Του Δημήτρη Παφίλα
Η αξιοπιστία στις αγορές είναι το άλφα και το ωμέγα, διότι εάν αυτή δεν υπάρχει, δεν μπορεί να διοργανωθεί ούτε λαχειοφόρος αγορά, όχι να ανοίξει ένα ανεπτυγμένο χρηματιστήριο που έκλεισε εξαιτίας της επιβολής κεφαλαιακών ελέγχων.
Γι’ αυτό και οι Αρχές (τραπεζικές και χρηματιστηριακές) έχουν επιδοθεί σε αγώνα δρόμου για να επανεκκινήσει το ελληνικό χρηματιστήριο και κυρίως για να επανέλθει σταδιακά η χαμένη του αξιοπιστία. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και το Χρηματιστήριο περίμεναν την περασμένη Παρασκευή την έγκριση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για το άνοιγμα του Χ.Α., και τη συμφωνία ώστε οι Ελληνες επενδυτές να διεξάγουν συναλλαγές ελεύθερα, όπως οι ξένοι, με μοναδικό περιορισμό την έξοδο κεφαλαίων προς το εξωτερικό. Απώτερος στόχος είναι όλοι οι συμμετέχοντες επενδυτές να μπορούν να αγοράσουν και να πουλήσουν ελεύθερα, προκειμένου να επανέλθει ο μηχανισμός διαμόρφωσης των τιμών και σε δεύτερη φάση το Χρηματιστήριο να μπορέσει να επιτελέσει τον ρόλο του, δηλαδή να χρηματοδοτήσει τις ελληνικές επιχειρήσεις και την ανάπτυξη της εγχώριας οικονομίας. Οι φορείς της αγοράς συμφώνησαν και τρέχουν προκειμένου να επαναλειτουργήσει το Χρηματιστήριο τη Δευτέρα ή την Τρίτη, αν και η τελική απόφαση ανήκει στον υπουργό Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο.
Ας δούμε αναλυτικά τι θα συμβεί με τις χρηματιστηριακές συναλλαγές απαντώντας σε 8 ερωτήματα που προέκυψαν μετά την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων.
Πάντως, αυτό που προέχει είναι το άνοιγμα, καθώς ακόμη και στις πιο δύσκολες περιστάσεις (Αίγυπτος, εμφύλιες ταραχές) η χρηματιστηριακή αγορά έκλεισε μεν, αλλά άνοιξε σε 48 ώρες.
1. Θα μπορούν οι Ελληνες να αγοράζουν και να πωλούν μετοχές χρησιμοποιώντας τα τραπεζικά υπόλοιπα στις χρηματιστηριακές;
Ο στόχος όλων των φορέων της αγοράς κατά την τελευταία συνάντηση την περασμένη Πέμπτη ήταν κοινός. Δηλαδή οι Ελληνες επενδυτές να μπορούν να αγοράζουν και να πωλούν μετοχές χρησιμοποιώντας τα τραπεζικά υπόλοιπα με μοναδικό περιορισμό να μην εξέλθουν εκτός του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, στο εξωτερικό. Σύμφωνα με στοιχεία του ΣΜΕΧΑ, τα υπόλοιπα στους τραπεζικούς λογαριασμούς ήταν κάτω από 100 εκατ. ευρώ, ενώ άλλοι χρηματιστές τα υπολόγιζαν στα 30 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με τις απόψεις φορέων της αγοράς, εάν ετίθετο όριο ανάληψης ανά εβδομάδα, τότε αυτό θα προκαλούσε στρεβλώσεις. Πάντως, από το Χρηματιστήριο τονιζόταν ότι με όριο ή χωρίς σημασία έχει το άνοιγμα της αγοράς ώστε να αποκατασταθεί μέρος της χαμένης αξιοπιστίας.
2. Τι θα συμβεί με τους λογαριασμούς σε εσωτερικό και εξωτερικό;
Γενικά ισχύει η απαγόρευση μεταφοράς από λογαριασμό του εσωτερικού στο εξωτερικό, καθώς προτεραιότητα του ελληνικού τραπεζικού συστήματος είναι να μη διοχετευτούν άλλα χρήματα στην αλλοδαπή.
3. Τι θα συμβεί με τους ξένους επενδυτές; Θα μπορούν να πωλήσουν τις μετοχές που κατέχουν ελεύθερα και αντίστοιχα να αγοράσουν καταθέτοντας χρήματα;
Ναι, οι ξένοι θα μπορούν να αγοράζουν και να πωλούν ελεύθερα. Εξαρχής, άλλωστε, η ελευθερία αποεπένδυσης από τους ξένους επενδυτές ήταν αδιαπραγμάτευτη για το Ελληνικό Χρηματιστήριο εξαιτίας του γεγονότος ότι οι ελληνικές μετοχές συμμετέχουν στους δείκτες MSCI και FTSE. Εάν μέχρι τις 19 Αυγούστου δεν λειτουργούσε το Χρηματιστήριο, τότε ο MSCI θα προχωρούσε σε υποβάθμισή του σε καθεστώς standalone από αναδυόμενη αγορά. Οι συνέπειες θα ήταν καταστροφικές για τον καθημερινό όγκο συναλλαγών. Η ελληνική αγορά θα κινδύνευε να συρρικνώσει τον τζίρο της στα 20-40 εκατ. ευρώ, σε μια περίοδο όπου χρειάζεται απεγνωσμένα τα κεφάλαια από το εξωτερικό.
4. Θα διαπραγματεύονται οι τραπεζικές μετοχές ενόσω δεν έχει λυθεί το θέμα της ανακεφαλαιοποίησής τους;
Το ζήτημα της επαναδιαπραγμάτευσης των ελληνικών τραπεζικών μετοχών είναι αποκλειστικής αρμοδιότητας της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Αν και χρειάζεται συναπόφαση από το Χρηματιστήριο, διότι οι τραπεζικές μετοχές συμμετέχουν στους δείκτες, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς είναι η μοναδική που πρέπει να κρίνει και όχι η Τράπεζα της Ελλάδος.
Από την πλευρά των ξένων επενδυτών υπάρχει μεγάλη αντίδραση σε μια προσπάθεια μανιπουλαρίσματος, δηλαδή να ανασταλεί η διαπραγμάτευση των τραπεζικών μετοχών. Οπως τονίζουν, η αγορά θα τις αποτιμήσει εκεί όπου πρέπει. Σε κάθε περίπτωση, όμως, αυτό πρέπει να γίνει ελεύθερα.
5. Θα απαγορευτεί η πώληση τραπεζικών μετοχών που δεν κατέχονται κατά την πρώτη περίοδο;
Η πώληση μετοχών που δεν κατέχονται (γυμνό short selling) ήταν ήδη κλειστή και πιθανότατα θα συνεχιστεί μέχρι να αρθούν οι λόγοι για τους οποίους επιβλήθηκε.
6. Θα μπορεί ένας επενδυτής που διαθέτει, λ.χ., έναν τίτλο ομολόγου εξωτερικού να τον ρευστοποιήσει και να τον μεταφέρει στο εσωτερικό;
Μέχρι τώρα λόγω και της ντιρεκτίβας που βγήκε απαγορεύεται η μεταφορά τίτλων. Μάλιστα, τα αιτήματα επενδυτών σε ελληνικές τράπεζες δεν απαντώνται στην αρμόδια επιτροπή, έτσι η μεταφορά δεν είναι εφικτή. Οπως λέει, όμως, ανώτερη πηγή της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, ο στόχος είναι να επιτραπεί αυτή η μεταφορά και έτσι τα χρήματα να εισέλθουν στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Ευνόητο είναι ότι η πώληση στο εξωτερικό δεν απαγορεύεται, όπως άλλωστε προαναφέρθηκε.
7. Θα έχει το δικαίωμα ένας επενδυτής που διαθέτει σύμβαση περιθωρίου (margin) να μεταφέρει χρήματα όταν οι τιμές των μετοχών έχουν πέσει;
Ναι. Σύμφωνα με στελέχη του ΣΜΕΧΑ, οι επενδυτές θα μπορούν να μεταφέρουν χρήματα από τον τραπεζικό λογαριασμό τους (λ.χ. 10.000 ευρώ) προκείμενου να ικανοποιήσουν την όποια διαφορά δημιουργείται. Συνεπώς, με τη δυνατότητα αυτή εξαλείφεται μια βασική πηγή πωλήσεων από την οποία θα σημειώνονταν αυτόματες πωλήσεις (margin call). Τα ίδια θα ισχύσουν και για την πίστωση σε θέσεις από παράγωγα ή καταβολή μετρητών.
8. Τι θα συμβεί με τις ελληνικές χρηματιστηριακές οι οποίες έχουν την ιδιότητα του market maker;
Για το θέμα αυτό θα χρειαστεί ειδική αντιμετώπιση, καθώς αρκετές χρηματιστηριακές αντιμετωπίζουν το φάσμα των ζημιών, αφού έληγαν θέσεις στα παράγωγα όταν πραγματοποιήθηκε η τραπεζική αργία. Αυτές οι θέσεις διευθετήθηκαν με ημερομηνία 26 Ιουνίου (ενώ οι σειρές παραγώγων έληγαν στις 17 Ιουλίου) και ουσιαστικά ήταν θέσεις short (πώληση) στα παράγωγα και long (αγορά) στις μετοχές (δηλαδή long στην αγορά). Αν η αγορά κινηθεί καθοδικά την πρώτη μέρα, όπως όλοι αναμένουν, τότε οι χρηματιστηριακές market makers θα σημειώσουν μεγάλες ζημίες.
9. Επιτρέπεται η αγορά μετοχών στο εξωτερικό από τις ελληνικές χρηματιστηριακές;
Η έξοδος χρημάτων από την Ελλάδα στο εξωτερικό απαγορεύεται, όπως συνέβη και στους κεφαλαιακούς ελέγχους στην Κύπρο.
