Κινδυνεύει, όντως, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα το 2015 με μία κρίση που μπορεί να επιφέρει την κατάρρευση του; Μπορεί οι ελληνικές τράπεζες να αντιμετωπίσουν τη μοίρα των κυπριακών; Τι είναι αλήθεια και τι ψέμα για τις τράπεζες;
Το τελευταίο διάστημα γίνεται μία συζήτηση σχετικά με το ενδεχόμενο να ξεσπάσει μία ελληνική τραπεζική κρίση στο 2015. Στον απόηχο της προκήρυξης πρόωρων εκλογών η συζήτηση αυτή αναζωπυρώθηκε έντονα, υποδηλώνοντας ότι θα αποτελέσει ένα από τα κεντρικά θέματα της προεκλογικής περιόδου. Δεδομένου ότι πρόκειται για ένα εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα, όποιος άπτεται αυτού θα έπρεπε να στηρίζεται σε αληθινά και αδιάσειστα στοιχεία. Φαίνεται, όμως, πως συμβαίνει το αντίθετο και κατά τη διάρκεια αυτής της συζήτησης επαναλαμβάνονται τέσσερα συγκεκριμένα ψέματα, τα οποία αποτελούν ανεύθυνη κινδυνολογία.
Προς αποκατάσταση της αλήθειας, λοιπόν, τα ψέματα αυτά παρουσιάζονται ένα, ένα, παρακάτω:
Ψέμα 1ο: Ελλείψει οικονομικού προγράμματος η ΕΚΤ θα σταματήσει να δέχεται τις κρατικές εγγυήσεις για την παροχή ρευστότητας στις τράπεζες. Αν υπάρξει οικονομικό πρόγραμμα θα τις δεχτεί.
Σύμφωνα με την απόφαση 2013/6 της ΕΚΤ που ελήφθη στις 22 Μαρτίου 2013, οι κρατικές εγγυήσεις που καταθέτουν οι τράπεζες για την άντληση ρευστότητας από την ΕΚΤ, θα πάψουν να γίνονται δεκτές από 1ης Μαρτίου 2015. Αυτή είναι μία απόφαση που ελήφθη πριν από δεκαεπτά μήνες, ισχύει για όλη την ευρωζώνη και είναι άσχετη των όποιων πολιτικών εξελίξεων σε ένα κράτος μέλος της. Με άλλα λόγια είτε υπάρχει οικονομικό πρόγραμμα είτε όχι, είτε κυβερνά την Ελλάδα το ένα ή το άλλο κόμμα, όποιος βρίσκεται στην εξουσία την 1η Μαρτίου του 2015 θα κληθεί να αντιμετωπίσει το ίδιο και το αυτό πρόβλημα της υποκατάστασης των κρατικών εγγυήσεων με άλλα περιουσιακά στοιχεία τα οποία η ΕΚΤ θα μπορεί να κάνει αποδεκτά.
Ψέμα 2ο: Αν η ΕΚΤ πάψει να δέχεται τις κρατικές εγγυήσεις οι τράπεζες θα καταρρεύσουν
Οι ελληνικές τράπεζες έχουν μειώσει την εξάρτηση τους από την EKT κοντά στο 12% των περιουσιακών τους στοιχείων, πολύ περισσότερο από τον αρχικό στόχο για μείωση της στο 15% μέχρι το 2017. Η μόνη τους εξάρτηση από την ΕΚΤ, σήμερα, είναι μέσω των συνήθων πράξεων ρευστότητας, απ’ όπου και έχουν δανειστεί 44 δις ευρώ, καταθέτοντας προς αυτόν το σκοπό, μεταξύ άλλων, κρατικές εγγυήσεις ύψους 25 δις ευρώ.
Όταν η ΕΚΤ πάψει να δέχεται αυτές τις εγγυήσεις για την παροχή ρευστότητας την 1η Μαρτίου 2015, τότε υπάρχει λύση για να μην διαταραχθεί η ρευστότητα στο ελάχιστο. Αυτή είναι η αντικατάσταση των κρατικών εγγυήσεων ύψους 25 δις ευρώ που η ΕΚΤ δέχεται τώρα με κούρεμα, με το απόθεμα των 18 δις ευρώ σε ομόλογα του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας τα οποία έχουν, ακέραια, στα χαρτοφυλάκια τους οι τράπεζες και στα οποία η ΕΚΤ δε μπορεί να επιβάλλει κούρεμα. Τα ομόλογα αυτά βαθμολογούνται με ΑΑΑ και είναι τα ασφαλέστερα που διαθέτει η Ευρωζώνη, καθώς έχουν την εγγύηση όλων των κρατών της, αθροιστικά. Η ΕΚΤ είναι υποχρεωμένη να τα δεχτεί και ήδη αυτό συμβαίνει, αφού οι ελληνικές τράπεζες έχουν καταθέσει στην ΕΚΤ αντίστοιχα ομόλογα του ΤΧΣ ύψους 17 δις ευρώ, από τα 37,6 δις ευρώ που κατέχουν συνολικά.
Έτσι, ο ισχυρισμός πως οι ελληνικές τράπεζες θα καταρρεύσουν αν η ΕΚΤ πάψει να δέχεται τις κρατικές εγγυήσεις � είναι παντελώς ανυπόστατος
Ψέμα 3ο : Αν υπάρξει διαφωνία με την ΕΚΤ η Ελλάδα θα πάθει ό,τι και η Κύπρος
Μετά από ένα πανηγυρικό «όχι» στο Μνημόνιο, το Μάρτιο του 2013 η κυβέρνηση Αναστασιάδη προέβη σε μία άτακτη υποχώρηση στις πιέσεις της Τρόικας, αποδεχόμενη το Μνημόνιο και το κούρεμα των τραπεζικών καταθέσεων, μόλις η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έστειλε το σκληρό μήνυμα πως θα πάγωνε την πρόσβαση των κυπριακών τραπεζών στον “ELA”.
Ο ELA είναι το τελευταίο νομισματικό εργαλείο / καταφύγιο των τραπεζών που δεν έχουν επαρκή ρευστότητα και που δεν μπορούν να την εξασφαλίσουν ούτε μέσω δανεισμού απ’ τις αγορές, γιατί είναι αποκλεισμένες, ούτε μέσω της συνήθους συμμετοχής τους σε πράξεις ρευστότητας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, γιατί δεν πληρούν τις προϋποθέσεις που αυτή θέτει. Το Μάρτιο του 2013 δύο συστημικές τράπεζες της Κύπρου εξαρτώνταν πλήρως για τη ρευστότητα τους από τον ELA.
Ο ELA ενεργοποιείται από την εθνική κεντρική τράπεζα η οποία και αναλαμβάνει την ευθύνη της παραχώρησης ρευστότητας σε φερέγγυες τράπεζες μέσω αυτού του μηχανισμού, ζητώντας και λαμβάνοντας τις εξασφαλίσεις που η ίδια θεωρεί ως ικανοποιητικές. Έτσι, το ρίσκο τυχόν ζημιών από ενδεχόμενη κατάρρευση μιας τράπεζας αναλαμβάνεται από την εθνική κεντρική τράπεζα, η οποία βαρύνεται και από τις υποχρεώσεις της προς το Ευρωσύστημα.
Έτσι το πάγωμα πρόσβασης στον ELA από την ΕΚΤ θα οδηγούσε σε πτώχευση τις δύο κυπριακές τράπεζες και στην υποχρέωση της κεντρικής τράπεζας της χώρας να εξοφλήσει τις υποχρεώσεις της στο ευρωσύστημα, κάτι που δε θα μπορούσε να κάνει καθώς δε διέθετε τα κεφάλαια, με αποτέλεσμα να κινδυνέψει η ίδια με πτώχευση και το τραπεζικό σύστημα με κατάρρευση.
Η κατάσταση των ελληνικών τραπεζών σήμερα, ουδεμία σχέση έχει με την αντίστοιχη των κυπριακών το 2013. Πράγματι, στο ζενίθ της ελληνικής κρίσης η εξάρτηση των ελληνικών τραπεζών από τον ELA είχε φτάσει στα 124 δις ευρώ. Από το Μάιο του 2014, όμως, η εξάρτηση από τον ELA μηδενίστηκε. Οι ελληνικές τράπεζες δεν λαμβάνουν ούτε ένα ευρώ έκτακτης ρευστότητας από την ΕΚΤ και επομένως καμία ελληνική τράπεζα δεν κινδυνεύει από τη διακοπή αυτής της ρευστότητας ενώ και η Τράπεζα της Ελλάδας δεν έχει καμία υποχρέωση απέναντι στο ευρωσύστημα.
Έτσι, το επιχείρημα πως η Ελλάδα θα βαδίσει στα χνάρια της Κύπρου είναι παντελώς ανυπόστατο αν όχι κακόβουλο.
Ψέμα 4ο: Το τραπεζικό σύστημα διατρέχει τον ίδιο κίνδυνο με αυτόν στις εκλογές του 2012
Το καλοκαίρι του 2012 οι ελληνικές τράπεζες εξακολουθούσαν να κατέχουν ελληνικά κρατικά ομόλογα ενώ η ανακεφαλαιοποίηση τους απείχε πολύ από το να ολοκληρωθεί.
Σήμερα, αντιθέτως, οι ελληνικές τράπεζες έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί πλήρως και όπως σημειώθηκε παραπάνω, κατέχουν και 37,6 δις ομολόγων του ΤΧΣ, βαθμολογίας ΑΑΑ, ενώ δεν έχουν καμία έκθεση σε κρατικά ομόλογα ούτε σε ύψος ενός ευρώ, αφού τα πούλησαν όλα στην επαναγορά χρέους στα τέλη του 2012.
Επιπλέον, το καλοκαίρι του 2012 η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών δεν είχε ολοκληρωθεί
Ακόμη, οι ελληνικές τράπεζες έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί πλήρως και τέλος, όπως σημειώθηκε παραπάνω, κατέχουν και 37,6 δις ομολόγων του ΤΧΣ, βαθμολογίας ΑΑΑ.
