Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος, από τώρα και μέχρι το τέλος του Αυγούστου (οπότε και ανακοινώνονται οι βάσεις για ΑΕΙ και ΤΕΙ), οι εισαγωγικές εξετάσεις για την Ανώτατη Εκπαίδευση μονοπωλούν το ενδιαφέρον. Οι υποψήφιοι και οι οικογένειές τους αναρωτιούνται και αναζητούν απαντήσεις σε ερωτήματα, όπως: “Πόσο θα ανέβουν ή θα πέσουν οι βάσεις;”, “Τα θέματα θα είναι εύκολα ή δύσκολα;” και τελικά, “ποιες οι συνέπειες στην εξεταστική διαδικασία από την κατάργηση της Τράπεζας Θεμάτων”;”.

Τα πρώτα “πυθαγόρεια θεωρήματα” για τις Πανελλήνιες 2015 κάνουν λόγο μία δύσκολη μάχη σε πανεπιστημιακά τμήματα που μειώθηκαν οι θέσεις των εισακτέων, ενώ ενδέχεται περισσότεροι ευνοημένοι να είναι όσοι τελειόφοιτοι αναζητούν μία θέση στα έδρανα υψηλόβαθμων ΤΕΙ, καθώς σε αρκετά από αυτά, παρατηρείται μία αντίστοιχα μικρή αύξηση στον επίσημο αριθμό των εισακτέων από του υπουργείο Παιδείας.

Το NEWS 247 επικοινώνησε με τον εκπαιδευτικό αναλυτή Κώστα Θεριανό, προκειμένου να σας λύσει ορισμένες από τις πιο βασικές απορίες, πριν ξεκινήσει ο αγώνας δρόμου των δύο εβδομάδων που ακούει στο όνομα “Πανελλήνιες 2015” και αφορά σε 44.200 “αποδέκτες” στα Πανεπιστήμια και στις Ανώτατες Εκκλησιαστικές Ακαδημίες και άλλους 24.145 για ΤΕΙ, Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε. και Α.Σ.Τ.Ε.

Υπενθυμίζεται ότι τις ανωτέρω θέσεις αναμένεται να διεκδικήσουν οι 101.508 υποψήφιοι που υπέβαλαν αίτηση για συμμετοχή στις πανελλαδικές εξετάσεις ΓΕΛ και ΕΠΑΛ και όσοι υποψήφιοι υποβάλουν μηχανογραφικό δελτίο χωρίς νέα εξέταση για το 10% των θέσεων εισακτέων.

Πώς διαμορφώνονται οι βάσεις εισαγωγής;

Ο Κώστας Θεριανός αναλύει*

Καταρχάς, κανένας δεν μπορεί αυτή την στιγμή να προβλέψει την όποια κίνηση των βάσεων. Οι βάσεις εισαγωγής σε μια σχολή εξαρτώνται από:

– το βαθμό ευκολίας / δυσκολίας των θεμάτων

– τις προτιμήσεις των υποψηφίων

– τον αριθμό των εισακτέων στην κάθε σχολή

Αυτή την στιγμή είναι γνωστός μόνο ο τρίτος παράγοντας, πόσοι δηλαδή θα εισαχθούν σε κάθε σχολή. Συνήθως, η μείωση του αριθμού των εισακτέων σε κάποια σχολή αποτελεί παράγοντα που καθιστά πιο δύσκολη την πρόσβαση σε αυτήν. Αυτό, όμως, αποτελεί μια “τάση”, μια γενική κατεύθυνση των πραγμάτων και όχι ένα αναπόφευκτο αποτέλεσμα. Διότι εξαρτάται από ποια σχολή είναι, πόσοι την προτιμούν κτλ.

Η απουσία στοιχείων για τους άλλους δύο παράγοντες, καθιστά την οποιαδήποτε πρόβλεψη αβάσιμη και παράτολμη σε αυτή τη χρονική συγκυρία.

Η κάθε χρονιά είναι ανεξάρτητη από την άλλη

Ένα συνηθισμένο λάθος που παρατηρείται στις κοινότητες των τελειοφοίτων είναι η μελέτη των βάσεων εισαγωγής της προηγούμενης χρονιάς. Οι βάσεις εισαγωγής της προηγούμενης χρονιάς είναι διαφωτιστικές στο βαθμό που:

– ο βαθμός δυσκολίας των θεμάτων θα κινηθεί στα ίδια επίπεδα

– οι προτιμήσεις των υποψηφίων δεν θα αλλάξουν σημαντικά

Για παράδειγμα, πριν πέντε περίπου χρόνια οι βάσεις εισαγωγής στα Παιδαγωγικά Τμήματα είχαν “απογειωθεί”. Αυτό ήταν αποτέλεσμα της εύκολης και άμεσης επαγγελματικής αποκατάστασης των δασκάλων. Δύο χρόνια μετά, που η άμεση επαγγελματική αποκατάσταση έπαψε να υπάρχει, οι βάσεις εισαγωγής μειώθηκαν.

Τι σημαίνει πρακτικά η κατάργηση της Τράπεζας Θεμάτων;

Η πίεση των ημερών για τις εξετάσεις αφήνει ως συνήθως έξω από την συζήτηση τα μεγάλα θέματα του εκπαιδευτικού μας συστήματος.

Μεγάλα θέματα που άλλαξαν προς το καλύτερο, τους τελευταίους μήνες, ήταν η κατάργηση της προσμέτρησης του βαθμού της Α’ και Β’ Λυκείου για την εισαγωγή στα πανεπιστήμια και η μη χρήση της Τράπεζας Θεμάτων στις προαγωγικές εξετάσεις.

Τα μέτρα αυτά έδωσαν αέρα παιδαγωγικής ελευθερίας στα σχολεία. Γελιέται όποιος νομίζει ότι με τις απανωτές εξετάσεις “τα παιδιά μαθαίνουν γράμματα”. Το αντίθετο συμβαίνει. Οι απανωτές εξετάσεις εμποδίζουν την ανάπτυξη κάθε άλλης δράσης στο σχολείο εκτός από αυτό που εξετάζεται, όπως η κριτική αναζήτηση, το παιχνίδι με τα μαθήματα, η αισθητική απόλαυση ενός κειμένου, η παραπέρα έρευνα σε ένα θέμα και η θεατρική αναπαράσταση ενός κειμένου.

Τι κάνουμε όταν αποτύχουμε σε ένα μάθημα;   

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι εάν σε ένα μάθημα ο υποψήφιος δεν τα πάει και πολύ καλά, αυτό δεν σημαίνει αυτόματα ότι “ήρθε το τέλος του κόσμου”. Καταρχάς, δεν γνωρίζει πως τα πήγαν οι συνυποψήφιοι του στην εν λόγω εξέταση. Δεν γνωρίζει, επίσης, πως τα έχουν πάει αυτοί που θα επιλέξουν την σχολή που επιθυμεί να εισαχθεί.

Όμως, σε σχολές όπως η Ιατρική, η Νομική και το Πολυτεχνείο που συγκεντρώνουν τις προτιμήσεις των μαθητών που επιτυγχάνουν άριστες σχεδόν επιδόσεις, το να μην πάει κάποιος καλά σε ένα μάθημα σίγουρα περιορίζει δραματικά τις πιθανότητες  του να εισαχθεί.

Πώς επιλέγουμε σχολή;

Η πληθώρα των πανεπιστημιακών τμημάτων έχει ένα “χρυσό” κανόνα επιλογής: την κίνηση από τα πιο “γενικά” στα πιο ειδικά τμήματα. Είναι περισσότερο ευέλικτο και οδηγεί σε πολλές επαγγελματικές επιλογές και επιλογές μεταπτυχιακών σπουδών ένα πτυχίο στα μαθηματικά, παρά ένα πτυχίο πρόωρης ειδίκευσης που μπορεί οι αλλαγές στην αγορά εργασίας να το απαξιώσουν σύντομα και να μην μπορεί εύκολα να οδηγήσει σε άλλες, επίσης, ειδικές μεταπτυχιακές σπουδές. Ο μαθηματικός, για να μείνουμε στο παράδειγμα που επιλέξαμε, μπορεί να κάνει μεταπτυχιακά στον αναλογισμό, τη μετερεωλογία κτλ.

Επιλέγουμε πρώτα επάγγελμα και μετά σχολή!

Η δομή των επαγγελμάτων είναι ευέλικτη με την έννοια ότι σε πολλά επαγγέλματα μπορούν να εισέλθουν άνθρωποι με διαφορετικές σπουδές και προσόντα (π.χ. ασφαλιστής, δημοσιογράφος, ηλεκτρονικοί υπολογιστές κ.λπ.). Γι’ αυτό και ο καλύτερος και πιο ασφαλής τρόπος σκέψης των υποψηφίων είναι να ρωτούν “τι επάγγελμα θέλω να κάνω;”. Αν το ξεκαθαρίσουν αυτό, τότε είναι πολύ εύκολο να βρουν ποιες σπουδές και ποιες δεξιότητες οδηγούν σε αυτό το επάγγελμα.

Τι προσδιορίζει την επαγγελματική επιτυχία;

Ένα μεγάλο θέμα που δεν εξετάζεται είναι με ποιους παράγοντες, οικονομικούς και κοινωνικούς, συνδέεται η επιτυχία ενός ανθρώπου στις σπουδές και τα επαγγέλματα.

Η αναζήτηση πληροφοριών για τα επαγγέλματα και τις σπουδές αφήνει απέξω τον παράγοντα “κοινωνική προέλευση” και “κοινωνικό κεφάλαιο” του ανθρώπου που αναζητά και προσπαθεί να σχεδιάσει το μέλλον του.

Κοινωνική προέλευση είναι το μορφωτικό κεφάλαιο της οικογένειας, το οποίο παίζει καθοριστικό ρόλο στην επίδοση του μαθητή στο σχολείο. Κοινωνικό κεφάλαιο είναι οι κοινωνικές διασυνδέσεις της οικογένειες, οι οποίες δίνουν σε κάποιο άτομο ευκαιρίες να κινηθεί και να ανέβει.

Ο Γάλλος κοινωνιολόγος Πιερ Μπουρντιέ έλεγε ότι “ένα πτυχίο αξίζει, όσο αξίζει κοινωνικά ο κάτοχος του”. Πρόκειται ακριβώς για αυτό που λέει απλά ο λαός μας “άλλο να σπουδάσεις νομική και να είναι ο πατέρας σου εργάτης και άλλο να είναι δικηγόρος και να σου έχει στρωμένο γραφείο”.

Επίσης, η αναζήτηση για τα επαγγέλματα δεν πρέπει να αγνοεί ότι οι επιστήμονες και οι επαγγελματίες του “αύριο” θα κινηθούν σε μια διεθνή αγορά εργασίας και όχι στενά στην ελληνική.

* Ο Κώστας Ν. Θεριανός γεννήθηκε το 1966. Σπούδασε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Με υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στα παιδαγωγικά στο Πανεπιστήμιο του York (M.Ed) και εκπόνησε διδακτορική διατριβή στο Τμήμα Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης. Εργάζεται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στη σχολική αποτελεσματικότητα, την επιμόρφωση και επαγγελματική εξέλιξη των εκπαιδευτικών, τη διδακτική και την εκπαιδευτική πολιτική.