Γράφει ο Βασίλης Αποστόλου, πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου Εξάρχου Γρεβενών
Η εκδήλωση:
Πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 12 Ιουλίου 2015 στο ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου Χρωμίου Κοζάνης, στον Μπούρινο, στο χώρο του Μακεδονικού Αγώνα εκκλησιασμός στον οποίο ιερούργησαν o τοπικός ιερέας κ. Παρασκευάς Τσινικλίδης κι ο παπαδάσκαλος, κάτοικος Εξάρχου, Λευτέρης Μαυρίδης. Στη συνέχεια τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση στην προτομή του αείμνηστου δασκάλου Κ. Σιαμπανόπουλου στο περιβάλλοντα χώρο του Μακεδονικού Αγώνα με διοργανωτές την τοπική κοινότητα Χρωμίου, τον τοπικό πολιτιστικό σύλλογο “Η Ρωμιοσύνη” και την εκκλησιαστική επιτροπή.
Δεξίωση: Ακολούθησε δεξίωση στο Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα με κύριο ομιλητή το δάσκαλο Λευτέρη Σιαμπανόπουλο και συντονιστή της εκδήλωσης τον κ. Ευάγγελο Σιαμπανόπουλο. Ακολούθησαν τοποθετήσεις, ομιλίες για το έργο και την προσφορά του αείμνηστου δασκάλου Κώστα Σιαμπανόπουλου από τον αντιδήμαρχο της δημοτικής κοινότητας Ελίμειας κ.Ζαγάρα Ευθύμιο, τον πρόεδρο του τοπικού Συμβουλίου Χρωμίου κ. Γαμβρέλα Ευάγγελο, από τον πρόεδρο του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών κ. Πολυνείκη Αγγέλη, τον πολιτευτή κ. Γρηγόρη Μητλιάγκα, τον αντιδήμαρχο Κοζάνης κ.Δεσποτίδη Κώστα, το γράφοντα, τον Παπαλευτέρη, τον καθηγητή Αγγλικών και συνεργάτη του προέδρου κ. Παπαϊωάννου, τον πρόεδρο του βιοτεχνικού επιμελητηρίου κ. Κυρακίδη Κώστα, από τη μαθήτρια και συνεργάτιδα του δασκάλου κ.Στέλα Γκουρτζιούμη η οποία τραγούδησε με αρίστη καλλιφωνία τα δημοτικά τραγούδια “Ο δάσκαλος ροβόλησε σπό του Μπούρινου τη ράχη”, “Να σ’ αγναντεύω Μπούρινε…”, από το Χρήστο Σιαμπανόπουλο. Ακόμη παραβρέθηκαν ο δημοτικός σύμβουλος Σιαμπανόπουλος Γεώργιος, η αδερφή του δασκάλου κ. Μαρία Τσιτούρα συνεργάτιδα για πολλά χρόνια, ο δάσκαλος του χωριού Άγγελος Μανώλας περυσινός ομιλητής της εκδήλωσης, η οικογένεια Θεόδωρου Γκαραλιού από Αιανή η οποία στήριξε τον ίδιο και το έργο του δασκάλου, ο δικηγόρος Παπαϊωάννου. Στην δεξίωση προσφέρθηκαν τοπικά εδέσματα, τσιπουρομεζέδες προσφορά των γυναικών του χωριού, με επικεφαλής την αεικίνητη κ.Ντίνα Σιαμανοπούλου.
Σκοπός της εκδήλωσης: Η εκδήλωση πραγματοποιείται για τρίτη συνεχή χρονιά. Στόχος των διοργανωτών όπως δήλωσε ο συντονιστής της εκδήλωσης Ε.Σιαμπανόπουλος είναι να κρατηθεί ζωντανή η μνήμη του δασκάλου και η αρετή του “ανιδιοτέλεια, προσφορά, δημιουργία, αγάπη για τον τόπο, την ιστορία, την πατρίδα”. Ο Κ.Σιαμπανόπουλος πρόσφερε τα μάλα στον τόπο μας. Οργάνωσε, τελειοποίησε το Λαογραφικό -Ιστορικό Μουσείο του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών Κοζάνης το καμάρι του τόπου μας, που προσελκύει καθημερινά πλήθος επισκεπτών συμβάλλοντας στην οικονομική ανάπτυξη της πόλης της Κοζάνης, συνέβαλε ως δάσκαλος Αιανής να οργανώσει, να προτάξει την ίδρυση της αρχαιολογικής συλλογής Αιανής και την μετεξέλιξή του σε ένα σύγχρονο μουσείο, την ίδρυση του Μουσείου του Μακεδονικού Αγώνα (στεγασμένου και υπαίθριου) στον παλιό οικισμό Μπούρινος (Πούρινος) εκεί που οι επαναστάτες της περιοχής Γρεβενών-Κοζάνης αντιτάχτηκαν το 1878 στην ίδρυση της Μεγάλης Βουλγαρίας.
Λίγα λόγια για το Χρώμιον
Γενικά: Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 640 μέτρων με πλησιέστερους οικισμούς την Αιανή, Βάρης, Ποντινή. Οι κάτοικοι διακρίνονται για την κοινωνικότητα, τη φιλοξενία, την ευγένεια. Προπολεμικά εργαζόταν στις μεταλλευτικές επιχειρήσεις, εξόρυξης του ορυκτού χρωμίτη, όπου πήρε και το όνομα. Είναι γνωστό και για το Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα που στήθηκε στο διαλυμένο οικισμό Πούρινο από το Σύνδεσμο Γραμμάτων και Τεχνών Π.Ε Κοζάνης.
Κοινοτικά: Στις 31-12-1918 ορίζεται έδρα κοινότητος Σφιλτσίου. Το 1927 μετονομάζεται σε Χρώμιον. Αποσπάται από την Επαρχία Γρεβενών στις 10-4-1933 και υπάγεται στην επαρχία Κοζάνης του Νομού Κοζάνης. Στις 4-12-1997 εντάσσεται στο Δήμο Αιανής και στις 7-6-2010 στο Δήμο Κοζάνης.
Το κ.σ με πρόεδρο τον Αριστείδη Λαμπαδά και μέλη τους Ελευθέριο Φωτόπουλο, Ιωάννη Παπαϊωάννου, Αθανάσιο Ρούση, Ιωάννη Σιαμπανόπουλο αποφάσισαν την απαγόρευση να κόπτουν ξύλα είδος πουρνάρια παντός είδους εις άπαντας τους κατοίκους και τα περίχωρα δια μία πενταετία στη θέση ήμερο από Ντραγκύλα μέχρι Νικόλα λάκκου για συντήρηση των δέντρων και προς τροφή της κτηνοτροφίας αιγοπροβάτων (13-1-52).
Το κοινοτικό Συμβούλιο με πρόεδρο τον Ιωάννη Β.Σιαμπανόπουλο δεν παύει ούτε στιγμή να ενεργεί για το καλό του χωριού. Αποτέλεσμα των ενεργειών είναι η κατασκευή ποτίστρας σε υψόμετρο 1650 μέτρων. Οι κάτοικοι του χωριού με μεγάλη προθυμία βοήθησαν στο έργο τους, μεταφέροντας τα υλικά, τα απαιτούμενα για την ποτίστρα με τα ζώα επειδή δεν υπάρχει δρόμος κατάλληλος για αυτοκίνητο. Ισοπεδώθηκε η πλατεία κι άρχισε ο καλλωπισμός. Επίσης έγινε διαμοιρασμός της χέρσου μέχρι τούδε εκτάσεως αποτελουμένης εκ 400 στρεμμάτων, στους κατοίκους που ήδη έχουν αρχίσει να καλλιεργούν τα μερίδιά των (Δ.Μ 30-11-59).
Δια το δημοψήφισμα της 3ης Νοεμβρίου 1935 οι χωροφύλακες των οικείων σταθμών στις 28 Οκτωβρίου επέδωσαν το διορισμό των ως μελών των εφορευτικών επιτροπών τους Ευαγ. Σιαμπανόπουλο, Ματθαίος Παπαγεωργίου, Αριστ. Λαμπαδάς (60/687).
Οδοποιΐα: Στις 30-5-38 το Ειδικό Ταμείο Επαρχιακής Οδοποιίας αποφάσισε τη σύναψη δανείου 6.000.000 δραχμών για την επέκταση της οδού Κοζάνης-Αιανής ως το Χρώμιο.
Η σπουδαιότης του έργου συνίσταται στο ότι θα εξυπηρετηθούν 14 χωριά. Διότι θα συντελέσει τα μέγιστα στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής τόσο από γεωργοκτηνοτροφικής απόψεως όσον και από εκπολιτιστικής και από απόψεως εκμεταλλεύσεως των εν τη περιφερεία ταύτη πλουσιοτάτων μεταλλείων, ιδία χρωμίου (περιεκτικότης 48-50 %). Δια της εκμεταλλεύσεως των μεταλλείων τούτων μεγάλως θα αναπτυχθεί η Εθνική Οικονομία, θα συντελέσει εις την εισαγωγή συναλλάγματος δεδομένου ότι η μεγαλύτερη ποσότης χρωμίου αποστέλλεται στο εξωτερικό.
Διότι θα συντελέσει και εις την εκμετάλλευση μικρών δασικών συμπλεγμάτων μέχρι Χρωμίου, ως και την εκμετάλλευση της περιφερείας Χασίων και λοιπών δασικών εκτάσεων των οποίων τα δασικά προϊόντα θα μεταφέρονται δια του Αλιάκμονος εις Αιανή και εκείθεν εις Κοζάνη δια της άνω οδού.
Διότι θα καταστεί εφικτή η μεταφορά των γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων των εκεί χωρίων εις την αγορά Κοζάνης, τούτο δε θα έχει μεγάλη επίδραση εις την παραγωγή δεδομένου ότι η διάθεση των προϊόντων θα κινήσει το ζήλο των γεωργών και των κτηνοτρόφων και το ενδιαφέρον αυτών δια την αύξηση της παραγωγής.
Διότι θα συνδέσει την περιφέρεια Βεντζίων μετά της Κοζάνης και θα αναζωογονήσει οικονομικώς την περιφέρεια ταύτη, τέλος δε διότι είναι έργον εκπολιτιστικό δια την περιφέρεια ταύτη η οποία στερούμενη συγκοινωνίας ευρίσκεται εις πρωτόγονο κατάσταση από πάσης απόψεως. κιβ 55
Οικονομία: Το 1931 ιδρύθηκε στην Αθήνα « Εθνικός Σύνδεσμος Μελισσοκόμων της Ελλάδας» με σκοπό τη βελτίωση της ελληνικής μελισσοκομίας. Ζητά από τις Νομαρχίες να συστήσουν τις κοινότητες να αναφέρουν τον αριθμό των μελισσοκόμων με τις υπάρχουσες κυψέλες, προκειμένου να καταρτισθεί ειδικός στατιστικός κατάλογος. Από την επαρχία Γρεβενών ανταποκρίθηκαν τα παρακάτω χωριά: Αιμιλιανός, Ανάβρυτα, Αμυγδαλιές, Άγιος Κοσμάς, Δασύλιον, Διάκος, Έξαρχος, Ζιάκα, Κατάκαλη, Καλλονή, Κοκκινιά, Κιβωτός, Κέντρον, Καλόχι, Κρανιά Δεσκάτης, Κατάκαλη, Λάβδα, Μοναχήτι, Μαυραναίοι, Οροπέδιο, Ποντινή, Πρόσβορο, Πανόραμα, Πυλωρή, Πηγαδίτσα, Παλιόκαστρον, Ροδιά,Σύνδεντρον, Σπήλαιον, Σιταράς, Τουρνίκι, Τρίκωμον, Φιλί, Χρώμιον.
Ο πρόεδρος της κοινότητας Χρωμίου Αρ. Λαμπαδάς στις 17-3-31 υποβάλλει πίνακα με τους μελισσοκόμους και των αριθμό των κυψελών. Αριστείδης Λαμπαδάς 20, Χαράλαμπος Λαμπαδάς 5, Κωνσταντίνος Σκόδρας 25, Ιωάννης Σταύρος 2, Ιωάννης Φωτούλας 10 (60/1592).
Επιτροπή εργατών του Χρωμίου Κοζάνης (έργα Μποδοσάκη) παρουσιασθείσα στα γραφεία της εφημερίδας παραπονέθηκε ότι η εν λόγω εταιρεία καθυστερεί από τετραμήνου την πληρωμή των ημερομισθίων των εις 100 περίπου εργάτες (14-3-55). Σήμερα η οικονομία στηρίζεται στην αιγοπροβατοτροφία, στο στήσιμο ηλιακών πάρκων, μελισσοκομία, αμπελουργία.
Σχολείο: Το έτος 1873-74 φοιτούσαν 20 μαθητές με ετήσια δαπάνη συντήρησης 300 γρόσια. Το 1894-95 φοιτούσαν 25 μαθητές με ετήσια δαπάνη του γραμματοδιδάσκαλου στα 276 φράγκα.(ΙΑΜ/ΓΔΜ φακ.57). Μετά την απελευθέρωση 1912-13 λειτουργεί σχολείο τριών τάξεων και μίας προκαταρκτικής με αριθμό μαθητών 14 εκ των οποίων 5 στην προκαταρκτική. Εργάζεται ως δάσκαλος ο Νικόλαος Ματσιόπουλος 20 ετών από το Σφίλτσι απόφοιτος της Δ΄ τάξης του χωριού με ετήσιο μισθό 7 ½ λιρών. Πάγιοι πόροι αγρός, αμπέλι, 150 αιγοπρόβατα, 1 αγελάδα, 1 φοράδα, 1 χάνι (120 λίρες) και 1 μαγαζί (ΙΑΜ/ΓΔΜ φακ.57)
Το σχολείο επιθεωρείται την ιδία μέρα με το σχολείο Βάρης. Το διδακτήριο σε ελεεινή κατάσταση. Ως προς το υλικό έχει 5 θρανία πολύεδρα ακατάλληλα, θερμάστρα, 2 μαυροπίνακες, αριθμητήριο, χάρτες Ελλάδος και Ευρώπης, εικών 3 Ιεραρχών, έδρα, τραπέζι, ουδέν εποπτικό μέσο. Σχολικός κήπος δεν καλλιεργείται.
Πληθυσμός:1913=242. 1920=242. 1928=273. 1940=349. 1951=316. 1961=370. 1971=288. 1981=239. 1991=227. 2001=185. 2011=92.
Ιερά: Ενοριακός ναός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών, Άγιος Αθανάσιος, Άγιος; Δημήτριος, Άγιος Νικόλαος στον Μπούρινο.
Πολιτισμός: Στον οικισμό δραστηριοποιείται ο Πολιτιστικός Σύλλογος “Ρωμιοσύνη”, o οποίος με τις εκδόσεις της εφημερίδας Ρωμιοσύνη ανέδειξε τον πολιτισμό, την ιστορία του τόπου. Από το Χρώμιο κατάγεται ο Δάσκαλος Κώστας Σιαμπανόπουλος που για πολλά χρόνια διετέλεσε πρόεδρος του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών Ν.Κοζάνης.
Έκθεση Γ. Σακελλάρη Επιθεωρητή Γρεβενών10-12-1941 «Ονομάζετο άλλοτε «Τσιαρίδια» και έκειτο νοτιότερον της σημερινής του θέσεως και επί της δημοσίας οδού Σερβίων -Γρεβενών, ην είχον προχείρως κατασκευάσει οι Τούρκοι, δια τας ανάγκας των στρατευμάτων των. Ωνομάσθη Σφίλτσι αργότερον, ότε, τη υποδείξει τούρκου δερβέναγα ονομαζομένου Αλή Σφίλτσι, το χωρίον μετετοπίσθη εις την σημερινήν του θέσιν, προς αποφυγήν των αυθαιρεσιών, των διερχομένων δια της δημοσίας οδού τούρκων στρατιωτών. Εις ανάμνησιν της καλοκαγαθίας του τούρκου εκείνου δερβέναγα Αλή Σφίλτσι οι κάτοικοι το ωνόμασαν Σφίλτσι και εκαλείτο μέχρι του 1928, ότε ωνομάσθη εις Χρώμιον, εκ των εγγύς του χωρίου εξορυσσομένων μεταλλευμάτων χρωμίου. Εις παλαιόν νεκροταφείον του χωρίου σώζεται εκκλησία Άγιος Δημήτριος με έτος ανέγερσης 1774. Οι κάτοικοι ομιλούντες την ελληνικήν διετήρουν ανέκαθεν ελληνικόν σχολείον, δαπάναις αυτών των ιδίων. Βούλγαροι ουδέποτε κατώκησαν εις το χωρίον τούτο».
Οδοποιΐα: Περί υποβολής φόρων, δικαιωμάτων και εισφορών υπέρ Ειδ. Ταμείου Επαρχιακής Οδοποιίας Ν. Κοζάνης δια την κατασκευή και συντήρηση της Επαρχ. Οδού Κοζάνης «Κοζάνη-Αιανής». Στις 30-5-38 το Ειδικό Ταμείο Επαρχιακής Οδοποιίας αποφάσισε τη σύναψη δανείου 6.000.000 δραχμών για την επέκταση της παραπάνω οδού ως το Χρώμιο. Η σπουδαιότης του έργου συνίσταται στο ότι θα εξυπηρετηθούν 14 χωριά. Διότι θα συντελέσει τα μέγιστα στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής τόσο από γεωργοκτηνοτροφικής απόψεως όσον και από εκπολιτιστικής και από απόψεως εκμεταλλεύσεως των εν τη περιφερεία ταύτη πλουσιοτάτων μεταλλείων, ιδία χρωμίου (περιεκτικότης 48-50 %) Δια της εκμεταλλεύσεως των μεταλλείων τούτων μεγάλως θα αναπτυχθεί η Εθνική Οικονομία, θα συντελέσει εις την εισαγωγή συναλλάγματος δεδομένου ότι η μεγαλυτέρα ποσότης χρωμίου αποστέλλεται στο εξωτερικό. Διότι θα συντελέσει και εις την εκμετάλλευση μικρών δασικών συμπλεγμάτων μέχρι Χρωμίου, ως και την εκμετάλλευση της περιφερείας Χασίων και λοιπών δασικών εκτάσεων των οποίων τα δασικά προϊόντα θα μεταφέρονται δια του Αλιάκμονος εις Αιανή και εκείθεν εις Κοζάνη δια της άνω οδού. Διότι θα καταστεί εφικτή η μεταφορά των γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων των εκεί χωρίων εις την αγορά Κοζάνης, τούτο δε θα έχει μεγάλη επίδραση εις την παραγωγή δεδομένου ότι η διάθεση των προϊόντων θα κινήσει το ζήλο των γεωργών και των κτηνοτρόφων και το ενδιαφέρον αυτών δια την αύξηση της παραγωγής. Διότι θα συνδέσει την περιφέρειαν Βεντζίων μετά της Κοζάνης και θα αναζωογονήσει οικονομικώς την περιφέρεια ταύτη, τέλος δε διότι είναιν έργον εκπολιτιστικόν δια την περιφέρεια ταύτη η οποία στερουμένη συγκοινωνίας ευρίσκεται εις πρωτόγονο κατάσταση από πάσης απόψεως (ΓΑΚ Κοζάνης κιβ 55)[1]
[1] Περισσότερα για το Χρώμιο Περιοδικό ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ του Ε.Ε.Ε Συλλόγου Εξάρχου Τεύχος 2ο του Ευάγγελου Σιαμπανόπουλου.
