Στα χέρια λίγων μεγάλων παικτών οδηγείται το οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων, ακολουθώντας την τάση που υπάρχει εδώ και χρόνια στην υπόλοιπη Ευρώπη. Ωστόσο, σε αντίθεση με ό,τι συνέβη στην Ευρώπη, η συγκέντρωση στον εν λόγω κλάδο επήλθε βίαια, υπό την επίδραση της οικονομικής κρίσης, η οποία αφενός επηρέασε πτωτικά την κατανάλωση, αφετέρου έβγαλε εκτός παιχνιδιού τις επιχειρήσεις που είχαν αναπτυχθεί σε σαθρά θεμέλια.
Από 104 αλυσίδες σούπερ μάρκετ που λειτουργούσαν στην Ελλάδα το 2006, το 2013 ο αριθμός τους έφτασε τις 70, ενώ με τις έντονες ανακατατάξεις που πραγματοποιήθηκαν το 2014, ο αριθμός τους υπολογίζεται πλέον σε περίπου 60. Από το 2008 υπολογίζεται ότι έχουν αλλάξει χέρια περί τα 850 καταστήματα, ενώ μόνο μέσα στο 2014 επτά λιανεμπορικές αλυσίδες του κλάδου εξαγοράσθηκαν από άλλες, ενώ τα καταστήματα που πέρασαν από τον έλεγχο μιας επιχείρησης στον έλεγχο κάποιας άλλης ανήλθαν σε 241.
Ο ισχυρός άνδρας του κλάδου, εκτελεστικός αντιπρόεδρος ομίλου Delhaize, που ελέγχει την ΑΒ Βασιλόπουλος και διευθύνων σύμβουλος Νοτιοανατολικής Ευρώπης και Ασίας του βελγικού ομίλου, κ. Κωνσταντίνος Μαχαίρας προχώρησε ένα βήμα παραπέρα. Από το βήμα του 11ου συνεδρίου του ECR Hellas (σ.σ. πρόκειται για πλατφόρμα συνεργασίας του λιανεμπορίου και της βιομηχανίας) εκτίμησε ότι στον κλάδο θα μείνουν μεσοπρόθεσμα πέντε μεγάλοι όμιλοι.
Πάντως, μετά και τη συμφωνία εξαγοράς της «Βερόπουλος» και ειδικότερα των δραστηριοτήτων της εταιρείας στην Ελλάδα από τη «Σκλαβενίτης», υπολογίζεται ότι σε λίγο καιρό οι τρεις μεγαλύτερες αλυσίδες θα συγκεντρώνουν περίπου το 60% του συνολικού τζίρου του κλάδου.
Αν μη τι άλλο, η εικόνα έχει αλλάξει άρδην σε σχέση με την προ κρίσης εποχή. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2009 το 78% του τζίρου των σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα γινόταν από 10 εταιρείες του κλάδου, ποσοστό που κατέτασσε την Ελλάδα μεταξύ των χωρών με τα χαμηλότερα ποσοστά συγκέντρωσης. Στο Ηνωμένο Βασίλειο ήδη από τότε οι τέσσερις μεγαλύτεροι λιανέμποροι συγκέντρωναν το 65% του τζίρου, στην Αυστρία το 82% του τζίρου συγκέντρωναν οι τρεις μεγαλύτερες αλυσίδες, στη Φινλανδία δύο αλυσίδες μοιράζονταν το 75%, ενώ στη Γερμανία το 90% του τζίρου συγκεντρώνουν οι πέντε μεγαλύτερες επιχειρήσεις οργανωμένου
λιανεμπορίου τροφίμων.
Τρία φαινόμενα
Στην Ελλάδα εκδηλώθηκαν τρία διαφορετικά φαινόμενα που οδήγησαν στη συγκέντρωση, με την οικονομική κρίση να λειτουργεί περισσότερο ως επιταχυντής παρά ως η γενεσιουργός αιτία των εξελίξεων. Με την εκδήλωση της κρίσης, εταιρείες οι οποίες είχαν συσσωρευμένα προβλήματα λόγω της υπερχρέωσής τους οδηγήθηκαν γρήγορα στην πτώχευση, ήδη από το 2010, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την εταιρεία Ατλάντικ.
Το δεύτερο φαινόμενο ήταν αυτό της αποχώρησης ξένων αλυσίδων από την ελληνική αγορά, οι οποίες έκριναν ότι αυτή δεν είναι συμφέρουσα. H γερμανική Aldi, έπειτα από ενάμιση χρόνο παρουσίας στην Ελλάδα, αποχώρησε από τη χώρα στα τέλη του 2010, ενώ η γαλλική Carrefour το καλοκαίρι του 2012 και έπειτα από 12 χρόνια παρουσίας στην Ελλάδα, στο πλαίσιο ενός συνολικού σχεδίου αποεπένδυσης από αγορές που η εταιρεία έκρινε ότι δεν παρουσιάζουν προοπτικές ανάπτυξης.
Το τρίτο φαινόμενο που εκδηλώθηκε ήταν αυτό των εξαγορών κατά κύριο λόγο περιφερειακών αλυσίδων από όλες τις μεγάλες επιχειρήσεις, φαινόμενο που άρχισε να εκδηλώνεται από πέρυσι. Διακαής πόθος των αλυσίδων είναι η απόκτηση του ελέγχου στη Νότια Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης της Κρήτης, περιοχών δηλαδή με υψηλό εισόδημα σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα και με έντονη τουριστική ανάπτυξη.
Μετά την ανακοίνωση της εξαγοράς της «Βερόπουλος» από την «Σκλαβενίτης», την οποία η «Κ» είχε αποκαλύψει από τον Αύγουστο του 2014, έχει φουντώσει η σεναριολογία για άλλες μεγάλες εξαγορές ή συγχωνεύσεις στον κλάδο. Στην πραγματικότητα, στην παρούσα φάση, όλες οι συζητήσεις είναι «στον αέρα», με δεδομένη την εκκρεμότητα που υπάρχει σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας.
