Ένας Έλληνας επιχειρηματίας, κρατώντας μια βαλίτσα γεμάτη ευρώ, βηματίζει νευρικός μπροστά από την ουρά που έχει σχηματιστεί στον έλεγχο διαβατηρίων στο «Ελ. Βενιζέλος».
Οι καταπονημένοι τελωνιακοί του κάνουν νόημα να περάσει. Λίγες ώρες αργότερα φτάνει στην Φρανκφούρτη και καταθέτει τα χρήματά του γρήγορα σε γερμανική τράπεζα. Με αυτό το χαρακτηριστικό παράδειγμα, άρθρο των New York Times περιγράφει πώς «έκαναν φτερά» από τις ελληνικές τράπεζες περίπου 40 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η απόσυρση των χρημάτων από τις ελληνικές τράπεζες είναι μόλις ένα μικρό κομμάτι του συνολικού παζλ της ελληνικής οικονομίας και της συνακόλουθης πτώση της έπειτα από δύο διασώσεις. Με την τρίτη διάσωση, υποστηρίζει η εφημερίδα, η Ελλάδα και πάλι δεν πρόκειται να δει τα χρήματα να μπαίνουν στα ταμεία της. Ελάχιστα από αυτά θα επενδυθούν στην πραγματική οικονομία για να τονωθεί η ανάπτυξη.
«Γνωρίζω πως αυτό που κάνω δεν είναι και πολύ πατριωτικό. Ωστόσο, αυτά τα χρήματα είναι οικονομίες μιας ζωής των γονιών μου και πλέον δεν είναι ασφαλή στις ελληνικές τράπεζες» λέει ο έλληνας επιχειρηματίας. Το 2010 η Ελλάδα έλαβε περίπου 360 δισεκατομμύρια ευρώ από τους δανειστές της και τώρα αναμένεται να λάβει άλλα 86 δισεκατομμύρια ευρώ τα οποία θα έχουν την ίδια τύχη με τα προηγούμενα: σημαντικό μέρος θα χρησιμοποιηθεί για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και για την πληρωμή δανείων και ομολόγων. Η μοναδική διαφορά σε αυτή τη συμφωνία είναι ότι η Κομισιόν υπόσχεται πως θα προσφέρει αναπτυξιακό πακέτο που θα φτάσει ακόμη και στα 35 δισεκατομμύρια ευρώ. Μόνο που αυτά τα χρήματα δεν αναμένεται να φτάσουν πριν από το τέλος του 2015 – και πάλι χωρίς αυτό να είναι βέβαιο.
Η γενική αίσθηση στους Έλληνες είναι πως αυτά τα χρήματα δεν θα τους ωφελήσουν. «Τα χρήματα από τα Μνημόνια πηγαίνουν ως επί το πλείστον στις τράπεζες και τους δανειστές. Μακάρι να βοηθήσουν, αλλά οι τράπεζες δεν δίνουν δάνεια και δεν βλέπω πώς αυτά τα χρήματα θα πάνε στην πραγματική οικονομία» λέει ο Νίκος Καλαμπούγιας, ο οποίος διατηρεί οπωροπωλείο στο κέντρο της Αθήνας. Στη Γερμανία όμως και στις άλλες χώρες της Βόρειας Ευρώπης επικρατεί μια εντελώς άλλη άποψη: ότι οι πλουσιότεροι Ευρωπαίοι δίνουν χρήματα στους Έλληνες και αυτοί τα σπαταλούν. Υπάρχουν, βέβαια, και εκείνοι που παραδέχονται πως αυτή τη φορά η Ελλάδα είναι όντως πνιγμένη από το υπέρβαρο χρέος της, κάτι που περιπλέκει ακόμη περισσότερο το σχέδιο διάσωσης. Ο σκεπτικισμός έγκειται στο ότι ελάχιστοι πιστεύουν ότι οποιαδήποτε ενίσχυση έρθει προς την Ελλάδα θα καταφέρει, τελικά, να τονώσει την οικονομία της.
Το ΔΝΤ έδειξε με κάθε τρόπο πως δεν θέλει να μετέχει σε ένα πρόγραμμα που δεν έχει προοπτικές επιτυχίας. Αξιωματούχος της ΕKT, υπό τον όρο της ανωνυμίας, παραδέχεται πως πρέπει να υπάρξει μια μορφή ελάφρυνσης χρέους στην Ελλάδα, η οποία όμως θα πρέπει να συνδεθεί με μεταρρυθμίσεις που θα διασφαλίζουν πως η χώρα θα αναπτυχθεί ξανά. Είναι λογικό το να σωθούν οι ελληνικές τράπεζες, άρα και να χρησιμοποιηθούν αρκετά χρήματα των διασώσεων προς αυτή την κατεύθυνση, σημειώνει το άρθρο, καθώς η κατάρρευσή τους θα προκαλούσε σημαντικούς κλυδωνισμούς σε όλη την οικονομία της χώρας. Ο Νίκος Βέττας, διευθυντής του ΙΟΒΕ σημειώνει: «Οτιδήποτε συμβαίνει με τις τράπεζες καθηλώνει όλη την οικονομία. Τα χρήματα δόθηκαν προς τις τράπεζες και η σκέψη ήταν πως από τη στιγμή που αυτές θα σταθεροποιηθούν, η οικονομία θα αρχίσει να προχωράει ξανά. Τουλάχιστον, αυτό ήταν το σχέδιο». Αυτό όμως δεν έγινε, με αποτέλεσμα η ελληνική οικονομία να αποκτήσει ένα βουνό χρέους.
Οι οικονομολόγοι υποστηρίζουν πως και το νέο πακέτο δεν θα βελτιώσει πολύ τα πράγματα. Αυτή τη στιγμή, περίπου το 1/3 του πακέτου διάσωσης θα πάει στις τράπεζες που το έχουν περισσότερο ανάγκη από ποτέ. Η εκροή καταθέσεων, αλλά και η πολιτική αναταραχή έχουν πλήξει καίρια τα τραπεζικά ιδρύματα, ενώ τα capital controls πνίγουν την επιχειρηματική δραστηριότητα. Τα υπόλοιπα χρήματα θα χρησιμοποιηθούν για τις πληρωμές των πιστωτών (ΕΚΤ και ΔΝΤ), σύμφωνα με τη βρετανική εταιρεία αναλύσεων Οxford Economics. «Δανείζουν νέα χρήματα για να αποπληρώσουν τα προηγούμενα χρήματα. Η ελληνική τραγωδία είναι ότι δεν υπάρχουν νικητές» σχολιάζει ο οικονομολόγος του Πρίνστον, Ασόκα Μόντι.
