Μετά από μια παρένθεση με άρθρα σχετικά με την επικαιρότητα, επανερχόμαστε στη σειρά μας ”Σύγχρονες θρησκείες”.
Σειρά έχει ο Βουδισμός, ο οποίος εμφανίζεται κατ΄αρχήν στους κόλπους του Ινδουισμού ως ανανεωτικό και αναθεωρητικό κίνημα με αποτέλεσμα να απομακρυνθεί απ΄αυτόν. Μετά από 2500 χρόνια μέσα στον πνευματικό και θρησκευτικό χώρο της βουδδιστικής παράδοσης συστεγάζονται σήμερα πολλές επί μέρους παραδόσεις, που υπήρχαν σε διάφορους λαούς της Ασίας και αναμείχθηκαν με το βασικό δόγμα του Σιντάρτα Γκαουτάμα, του Βούδδα.
<
Ο Γκαουτάμα (563-483 π.Χ) γεννήθηκε στο σημερινό Νεπάλ.
Ανήκε στην τάξη των ευγενών και αναζητώντας, ως ανήσυχη φύση που ήταν, τελειότερη μορφή ζωής, εγκατέλειψε την οικογένειά του και τον πλούτο και μελέτησε τη ζωή των ασκητών.
Ταυτόχρονα υπέβαλε τον εαυτό του σε αυστηρότατη άσκηση, θέλοντας να δώσει λύση στο ερώτημα γιατί υπάρχει πόνος στη ζωή του ανθρώπου.
”Τέσσερα θεάματα” που είχε παρακολουθήσει, πριν πάρει το δρόμο του ασκητή, είχαν σταθεί αποφασιστικά στην αναζήτησή του.
Τα τρία απ΄αυτά είχαν σχέση με τον πόνο: ένας γέροντας καταβεβλημένος, ένας άρρωστος κι ένας νεκρός.
Το τέταρτο του έδινε διέξοδο από τη θλίψη που ένιωθε με τα προηγούμενα:ένας ασκητής γαλήνιος, έχοντας ξεπεράσει με την άσκηση τη θλίψη.
Ο Γκαουτάμα όμως μετά από αρκετά χρόνια άσκησης διαπίστωσε ότι ούτε η υπερβολική άσκηση έλυνε το πρόβλημά του.
Μετά από πολλές αναζητήσεις και κατά τη διάρκεια περισυλλογής ήρθε ο ”φωτισμός”.
Συνειδητοποίησε ότι αιτία του πόνου είναι η επιθυμία.
Μόλις απελευθερωθεί ο άνθρωπος από την επιθυμία περιέρχεται σε κατάσταση φωτισμού, γίνεται ”φωτισμένος”.
Αυτή είναι η σημασία της λέξεως Βούδδας.
Ο Γκουατάμα διατύπωσε στους μαθητές, που γρήγορα απέκτησε, τη βασική του διδασκαλία, της οποίας τα κύρια σημεία είναι:
1. Οι τέσσερις ευγενικές αλήθειες: α. Στη ζωή υπάρχει πόνος
β. Αιτία του πόνου είναι η επιθυμία
γ. Ο πόνος παύει να υπάρχει, όταν ξεριζωθεί η επιθυμία
δ. Ακολουθώντας την οκταπλή οδό πετυχαίνει κανείς το φωτισμό.
2. Η οκταπλή οδός αποτελεί ένα σύστημα οκτώ διαδοχικών σταδίων, που βοηθεί τον άνθρωπο να πετύχει τη γνώση, την αρετή και τέλος τον αυτοβυθισμό, που έχει ως αποτέλεσμα τη βίωση της ”Νιρβάνα”.
Η Νιρβάνα είναι η λύτρωση και ορίζεται ως κατάσταση απελευθέρωσης του ανθρώπου από τον πόνο, αφού μ΄αυτήν σβήνει η φλόγα της επιθυμίας.
Θεωρείται ο ύψιστος στόχος του Βουδδιστή και χαρακτηρίζεται ως ”τέλος του πόνου”, σβήσιμο από τον κύκλο των συνεχών μετενσαρκώσεων.
Για να πετύχει κανείς τη Νιρβάνα χρειάζεται άσκηση σε αναρίθμητες ζωές, ενώ ο ιδεωδέστερος τρόπος βίωσης της διδασκαλίας αυτής είναι η μοναχική ζωή.
Τα μοναστήρια στην Ασία είναι πολυάριθμα και οι μοναχοί χιλιάδες.
Ο τρόπος ζωής τους είναι πολύ απλός, ώστε απερίσπαστα να επιδίδονται στο ”διαλογισμό”, που είναι μέθοδος αυτοσυγκέντρωσης, ώστε να πετύχουν την απόσπασή τους από τις έγνοιες του κόσμου και να φωτιστούν.
Βασικό ιερό κείμενο του Βουδδισμού είναι ο ”Κανών Πάλι”, που περιέχει τις διδασκαλίες του Βούδδα, ενώ με το πέρασμα των αιώνων διαμορφώθηκαν και άλλα ιερά κείμενα που σχετίζονται με τις κατά τόπους παραδόσεις.
Ο Βουδδισμός δεν παρέμεινε ενιαίος.
Μετά το Β΄μ.Χ αιώνα αναμείχθηκε με άλλες θρησκευτικές παραδόσεις και τελικά εξελίχθηκε με δύο μορφές.
Η μία έχει ένα περισσότερο μη θεϊστικό χαρακτήρα (ο άνθρωπος λυτρώνεται με δικές του προσπάθειες), ενώ η δεύτερη αποδέχεται ένα απόλυτο, που είτε με το όνομα Βούδδας είτε κάτω από άλλα ονόματα, θεωρείται ως η ουσία του σύμπαντος (η λύτρωση πετυχαίνεται με τη μεσολάβηση κάποιου σωτήρα).
Το πλήθος των ασιατικών λαών θεώρησε με τον καιρό το Βούδδα ως υπερφυσικό ον και δημιούργησε ποικίλες μορφές λατρείας, γιορτές, προσκυνήματα, ναούς, ιερούς χώρους κτλ.
Τα κέντρα λατρείας στο Βουδδισμό εντοπίζονται στα μοναστήρια, όπου συγκεντρώνονται και συμμετέχουν και οι λαϊκοί.
Αντικείμενα λατρείας είναι τα ιερά λείψανα διάφορων μαθητών του Βούδδα ή άλλων πνευματικών διδασκάλων της θρησκείας τους, το ”ιερό δέντρο”, κάτω απ΄το οποίο φωτίστηκε ο Βούδδας και τα αγάλματα του Βούδδα με τις χαρακτηριστικές στάσεις.
Ο Βουδδισμός σήμερα αποτελεί ”ένα πολυδύναμο σύστημα φιλισοφίας, μεταφυσικής και μυστικισμού”.
Συνδυάζει τα χαρακτηριστικά μιας εξωτικής θρησκείας, έχοντας σύστημα δογμάτων και ηθικών αξιών, με τον εκλεπτυσμένο φιλοσοφικό στοχασμό και την οξυδερκή ψυχολογική ερμηνεία του ανθρώπινου φαινομένου.
Στο δυτικό κόσμο ιδρύονται ”βουδδιστικές εταιρείες”, που εργάζονται ιεραποστολικά, κυρίως στα αστικά κέντρα.
Παράλληλα το ενδιαφέρον πολλών ερευνητών και νέων στρέφεται κυρίως στις ψυχολογικές και φιλοσοφικές ερμηνείες του Βουδδισμού για τον άνθρωπο και τη ζωή.
Η άκριτη και επιφανειακή προσέγγιση τέτοιων ερμηνειών τις περισσότερες φορές έχει αρνητικά αποτελέσματα σ΄αυτούς που τις αποδέχονται.
Όσο για μας τους ορθοδόξους χριστιανούς πρέπει να ξέρουμε ότι για την προ Χριστού εποχή οι δοξασίες του Βουδδισμού ήταν μια όαση.
Ένα φως.
Ομιχλώδες όμως.
Θαμπό.
Μια φιλοσοφία με ψήγματα χρυσού.
Από τότε όμως που ήρθε στη γη ο Ήλιος Χριστός και παραμένει και θα παραμένει αιώνια το Φως μας, κάθε άλλο φως
ωχριά και αδυνατίζει.
Είναι τυχεροί οι άνθρωποι που κάνουν αυτοί την αξιολόγηση.
Γι΄αυτό όχι μόνο να ευχαριστούμε το Θεό που στην πατρίδα μας Τον γνωρίσαμε και Τον αναγνωρίσαμε, αλλά να δεόμαστε και θεμιτά να αγωνιζόμαστε να γνωρίσουν και οι άλλοι λαοί και οι άλλοι άνθρωποι γύρω μας την πίστη μας, που είναι πίστη:
Στον Ουράνιο Θεό και Πατέρα, όπως μας Τον γνώρισε ο Χριστός.
Στο Θεάνθρωπο Κύριο, που προϋπήρχε στον κόλπο του Πατέρα ως ο Θεός Λόγος και άφησε τους ουρανούς, έγινε άνθρωπος, έπαθε, σταυρώθηκε για την απελευθέρωσή μας από το Σατανά, και την τρίτη μέρα αναστήθηκε.
(Κι εδώ σημειώνουμε πως κάθε άλλης θρησκείας ο αρχηγός είναι μόνο άνθρωπος θνητός — ξεχωριστός βέβαια φιλοσοφικός ηγέτης για την εποχή του — , που πέθανε όμως όπως όλοι εμείς).
Και στον Παράκλητο, το τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, που είναι κι αυτό προσωπικότητα, όπως και ο Πατέρας και ο Χριστός, και του χρωστάμε το φωτισμό και τον αγιασμό μας.
Τη χαρά και την ειρήνη μας.
Επίσης να γνωρίσουν και οι άλλοι την πίστη μας και στο πρόσωπο της Παναγίας μητέρας και των αγίων μας.
Και ας μην κλυδωνιζόμαστε, όταν βλέπουμε ότι πολλοί συνάνθρωποί μας δυστυχώς παρασύρονται σε άλλα θρησκεύματα.
Είναι γιατί έχουν άγνοια γύρω από το Χριστό ή γιατί Τον γνώρισαν στρεβλωμένα από μας τους επιφανειακούς χριστιανούς.
Μακάρι ο Θεός να μας συγχωρήσει γι΄αυτό.
Μακάρι.
Κατερίνα Ζιώγα
Εκπαιδευτικός
