Το ημερολόγιο του παλιού μας νομίσματος
Ένα ερώτημα στο οποίο δεν μπορεί να δοθεί απάντηση είναι το πώς θα ήταν η Ελλάδα σήμερα αν δεν είχε πραγματοποιηθεί η ένταξή της στο ευρώ. Είτε καλύτερη είτε χειρότερη, η κατάσταση στην οποία θα βρισκόταν η ελληνική οικονομία παραμένει άγνωστη, ωστόσο, με την πάροδο των χρόνων και πολύ περισσότερο μετά τη… γνωριμία μας με τα μνημόνια, ολοένα και πληθαίνουν οι φωνές που επαναφέρουν στο προσκήνιο τη λέξη: «Δραχμή!».
Έχουν περάσει 13 χρόνια από την απόσυρση της δραχμής και τις πρώτες μας συναλλαγές με το ευρώ. Την 1η Μαρτίου του 2002 πραγματοποιήθηκε η μεγαλύτερη νομισματική μετάβαση που έγινε ποτέ σε ολόκληρο τον κόσμο! Η δραχμή αποσύρεται από την κυκλοφορία και μαζί με περισσότερους από 300 εκατομμύρια ανθρώπους στην Ευρώπη οι Έλληνες είπαν «αντίο» στο παλιό τους νόμισμα και γέμισαν τα πορτοφόλια τους με τα νέα τραπεζογραμμάτια.
Αρκετά χρόνια αργότερα, είναι πολλοί εκείνοι που μπορεί να μη θυμούνται τη δραχμή και να μην έχουν κάνει ποτέ συναλλαγές με αυτό το νόμισμα. Σίγουρα όμως την έχουν ακουστά. Είναι, άλλωστε, ένα από τα αρχαιότερα νομίσματα του κόσμου και αξίζει να θυμηθούμε την ιστορία της…
Η δημιουργία της δραχμής
Τον 7ο αιώνα π. Χ. ο Φείδων εισήγαγε στην αρχαία Ελλάδα τη δραχμή όταν την αντικατέστησε με τον οβολό. Η «ισοτιμία» καθορίστηκε ως εξής: 1 δραχμή προς έξι οβολούς. Ακολούθησε έκτοτε μια ιστορία αιώνων κατά την οποία το ιστορικό νόμισμα στήριξε το νομισματικό σύστημα του ελληνικού κόσμου.
Η λέξη «δραχμή» προέρχεται από το «δράττω» που σημαίνει μπορώ να πράξω ή όσα μπορεί να περιλάβει το χέρι μας. Τότε, στην παλάμη δεν χωρούσαν παρά μόνο έξι οβολοί οι οποίοι αντικαταστάθηκαν από το νέο νόμισμα. Το αθηναϊκό τετράδραχμο αποτέλεσε το πλέον διαδεδομένο νόμισμα την περίοδο της ακμής της Αθήνας τον 5ο αιώνα π.Χ. έως και την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου και γινόταν δεκτό στις συναλλαγές σε όλο τον ελληνικό κόσμο, ακόμα και στις πόλεις εκείνες οι οποίες δεν κρατούσαν φιλική στάση προς την Αθήνα.
Η κατάργηση και η επαναφορά από τον Όθωνα
Σταδιακά η δραχμή αρχίζει να ατονεί καθώς επικράτησε το ρωμαϊκό νόμισμα, το δηνάριο, το οποίο διαδέχτηκε αργότερα ο σόλιδος, το χρυσό νόμισμα του Βυζαντίου, το οποίο κυριάρχησε για 800 περίπου χρόνια στις αγορές του κόσμου.
Ο αγώνας των Ελλήνων για την ανεξαρτησία τους από την Τουρκία συνδυάστηκε από μια προσπάθεια να επιτευχθεί η οικονομική τους αυτονομία. Η ανάγκη να υπάρξει ελληνικό εθνικό νόμισμα διαπιστώθηκε από την αρχή της επανάστασης του 1821. Η έλλειψη πολύτιμων μετάλλων όμως και η αδυναμία εξεύρεσης προσωπικού που να γνωρίζει τη νομισματοκοπία ήταν τα δύο βασικά προβλήματα για να κοπεί εθνικό νόμισμα. Το 1828 ο κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας ενέκρινε σχέδιο ψηφίσματος για κοπή νομίσματος και καθιέρωσε ως νομισματική μονάδα τον αργυρό Φοίνικα.
Τον Ιανουάριο του 1833 ο βασιλιάς Όθωνας καταργεί τον Φοίνικα – 10 μόλις μέρες μετά την άφιξή του στο Ναύπλιο – και επαναφέρει τη δραχμή ως το νόμισμα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους.
Η τελευταία αργυρή ελληνική δραχμή έφερε τη χρονολογία 1911. Η δραχμή της πρώτης Ελληνικής Δημοκρατίας το 1926 παρέμεινε σε χρήση έως τη Γερμανική Κατοχή και επανήλθε το 1954 μετά από εφαρμογή μέτρων εξυγίανσης της οικονομίας.
Το 1944 τα γερμανικά στρατεύματα αρχίζουν να αποχωρούν από την Ελλάδα και η νέα κυβέρνηση του ελεύθερου κράτους επιχειρεί την οικονομική σταθεροποίηση, που τελικά αποτυγχάνει. Αρχίζει ο εμφύλιος και αποτυγχάνει κάθε προσπάθεια σταθεροποίησης της οικονομίας λόγω των ισχυρών πληθωριστικών πιέσεων. Σε κυκλοφορία τίθεται η νέα δραχμή που ισούται με 50 δισεκατομμύρια παλιές δραχμές.
Τέσσερις υποτιμήσεις και μια υπερτίμηση μέσα σε 20 χρόνια
Η δραχμή έχει μια ιστορία άνω των 2.700 ετών, κατά τη διάρκεια της οποίας πολλές φορές υποτιμήθηκε, περισσότερες διολίσθησε ενώ μόνο μία ανατιμήθηκε. Στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας, τα τελευταία 20 χρόνια της παρουσίας της, υποτιμήθηκε τέσσερις φορές και ανατιμήθηκε μόλις μία φορά, πριν την ένταξη της Ελλάδας στην ευρωζώνη.
Τον Μάρτιο του 1983 η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών τον Γεράσιμο Αρσένη αποφάσισε να επιβάλει εφάπαξ υποτίμηση της δραχμής περίπου 15,5%, για την αντιμετώπιση των ελλειμμάτων του ισοζυγίου και ακόμα μία φορά
Στις 15 Οκτώβρη του 1985 και πάλι η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με υπουργό Εθνικής Οικονομίας τον Κώστα Σημίτη επέβαλε εφάπαξ υποτίμηση της δραχμής κατά 15%, με αφορμή και πάλι την αντιμετώπιση των προβλημάτων του ισοζυγίου.
Στις 18 Μάρτη του 1998 και η τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, με πρωθυπουργό αυτή τη φορά τον Κώστα Σημίτη, αποφάσισε την εφάπαξ υποτίμηση της δραχμή κατά 12,3% και την παράλληλη ένταξή της στο Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών του ευρώ.
Το 1999 για πρώτη φορά το 19ο αιώνα γίνεται υπερτίμηση της δραχμής με την ένταξη στο δεύτερο Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών της ΕΕ, ολοκληρώνοντας την τρίτη και τελευταία φάση της Οικονομικής Νομισματικής Ένωσης.
Στις 11 Ιανουαρίου του 2000 η κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη αποφάσισε να αναπροσαρμόσει την ισοτιμία της δραχμής απέναντι στην κεντρική ισοτιμία του ευρώ κατά 3,5%.
Από τη δραχμή στο ευρώ – Οι χρονολογίες σταθμοί
18-03-1998: Η δραχμή εντάσσεται στον Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών, ένα από τα κριτήρια για ένταξη στη ζώνη του ευρώ.
09-03-2000: Κατατίθεται η επίσημη αίτηση της Ελλάδας για την ένταξη στην ΟΝΕ.
19-06-2000: Λαμβάνεται η επίσημη απόφαση του Συμβουλίου της Ε.Ε. (Ecofin) για την ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ.
21-12-2000: «Κλειδώνει» οριστικά και αμετάκλητα η ισοτιμία της δραχμής έναντι του ευρώ (1 ευρώ = 340,75 δραχμές).
01-01-2001: Η δραχμή εντάσσεται στη ζώνη του ευρώ. Κυκλοφορεί αλλά δεν υφίσταται παρά ως υποδιαίρεση του ευρώ. Η ισοτιμία με τα άλλα νομίσματα προσδιορίζεται μέσω του κοινού νομίσματος. Ορίζεται μεταβατική περίοδος ενός έτους για την ελληνική οικονομία και τις ελληνικές επιχειρήσεις. Η διπλή αναγραφή των τιμών και των ποσών γίνεται υποχρεωτική.
01-01-2002: Παράλληλα με τη δραχμή κυκλοφορεί και το ευρώ. Η διπλή αναγραφή των τιμών σε δραχμές και σε ευρώ παραμένει υποχρεωτική.
28-02-2002: Αποσύρεται η δραχμή, όπως και τα άλλα εθνικά νομίσματα των χωρών που συμμετέχουν στο ευρώ. Η δραχμή παύει να γίνεται δεκτή στο εμπόριο και στις χρηματικές συναλλαγές.
01-03-2002: Κυκλοφορεί μόνο το ευρώ.
Από την 1η Μαρτίου του 2002 η δραχμή μπήκε στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Το πέρασμά της όμως στους αιώνες και οι θαυμάσιες απεικονίσεις στα νομίσματα ζωντανεύουν σημαντικές στιγμές του ελληνικού πολιτισμού.
Τα τελευταία σε κυκλοφορία τραπεζογραμμάτια απεικονίζονται εδώ.
Τα τελευταία σε κυκλοφορία κέρματα δραχμών απεικονίζονται εδώ.
