Το χρονικό μετά από ένα πιθανό Grexit
Μπορεί να μη βρίσκεται στις πρώτες θέσεις των επιλογών, όμως τρομάζει ακόμα και η σκέψη… Η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ και η επιστροφή της στο εθνικό νόμισμα είναι καταρχήν τεχνικά αδύνατη. Η Ελλάδα δεν επιθυμεί να βγει από το ευρώ και η ευρωζώνη, επισήμως, δεν δείχνει να διατεθειμένη να της ανοίξει διάπλατα την πόρτα.
Όμως, την ώρα που το Grexit προβάλλει εκ νέου σαν πιθανότητα, πληθαίνουν διστακτικά οι φωνές που «ενημερώνουν» για τη διαδικασία, τις συνέπειες, αλλά και για το τι λένε οι ευρωπαϊκές συνθήκες για μια εθελούσια και αποχώρηση ή μία de facto αποβολή.
Τι λένε οι ευρωπαϊκές συνθήκες
Όσοι ειδικοί -οικονομολόγοι, πολιτικοί και αναλυτές- έχουν μελετήσει το ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ συμφωνούν ότι είναι νομικά αδύνατη η μονομερής αποχώρηση από το ενιαίο νόμισμα χωρίς την ταυτόχρονη απόσχιση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μέχρι να επικυρωθεί η πρόβλεψη για έξοδο μιας χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το να μιλούσε κανείς για αποχώρηση από την Ε.Ε. θα άγγιζε τη σφαίρα του παράλογου. Αντίστοιχη πρόβλεψη για την ευρωζώνη δεν υπάρχει, επομένως οποιαδήποτε μονομερής απόφαση της χώρας μας για επιστροφή στη δραχμή θα αποτελούσε αρχικά παραβίαση των υποχρεώσεών της.
Είναι λοιπόν εξαιρετικά σημαντικό να γίνει ο διαχωρισμός και η διάκριση μεταξύ μονομερούς και διαπραγματεύσιμης αποχώρησης, καθώς οποιαδήποτε έρευνα σχετικά με την ύπαρξη ενός νομικού δικαιώματος υπαναχώρησης μπορεί να αφορά μόνο μια μη διαπραγματεύσιμη αποχώρηση, μία δηλαδή συντεταγμένη έξοδο από το ευρώ.
Ο δρόμος εξόδου από το ευρώ περνά από τη χρήση του άρθρου 50 της συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου προβλέπεται ότι «κάθε κράτος-μέλος μπορεί να αποφασίσει να αποχωρήσει από την Ένωση, σύμφωνα με τους εσωτερικούς συνταγματικούς του κανόνες». Ένα κράτος μπορεί στη συνέχεια να υποβάλει νέα αίτηση ένταξης μόνο στην Ε.Ε. χωρίς την υιοθέτηση του νέου νομίσματος, αν βέβαια κάτι τέτοιο εγκριθεί και από τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ένωσης.
Τα μεταβατικά στάδια από το ευρώ προς το εθνικό νόμισμα
Η περίοδος της μετάβασης στο εθνικό νόμισμα εκτιμάται ότι θα διαρκέσει μέχρι και 14 μήνες. Μία συντεταγμένη έξοδος από το ευρώ θα σημάνει την ανακοίνωση της προσωρινής στάσης πληρωμών και την έκδοση εθνικού νομίσματος. Δεδομένου ότι θα υπάρξει μια προοπτική διαπραγμάτευσης με τους δανειστές μας, η Ελλάδα θα λάβει μια περίοδο χάριτος λίγων ετών για την αποπληρωμή μέρους του χρέους σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Οι στρόφιγγες χρηματοδότησης θα κλείσουν, τα διαθέσιμα των τραπεζών σε ευρώ θα «παγώσουν» και θα επιβληθούν έλεγχοι στην κίνηση κεφαλαίων για να περιοριστούν οι εκροές καταθέσεων από τις τράπεζες.
Επόμενος στόχος στη μετάβαση από το ευρώ στη δραχμή θα είναι η άμεση ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Με το που θα κυκλοφορήσει η δραχμή θα υπάρξει υποτίμηση έναντι του ενιαίου νομίσματος, ενώ για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ανταλλακτήρια θα δέχονται τα ευρώ για μετατροπή. Ακολούθως, με το πέρασμα του χρόνου, η ισοτιμία της νέας δραχμής θα ρυθμίζεται από τις διεθνείς οικονομικές συγκυρίες και είτε θα διολισθαίνει είτε θα υποτιμάται.
Μεγάλο κεφάλαιο σε μια ενδεχόμενη αποχώρηση από την ευρωζώνη είναι ο πληθωρισμός. Μία χώρα όπως η Ελλάδα με μικρό εξωτερικό τομέα θα οδηγηθεί σύντομα σε υψηλό πληθωρισμό, με τις τιμές να φτάνουν μέσα σε ελάχιστο χρόνο στα ύψη.
Η μετά ευρώ εποχή
Σε μια προσπάθεια να σκιαγραφήσουν την επόμενη μέρα και τη μετά ευρώ εποχή, οικονομικοί αναλυτές της Barclays, της Capital Economics και της Oxford Economics παραθέτουν θετικά και αρνητικά σενάρια που θα ακολουθήσουν την πρώτη απόπειρα εξόδου από το ευρώ.
Ο καλπάζων πληθωρισμός, οι κοινωνικές αναταραχές και η μετάδοση της κρίσης στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ευρώπης είναι ορισμένες μόνο από τις δυσμενείς εξελίξεις που όλοι συμφωνούν ότι θα κληθεί να αντιμετωπίσει η διεθνής κοινότητα. Σε ό,τι αφορά το εσωτερικό της χώρας, η ελληνική κυβέρνηση που θα πάρει αυτή την αμετάκλητη απόφαση θα πρέπει να διαχειριστεί και να βρει λύσεις για τις τεράστιες κοινωνικές επιπτώσεις, τη φτώχεια, την κατάρρευση των εισαγωγών και τη ραγδαία μείωση της αγοραστικής δύναμης και του βιοτικού επιπέδου των πολιτών με στόχο την οικονομική επανεκκίνηση.
Παράλληλα, κυκλοφορούν σενάρια που δεν απαιτούν από τον ελληνικό λαό τίποτε παραπάνω από… υπομονή. Σύμφωνα με την Oxford Economics, ενδεχόμενη έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη θα οδηγήσει αρχικά σε ένα εξάμηνο σοκ και μια ρευστή κατάσταση που θα διαρκέσει περίπου τρία χρόνια, προτού δουν την ανάκαμψη να επανέρχεται δυναμικά.
Αναλυτές της Capital Economics υποστηρίζουν την ίδια στιγμή ότι μια οργανωμένη έξοδος από το ευρώ θα μπορούσε ακόμη και να οδηγήσει σε μια ευνοϊκή οικονομική ανάπτυξη για την Ελλάδα και την υπόλοιπη ευρωζώνη, με ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα και εφαρμογή κοινωνικών πολιτικών που θα ανακουφίσουν τη ρημαγμένη από την κρίση χώρα και τον εξοντωμένο από τα μέτρα ελληνικό λαό.
Σε αυτή την αχαρτογράφητη πορεία μετάβασης από το ευρώ στη δραχμή το πιθανότερο είναι πως πυλώνες της ανάπτυξης θα αποτελέσουν η στήριξη της εσωτερικής ζήτησης και της εγχώριας παραγωγής, η γεωργία, η ναυτιλία και ο τουρισμός.
Θεωρητικά, λοιπόν, με τις όποιες δυσκολίες της, η έξοδος από το ευρώ δεν είναι αδύνατη. Ωστόσο, το ζήτημα του κόστους ενός Grexit, Grexident είτε Graccident φαίνεται πλέον να ξεπερνά τις νομικές δυσκολίες και να εγείρει το ερώτημα αν τελικά συμφέρει ή όχι η εγκατάλειψη του κοινού νομίσματος και της ιδέας της δημιουργίας της ευρωζώνης, της πιο σημαντικής από άποψη βούλησης μέχρι σήμερα απόπειρας ευρωπαϊκής ενοποίησης…
