Η δημιουργικότητα μπορεί να είναι ένα σταθερό γνώρισμα σε κάποιους ανθρώπους αλλά ενδεχομένως και να εξαρτάται από τις εκάστοτε συνθήκες. Η έμπνευση και οι “φαεινές ιδέες” έρχονται από το πουθενά μερικές φορές  – ενώ δυστυχώς αυτό δεν συμβαίνει όταν είναι πραγματικά απαραίτητες. Αναμφίβολα πάντως η δημιουργικότητα προϋποθέτει πολύπλοκη νοητική λειτουργία και δεν σχετίζεται με την απλή διαδικασία της σκέψης.

Οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως η δημιουργικότητα είναι πολυπλοκότερη από τη γνωστή θεωρία των δύο ημισφαιρίων του εγκεφάλου (το αριστερό σχετίζεται με τη λογική και αναλυτική σκέψη, ενώ το δεξί με τη δημιουργικότητα και τα συναισθήματα). Περιλαμβάνει νοητικές διεργασίες που δεν έχουν πλήρως αναλυθεί. Και από ψυχολογικής πλευράς τα δημιουργικά άτομα είναι προσωπικότητες πολυσχιδείς. Σύμφωνα με τον ψυχολόγο Scott Barry Kaufman, εκείνο που χαρακτηρίζει τους δημιουργικούς ανθρώπους είναι το “μπέρδεμα” του μυαλού τους. Κι ενώ δεν υπάρχει ένας αντιπροσωπευτικός τύπος του δημιουργικού ανθρώπου, υπάρχουν 18 πράγματα που κάνουν και τους διαφοροποιούν από τους υπόλοιπους.

1. Ονειροπολούν κατά τη διάρκεια της μέρας (γνωρίζοντας ότι είναι κάθε άλλο παρά χάσιμο χρόνο). Σύμφωνα με την ψυχολόγο Rebecca L. McMillan, η “περιπλάνηση” του μυαλού κατά τη διάρκεια της μέρας υποβοηθά τη διαδικασία της δημιουργικότητας. Και σίγουρα οι περισσότεροι από μας συλλάβαμε τις καλύτερες ιδέες ενώ η σκέψη μας ταξίδευε…Μια έρευνα του 2012 απέδειξε ότι η ονειροπόληση συνδέεται με την ενδοσκόπηση και την ικανότητα ανάκλησης αναμνήσεων. Οι νευρολόγοι έχουν διαπιστώσει ακόμη ότι οι διεργασίες κατά την ονειροπόληση είναι όμοιες με εκείνες της φαντασίας και της δημιουργικότητας.
2. Παρατηρούν τα πάντα. Για εκείνους υπάρχουν παντού πιθανότητες και συνεχώς επεξεργάζονται πληροφορίες που λαμβάνουν από την πραγματικότητα γύρω τους. Η συγγραφέας Joan Didion είχε πάντοτε μαζί της ένα σημειωματάριο όπου σημείωνε οτιδήποτε παρατηρούσε για τους ανθρώπους και τα γεγονότα γύρω της προκειμένου τελικά να εξηγήσει την πολυπλοκότητα του εαυτού της. Όπως χαρακτηριστικά υποστήριξε “κοινός παρονομαστής όλων όσων παρατηρούμε είναι το ‘εγώ’.
3. Εργάζονται τις ‘κατάλληλες’ ώρες. Πολλοί μεγάλοι καλλιτέχνες λένε ότι είτε πολύ νωρίς το πρωί είτε πολυ αργά το βράδυ είναι οι ώρες που δημιουργούν. Ο Vladimir Nabokov για παράδειγμα έγραφε στις 06.00 ή 07.00 το πρωί, ενώ ο Frank Lloyd Wright προτιμούσε να ξυπνήσει στις 03.00 ή 04.00 και να ξαναπάει για ύπνο αρκετές ώρες αργότερα.
4. Περνούν χρόνο μόνοι τους. Η δημιουργικότητα προϋποθέτει την υπέρβαση του φόβου της μοναξιάς (κάτι που είναι προϋπόθεση και για την ονειροπόληση). Οι καλλιτέχνες και γενικότερα οι δημιουργικοί άνθρωποι είναι συνήθως μοναχικοί κι αυτό είναι συχνά το «κλειδί» της έμπνευσής τους.
5. Αναζητούν νέες εμπειρίες. Προϋπόθεση για κάτι τέτοιο είναι το «ανοιχτό μυαλό». Η πνευματική αναζήτηση, το κυνήγι της συγκίνησης, η επαφή με τα συναισθήματα, η τροφή για τη φαντασία. Όλα αυτά συνενώνονται με την επιθυμία της διερεύνησης του κόσμου εσωτερικού και εκείνου που βρίσκεται έξω.
6. Αντιστρέφουν τις δυσκολίες (σε ευκολίες). Πολλές ιστορίες και τραγούδια έχουν βασιστεί σε γεγονότα που προκάλεσαν μεγάλη ψυχική οδύνη. Υπήρξαν όμως ταυτόχρονα καταλυτικά για τη δημιουργία μεγάλων καλλιτεχνικών έργων. Έρευνες για τη μετα-τραυματική εξέλιξη των ατόμων, έδειξαν ότι πολλοί άνθρωποι εξελίσσονται ιδιαίτερα ως προς την πνευματικότητά τους, τις διαπροσωπικές σχέσεις, την εκτίμηση για τη ζωή, το προσωπικό σθένος και τη δημιουργικότητα. Η τραυματική εμπειρία που «διέλυσε» τον μέχρι τότε «δεδομένο» κόσμο τους, τούς δίνει ώθηση για μια άλλη θεώρηση της ζωής, για νέες εμπειρίες, επηρεάζοντας και τη δημιουργικότητά τους.
7. Αποτυγχάνουν επιτυχώς… Οι πετυχημένοι δεν παίρνουν την αποτυχία προσωπικά. Το να είναι κάποιος δημιουργικός σημαίνει συχνά ότι θα αποτύχει επανειλημμένα μέχρι τελικά να φτάσει στο σημείο που επιθυμεί.
8. Θέτουν σημαντικά ερωτήματα. Οι δημιουργικοί άνθρωποι είναι αχόρταγα περίεργοι και διατηρούν την περιέργεια αυτή ακόμη και σε μεγαλύτερη ηλικία.
9. Παρατηρούν τους ανθρώπους γύρω τους (και συχνά συλλαμβάνουν πολύ καλές ιδέες μ’ αυτόν τον τρόπο).
10. Ρισκάρουν (το ρίσκο είναι μέρος της δημιουργικής διαδικασίας). Η σχέση ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο παραβλέπεται αλλά είναι πολύ σημαντική καθώς η δημιουργικότητα είναι στην ουσία η προσπάθεια πραγμάτωσης εκείνου που προτείνει η φαντασία. Άρα συχνά μπορεί να σημαίνει χαμένο χρόνο και χρήμα.
11. Αντιμετωπίζουν τη ζωή ως ευκαιρία για προσωπική έκφραση. Ο Nietzsche θεωρούσε ότι η ζωή αλλά και ο κόσμος είναι έργο τέχνης. Κατά τον Kaufman η δημιουργικότητα δεν είναι τίποτε άλλο παρά η έκφραση των αναγκών μας, των πόθων μας και της μοναδικότητάς μας.
12. Ακολουθούν τα πραγματικά τους ‘θέλω’. Κινητοποιούνται κυρίως από εσωτερικές επιθυμίες και όχι από την επιθυμία για αναγνώριση ή αμοιβή. Δραστηριοποιούνται αντίθετα από προκλήσεις και οι έρευνες δείχνουν ότι και μόνο ο νοερός σχεδιασμός εκτέλεσης μιας δραστηριότητας, δίνει μεγάλη ώθηση στη δημιουργικότητα, ειδικά όταν αυτή η δραστηριότητα παρέχει τη δυνατότητα αξιοποίησης του ταλέντου τους.
13. Σκέφτονται πέρα από τα δικά τους όρια. Ο Kaufman υποστηρίζει ότι η ονειροπόληση συν τοις άλλοις συμβάλει στην υπέρβαση των προσωπικών ορίων και την ανεύρεση άλλων τρόπων σκέψης, κάτι που είναι προϋπόθεση της δημιουργικότητας.

14. Χάνουν την αίσθηση του χρόνου. Συχνά οι δημιουργικοί καθώς γράφουν ή ζωγραφίζουν ή χορεύουν ή εκφράζονται με κάποιον άλλον τρόπο μπορεί να βρίσκονται σε κατάσταση «δημιουργικού οίστρου», κατά την οποία η πρόκληση, η απόλαυση, η συγκέντρωση και η ηρεμία επιτυγχάνονται με ελάχιστη προσπάθεια ώστε τίποτε να μην εμποδίζει τη δημιουργικότητά τους.
15. Περιτριγυρίζονται από όμορφο περιβάλλον. Καθώς και οι ίδιοι είναι σε πολύ καλή κατάσταση απολαμβάνουν την ομορφιά γύρω τους. Μια πρόσφατη έρευνα στο περιοδικό Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts έδειξε ότι οι μουσικοί έχουν ιδιαίτερα αναπτυγμένο αισθητικό κριτήριο.
16. Ενώνουν τις ‘κουκίδες’. Έχουν την ικανότητα να διακρίνουν ότι υπάρχουν πιθανότητες εκεί που άλλοι δεν μπορούν να κάνουν το ίδιο, είναι με άλλα λόγια διορατικοί. Κατά τον Steve Jobs η δημιουργικότητα ισοδυναμεί με την ικανότητα να ενώνει κάποιος τις κουκίδες.
17. Συνεχώς αναζητούν το καινούργιο. Οι δημιουργικοί άνθρωποι στην ουσία συνδέουν τις προϋπάρχουσες εμπειρίες τους συνθέτοντας καινούριες ιδέες, καθώς θέλουν να αποφεύγουν τη μονοτονία και τη ρουτίνα.
18. Αφιερώνουν χρόνο για πνευματική ξεκούραση. Αντιλαμβάνονται την αξία του «καθαρού» μυαλού και του βαθμού που αυτό επηρεάζει την ποιότητα της δουλειά τους. Πολλοί, ανάμεσα σ’ αυτούς και ο David Lynch, επιδιώκουν να έχουν πνευματική εγρήγορση με τεχνικές όπως η αυτοσυγκέντρωση. Μια έρευνα του 2012 στην Ολλανδία έδειξε ότι τέτοιες τεχνικές συντελούν στη δημιουργική σκέψη καθώς συμβάλουν στη βελτίωση της μνήμης, της συγκέντρωσης, της πνευματικής διαύγειας και στην καλύτερη συναισθηματική κατάσταση καθώς ελαττώνουν το άγχος.

Πρωτότυπο: huffingtonpost.com

Μετάφραση / Επιμέλεια Κειμένου : Λία Μαλλίδου