Ένα αφιέρωμα που οργανώθηκε και επιμελήθηκε η Κοβεντάρειος Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης
Ο «Ερωτόκριτος», Ο Τόπος και ο Πολιτισμός. Μια συνοπτική προσέγγιση από τον Διευθυντή της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Γρεβενών
Ο «Ερωτόκριτος»
του Βιτσέντζου Κορνάρου
από τη Σητεία του 16ου αιώνα
στη Βενετία του 1713
και σήμερα, βρίσκεται σε μια απάνεμη και γεμάτη αγάπη γωνιά, στη Βιβλιοθήκη, στα Γρεβενά!…
Τρεις (3) αιώνες από την πρώτη εκτύπωσή του!!!
Ο Τόπος μας, όπου το εδώδιμου του πολιτισμού είναι αυτοφυές, συνυφασμένη είναι παράλληλα και η οδύσσεια των ανθρώπων και των πολιτιστικών δημιουργημάτων του!…
Ο Ερωτόκριτος κυκλοφόρησε όλον τον 17ο αιώνα σε χειρόγραφα και τυπώθηκε για πρώτη φορά στα 1713, με την επιμέλεια ενός ανώνυμου κρητικού επιμελητή. Ένα αντίτυπό της πρώτης έκδοσής του βρίσκεται στη Γεννάδιο Βιβλιοθήκη στην Αθήνα!
Το δεύτερο αντίτυπο από την πρώτη έκδοση του 1713 της ποιητικής μυθιστορίας, , μετά από δωρεά επιφανούς συμπολίτη μας με καταγωγή από τη Σαμαρίνα, βρίσκεται πλέον στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Γρεβενών.
Ταξιδευτής ο ποιητικός λόγος. Από τις ακτές της Κρήτης ανηφόρισε στη Μεσόγειο- κράτειρα Βενετία του 17ου αιώνα, όπου και τυπώθηκε από το τυπογραφείο Antonio Bortoli και παίρνοντας το στρατί της διαχρονικής μνήμης, μετά από 300 χρόνια, εγκαταστάθηκε στην πόλη των Γρεβενών
Το πιο λαμπερό, λοιπόν, κόσμημα στο περιδέραιο του νεοελληνικού πολιτισμού από την εποχή των μεγάλων δοκιμασιών του έθνους, το 17ο αιώνα, που σμιλεύτηκε στη μήτρα της νεοελληνικής πολιτιστικής ανάπλασης και δημιουργίας, την Κρήτη, στέλνει τώρα το στιλπνό του φως από την «ευγνωμονούσα πόλη» των Γρεβενών.
Ευγνωμονούσα πόλη, γιατί την πόρτα της λευτεριάς της την άνοιξαν οι εθελοντές Κρήτες μαχητές του Μακεδονικού Αγώνα.
Χρόνια τώρα, από την κλασική, την ύστερη, την μεταβυζαντινή, την οθωμανική και την εποχή της Μακεδονικής απελευθέρωσης, άνεμοι ζεστοί, ανυπόταχτοι, από το γιαλό της Κρήτης φερμένοι, χάιδευαν πάντα τη χλόη της Πίνδου και ανακάρπιζαν οι πλαγιές και τα φαράγγια της από την «ουσία» των Ελλήνων.
Τους ιστορικούς αυτούς δεσμούς έρχεται τώρα προσθετικά να τους δέσει ακόμη περισσότερο με πορφυρή κλωστή το κορυφαίο από τα βιβλία της εθνικής, αναγεννησιακής μας δημιουργίας που γράφηκε με τους κυματισμούς του σητειακού όρμου, από τον κορυφαίο μετακλασικό ποιητή, ο οποίος γεννήθηκε, ανδρώθηκε, μορφώθηκε και εμπνεύστηκε κάτω από τον ίδιο ουρανό, με την ίδια ντοπιολαλιά και με τις ίδιες μουσικές που συνεχίζει να στέλνει μέχρι σήμερα ο φλοίσβος των κυμάτων και το σύρσιμο των δοξαριών…
Δεσμοί και ιστορικές σχέσεις ακατάβλητες στο χρόνο που τις επιμηκύνει η ανυπολόγιστης αξίας, δωρεά στην Βιβλιοθήκη μας, του αντιτύπου από την πρώτη εντυπωμένη, πολύ -τραγουδισμένη ποιητική δημιουργία του Κρητικού Πολιτισμού.
Ο λυρισμός του Βιντζέτζου Κορνάρου εξακολουθεί ν’ ασκεί ανέσπερη γοητεία. Έλληνες, Ιταλοί, και λοιποί Ευρωπαίοι αναδίφησαν και ιστόρησαν το μετέωρο των συνθέσεών του. Εικαστικοί, χρονικογράφοι, δραματουργοί και οιστρηλατημένοι ποιητές σκύβουν με κατάνυξη στα νάματά του. Και τώρα το λαμπυρίζον έργο του, στο βουνό-κλειστό τόπο μας, συγκινεί, εμπνέει και μας δημιουργεί την υποχρέωση, ως οικοδεσπότες, να κάνουμε μια αντάξια υποδοχή για το καλωσόρισμά του στην πόλη μας και να τον ενθρονίσουμε πέρα από το σαλόνι της ψυχής μας στην πιο περίβλεπτη θέση της Βιβλιοθήκης μας..
Η Βιβλιοθήκη πρόταξε, άμεσα, τη συντήρηση του Βιβλίου και τώρα βρίσκεται σε μια προσπάθεια για την ασφαλέστερη φύλαξή του.
Προϋπόθεση της καλύτερης φύλαξής του είναι η μεγαλύτερη δημοσιοποίησή του.
Η δημοσιοποίησή του θα προσδώσει εχέγγυα ταυτότητα στο βιβλίο, ως βιβλίο της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Γρεβενών, πράγμα που θα λειτουργήσει προσθετικά, ως ασπίδα προστασίας του.
Για τη δημοσιοποίηση του μεγάλου γεγονότος θα πρέπει να γίνει η τοποθέτηση του βιβλίου στις προθήκες της Βιβλιοθήκης με κάθε επισημότητα, ήτοι: με τη συμμετοχή της πολιτικής και πνευματικής ηγεσίας της Μεγαλονήσου, τη συμμετοχή Κρητικών Πολιτιστικών Σωματείων και Κρητών καλλιτεχνών (εικαστικών, ηθοποιών και τραγουδιστών), οι οποίοι θα μας μεταφέρουν με λόγο στην εποχή του ποιητή, θα απαγγείλουν Ερωτόκριτο και θα τραγουδήσουν τις όμορφες ρίμες του.
Το χοροστάσι των εκδηλώσεων θα πρέπει να είναι υπερβατικό! Θα πρέπει να είναι εφάμιλλο και αντάξιο των μεγάλων συνεδρίων που έχουν οργανωθεί στην Γαλλία, στην Αγγλία, στην Αθήνα και την Κρήτη.. για τον 17ο αιώνα της Ελληνικής Αναγέννησης. Μια πολιτιστική αναγέννηση στα χρόνια της πιο συννεφοσυναγμένης κακοδαιμονίας για τον Τόπο.
Η Δυτική Μακεδονία ήδη από το 1370 βρίσκεται κάτω από την κυριαρχία των Οθωμανών. Από το 1453 η Πόλη είναι αιχμάλωτη των Σουλτάνων. Η Μικρά Ασία από το1071. Η Τραπεζούντα από το 1461. Σ’ όλο τον Ελληνικό κόσμο επικρατεί η Ανατολίτικη Δεσποτεία. Χάνεται η Ελευθερία. Φυλακίζεται το πνεύμα και τα χέρια των ελεύθερων δημιουργών!.. Και μόνο οι περιοχές της Κρήτης, μέχρι το 1669 όταν εκπορθίζεται το Κάστρο από τους Τούρκους και των Επτανήσων που βρίσκονται κάτω από την κυριαρχία των Βενετών, ζουν την άνθηση της «Αναγέννησης» της Δυτικής Ευρώπης, που έχει ως γνώρισμά της, τη στροφή στην κλασική εποχή των Αρχαίων Ελλήνων.
Σε μια εποχή, που όσο θα επιστρέφουμε, τόσο περισσότερο θα αναβαθμίζεται το πνεύμα και ο πολιτισμός μας!..
Πέρασαν από τον Τόπο καιροί και λαοί.
Ο Τόπος δεν είχε ιδιαίτερο πλούτο και χλιδή.
Καράβια πειρατικά όργωναν όλες τις εποχές τις θάλασσες του και ορδές ετερόγλωσσων ξεχύνονταν από το Βορρά και την Ανατολή τρυγώντας τον αυτοφυή λόγο, τη μεθυστική του τέχνη και αποδεκατίζοντας τους σμιλευτές του!
Και ο λόγος και η τέχνη εκβλάσταναν και ανακάρπιζαν παρά το κούρσο και τη μανία των καιρών. Και έδινε ο Τόπος , ως τροφός, το εδώδιμο του Πολιτισμού!..
Έναν Πολιτισμό που δεν είναι ορατός, γι’ αυτούς που δεν έχουν την εστίαση του υπερβατού!..
Έναν Πολιτισμό που δεν είναι απτός, γι’ αυτούς που δεν άγγιξαν το εξαϋλωμένο!.. Το Πνεύμα!…
Έναν Πολιτισμό, που δεν εκπέμπει ήχους και μουσικές, γι αυτούς που ακολούθησαν την προτροπή του Λαερτίδη Οδυσσέα!…
Έναν Πολιτισμό που στην αυλή του φυτρώνει ο «λωτός» της ζωής, που σε αιχμαλωτίζει με τη γεύση του και ταυτόχρονα σε απελευθερώνει με τη γνώση του!…
Ένας Πολιτισμός που θα έπρεπε να έχει κανείς όλες τις αισθήσεις του αναπτυγμένες για να μπορέσει να τον ιδεί και να επικοινωνήσει με του δημιουργούς του!…
Ένας πολιτισμός διαχρονικός και αιώνιος που έρχεται από το μέλλον
Ο Βιτσέντζος Κορνάρος σμίλεψε με τους ηρωικούς στίχους του, που τους τραγούδησε η ασίγαστη Κρητική λύρα, την ψυχή χιλιάδων γενναίων Ρωτόκριτων με οράματα, με αξίες, με φρόνηση, με άμετρη αγάπη για την πατρίδα. Κι όταν το χρέος με την αρχαιοελληνική του ερμηνεία τους επίταξε, τότε βρέθηκαν εθελοντές αντάρτες στα βουνά της Βόρειας εσχατιάς της πατρίδας, στη Μακεδονία μας!… και μπήκαν ελευθερωτές στην πόλη των Γρεβενών!…
«… τα μάτια δεν καλοθωρού στο μάκρεμα του τόπου, μα πλια μακρά μα πλια καλά θωρεί η καρδιά τ’ ανθρώπου…»
Ευχαριστούμε την Κοβεντάρειο Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης που μας έδωσε την δυνατότητα, για πρώτη φορά, να ανακοινώσουμε την απόκτηση, μετά από δωρεά, στη Βιβλιοθήκη μας αυτού του πολύτιμου πολιτιστικού θησαυρού!….
Σίμος Ζαγκανίκας
