Πάπα. Έχει δηλαδή την απαίτηση η Δυτική Εκκλησία να της δώσουμε την πρώτη θέση μεταξύ των Εκκλησιών, γιατί λέει είναι ιδρυτής της ο απόστολος Πέτρος, στον οποίο ο Χριστός παρέδωσε τα κλειδιά της Βασιλείας Του. Κι αυτό το στηρίζουν στο εξής εδάφιο της Καινής Διαθήκης: ”Όταν ήρθε ο Ιησούς στα μέρη της Καισάρειας του Φιλίππου, ρώτησε τους μαθητές του: ”ποιος λένε οι άνθρωποι πως είμαι εγώ, ο Υιός του ανθρώπου;” και αυτοί είπαν: ”άλλοι λένε πως είσαι ο Ιωάννης ο Βαπτιστής, άλλοι ο Ηλίας, άλλοι ο Ιερεμίας ή ένας από τους προφήτες”. Τους λέει ”κι εσείς ποιος λέτε ότι είμαι;” Απάντησε ο Σίμων Πέτρος και είπε: ”εσύ είσαι ο Χριστός, ο Υιός του αληθινού Θεού”. Κι ο Ιησούς του αποκρίθηκε: ” μακάριος είσαι, Σίμων, γιε του Ιωνά, γιατί αυτό δεν σου το αποκάλυψε άνθρωπος, αλλά ο ουράνιος Πατέρας μου. Κι εγώ λέω σ΄εσένα πως εσύ είσαι ο Πέτρος και πάνω σ΄αυτή την πέτρα θα οικοδομήσω την εκκλησία μου και δε θα την κατανικήσουν οι δυνάμεις του Άδη. Θα σου δώσω τα κλειδιά της βασιλείας των ουρανών και ό,τι κρατήσεις ασυγχώρητο στη γη θα είναι ασυγχώρητο και στους ουρανούς και ό,τι συγχωρήσεις στη γη θα είναι συγχωρεμένο και στους ουρανούς”.Αυτή την εξουσία βέβαια την έδωσε ο Χριστός σε κάποια εμφάνισή Του μετά την Ανάσταση και σ΄όλους τους μαθητές, όταν είπε: ”Λάβετε Πνεύμα Άγιο. Σε όποιους συγχωρήσετε τις αμαρτίες, θα τους είναι συγχωρεμένες…”(Ιω.20,23).Το παραπάνω χωρίο της Κ.Δ (Ματθ.16, 13-19) με τον Πετρο είναι πολυσυζητημένο. Το έχουν αποδεικτικό στοιχείο οι Παπικοί ότι ο Πέτρος υπερείχε των άλλων μαθητών και γι΄αυτό, και με αφορμή την ομολογία που έκανε τώρα, θεμελίωσε ο Χριστός την Εκκλησία Του πάνω σ΄αυτόν. Αντίθετα οι ορθόδοξοι υποστηρίζουμε ότι ο Χριστός με τη φράση ”επί ταύτη τη πέτρα” εννοεί πέτρα την ομολογία του Πέτρου ότι ο Χριστός είναι ο γιος του Θεού και όχι ότι θεωρεί τον ίδιο τον Πέτρο πέτρα πάνω στην οποία θα θεμελιώσει την Εκκλησία Του. Η Εκκλησία του Χριστού δε θεμελιώνεται στο πρόσωπο αποστόλου, αλλά στο δικό Tου με τη σταυρωαναστάσιμη θυσία Του. Αυτός είναι ο ακρογωνιαίος λίθος, το αγκωνάρι, και οι απόστολοι όλοι θεμέλιοι λίθοι. Και φαίνεται ολοκάθαρα αυτό με την απροκατάληπτη μελέτη της Αγίας Γραφής, αλλά και με τη μελέτη της ζωής της Εκκλησίας των πρώτων χρόνων, όπου πουθενά δε γίνεται λόγος για το πρόσωπο του Πέτρου ως θεμελιακού προσώπου της Εκκλησίας του Χριστού.Όσο για την απαίτηση της Δυτικής Εκκλησίας να έχει κυριαρχικό και πρωτεύοντα ρόλο ανάμεσα στις άλλες, αμέσως μας γεννιέται η απορία: δεν είναι αυτή η απαίτηση εγωιστική επιδίωξη, που δε συνάδει με το χριστιανικό φρόνημα; Και δε φαίνεται αυτό απ΄το κομμάτι της Καινής Διαθήκης, όπου ο Χριστός, όταν τον ρώτησαν οι μαθητές ποιος είναι άραγε ανώτερος στη βασιλεία του Θεού, απάντησε πως όποιος ταπεινώσει τον εαυτό του σαν αυτό το παιδί ( το οποίο είχε στήσει ανάμεσά τους); Στη θεωρία βέβαια ο Πάπας αναφέρεται στον εαυτό του με τον τίτλο ”ο δούλος των δούλων του Θεού”. Στην πράξη όμως δε δείχνει αρχομανία η επιδίωξη πρωτείου;Να κάνουμε εδώ και το σχόλιο ότι φυσική συνέπεια του πρωτείου είναι και το αλάθητο του Πάπα, με τη συλλογιστική τους ότι, αν ο Πάπας, που είναι πρώτος, πλανηθεί και η Εκκλησία θα πλανηθεί. Ο Χριστός όμως δε θα επιτρέψει να πλανηθεί η Εκκλησία, άρα ο Πάπας είναι αλάθητος.Η τρίτη διαφορά είναι το filioque, η δοξασία τους δηλαδή ότι το Πνεύμα το Άγιο προέρχεται και από τον Πατέρα και από τον Υιό. Απορία: δεν είναι αυτό ένα είδος διαρχίας; Εμείς οι ορθόδοξοι παραδεχόμαστε πως το Πνεύμα το Άγιο, που είναι η πηγή της ζωής των ανθρώπων, προέρχεται μόνο από τον Πατέρα και εξαποστέλλεται στον κόσμο δια του Υιού. Δε διευκρινίζεται αυτό από το Χριστό το βράδυ της Μ.Πέμπτης, όταν μιλάει στους έντεκα μαθητές για το Πνεύμα το Άγιο και επεξηγεί ”ό παρά του Πατρός εκπορεύεται” και συμπληρώνει ”ο εγώ πέμψω προς υμάς”;Και μπορούμε να αποδώσουμε νομίζω τη σχέση των προσώπων της Αγίας Τριάδας με το εξής παράδειγμα: η πηγή του νερού ενός ρυακιού είναι ο Πατέρας, το αυλάκι ο Υιός και το νερό που κυλάει το Πνεύμα το Άγιο.Αυτά όλα και πολλές άλλες κακοδοξίες πρέπει να αναιρέσουν οι Ρωμαιοκαθολικοί, μαζί και ο Πάπας τους, αν πράγματι πιστεύουν και επιδιώκουν την ένωση των Εκκλησιών. Τώρα θα ρωτήσει ίσως κανείς: μόνο αυτοί έχουν πλάνες, εμείς δεν έχουμε; Δογματικές σίγουρα δεν έχουμε οι ορθόδοξοι. Σ αυτό συνηγορεί και το γεγονός ότι το φως του Αγίου τάφου δίνεται το βράδυ της Ανάστασης μόνο σε ορθόδοξο πατριάρχη; Δεν το βλέπουν αυτό οι Καθολικοί; Δεν εθελοτυφλούν γι΄αυτό;Και ένωση μόνο με συναισθηματισμούς δε μπορεί να γίνει. Είναι κίβδηλη αυτή η αγάπη, όταν λείπει η αλήθεια Όπως συμβαίνει και με τη συζυγική αγάπη. Όταν οι σύζυγοι ανήκουν σε διαφορετικά ιδεολογικά πεδία και δεν έχουν ειλικρίνεια και αποδοχή τουλάχιστον ο ένας από τον άλλον, ο γάμος δε στεργιώνει. Και είναι μάλλον η περίπτωση αυτή ενδεικτική και για τη στάση των δύο Εκκλησιών, Ρωμαιοκαθολικής και της Ορθόδοξης, όπως τόνισε ο Επίσκοπός μας, στο λεωφορείο, σε σχετική συζήτηση; ” Παιδιά, ο διάλογος μεταξύ των Δυτικών και Ορθοδόξων δε φαίνεται να απέδωσε μέχρι τώρα. Οι παπικοί δεν παραιτούνται από τις θέσεις τους. Μια απόδειξη γι΄αυτό ότι δεν απέσυραν από την ιεραποστολή τους τούς Ουνίτες τους ιερείς. Δεν πιστεύω ότι μπορεί να γίνει αυτή η ένωση με τα μέχρι τώρα τουλάχιστον δεδομένα. Η ευχή μας και η προσευχή μας βέβαια ας παραμένει. Ας περιοριστούμε ωστόσο προς το παρόν σ΄έναν αλληλοσεβασμό.Και νομίζω ότι είναι η πιο ενδεδειγμένη θέση για το παρόν από μέρους της Ορθόδοξης Εκκλησίας απέναντι στις άλλες, δείχνοντας έτσι ότι σέβεται τους αντιφρονούντες, αλλά χωρίς να πάψει ποτέ να αγωνίζεται για την αναγνώρισή της ως Εκκλησία, που κράτησε αλώβητη την αλήθεια του Ευαγγελίου μέσα στους αιώνες. Κι ίσως στις μέρες μας δεν της επιτρέπεται της Ορθοδοξιας όχι μόνο να μην υποχωρήσει στους διαθρησκευτικούς και διαχριστιανικούς διαλόγους, όχι μόνο να μη μείνει σε μια παθητική άμυνα, αλλά να περάσει στην επίθεση. Είναι η συνέχεια της Εκκλησίας των Αποστόλων και δυστυχώς στο εξωτερικό την επισκίασε ο Ρωμαιοκαθολικισμός. Κι αυτό γιατί οι παπικοί έχουν οργάνωση με θράσος και εργάζονται όπως οι Χιλιαστές. Ενδεικτικό γι΄αυτό, όπως ανέφερε και ο δεσπότης, η Ουνία τους, ιερείς δηλαδή με εξωτερική ορθόδοξη αμφίεση, που διεισδύουν και σε ορθόδοξους χώρους, αρκεί να προσηλυτίσουν κι εμάς στον καθολικισμό, ενώ εμείς οι ορθόδοξοι εφησυχάζουμε και αδρανούμε, έχοντας κομπλεξικά συναισθήματα οι περισσότεροι και συρρικνωμένη ψυχολογία. Κρίμα μας. Πολύ κρίμα μας. Δικαιώνουμε έτσι και το παράπονο του Κυρίου μας ”ότι οι υιοί του σκότους εργάζονται υπέρ τους υιούς του φωτός”. Τα παιδιά του σκοταδιού εργάζονται περισσότερο από τα παιδιά της μέρας. Μακάρι οι Ορθόδοξοι να ξυπνήσουμε γι΄αυτό.Μακάρι.

Ζιώγα Κατερίνα
Εκπαιδευτικός