Τι το ιδιαίτερο έχει η Ανατολική Μεσόγειος; Γιατί βρίσκεται στο επίκεντρο των εξελίξεων; Ο ειδικός επιστήμονας του Πανεπιστημίου Κύπρου Νίκος Μούδουρος εξηγεί
Τι το ιδιαίτερο έχει η Ανατολική Μεσόγειος; Και για ποιό λόγο αποτελεί το επίκεντρο των διεθνών εξελίξεων και διπλωματικών διεργασιών των τελευταίων μηνών; Σε τι αποσκοπούν οι τουρκικές προκλήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ και πως αυτές εντάσσονται στο γενικότερο στρατηγικό σχεδιασμό της Τουρκίας. Το thetoc επικοινώνησε με τον ειδικό επιστήμονα του Πανεπιστημίου Κύπρου και ειδικό αναλυτή για θέματα που αφορούν την Τουρκία, κ. Νίκο Μούδουρο, αναζητώντας απαντήσεις.
Η Ανατολική Μεσόγειος είναι μια περιοχή με σημασία που ξεπερνά τις χώρες με παράλια σε αυτήν
Δεν είναι μόνο οι υδρογονάνθρακες
«Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι η Ανατολική Μεσόγειος είναι μια περιοχή με σημασία που ξεπερνά τα ίδια τα θαλάσσια σύνορα, τις χώρες δηλαδή με παράλια στην Ανατολική Μεσόγειο», σημειώνει ο κ. Μούδουρος. «Δεν έχουμε μπροστά μας ακριβή στοιχεία για το πόσο μεγάλη σημασία έχει η συνολική ενέργεια της Ανατολικής Μεσογείου για τα παγκόσμια πράγματα, φαίνεται όμως ότι υπάρχει μια σημαντική ποσότητα, άρα σημαντικός πλούτος που ενεργοποιεί πάρα πολλούς παράγοντες στην περιοχή», αναφέρει. Η σημασία της όμως δεν εξαντλείται στους υδρογονάνθρακες.
«Το δεύτερο που είναι ακόμη πιο ξεκάθαρο», αναφέρει, «είναι το ίδιο το εμπόριο. Εάν κάποιος θέλει να εμπεδώσει την ηγεμονία του, περισσότερο έλεγχο στην οικονομία της περιοχής, αναμφίβολα θα πρέπει να λάβει υπόψη του το γεγονός ότι το 30% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου που είναι η συντριπτική πλειοψηφία γενικά του παγκόσμιου εμπορίου διεξάγεται από τη δική μας περιοχή. Περίπου 200.000 πλοία σύμφωνα με τα στοιχεία του 2012-2013 διακινούνται ετησίως από την ίδια την Ανατολική Μεσόγειο […] Το 25% της θαλάσσιας μεταφοράς ενέργειας, συγκεκριμένα πετρελαίου, διεξάγεται επίσης από την Ανατολική Μεσόγειο».
Οι τουρκικές παραβιάσεις έχουν πολλαπλούς αποδέκτες
Υπό αυτήν την έννοια, σημειώνει ο κ. Μούδουρος, οι τουρκικές εντάσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ έχουν περισσότερους από έναν αποδέκτες, αφού η Ανατολική Μεσόγειος είναι μια περιοχή καθοριστικής σημασίας για εάν θα υλοποιηθεί ή όχι ο στόχος της Τουρκίας να μετατραπεί σε μια περιφερειακή ηγεμονική δύναμη.
«Με την κρίση την οποία προκαλεί η Τουρκία στην ΑΟΖ της Κυπριακής δημοκρατίας», αναφέρει, «θέλει να προωθήσει την ίδια στιγμή πολλαπλούς στόχους: Ο πρώτος στόχος είναι η μετατροπή του ζητήματος των υδρογονανθράκων σε μια πτυχή του ίδιου του κυπριακού προβλήματος. Το δεύτερο είναι βεβαίως το μήνυμα που στέλνει η Τουρκία γενικά στην υπόθεση ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο. Με ή χωρίς τη λύση του κυπριακού, η Τουρκία φαίνεται να διεκδικεί ρόλο στο μέλλον. Το τρίτο που φαίνεται ακόμη πιο ξεκάθαρα είναι ο ανταγωνισμός που υπάρχει και εντείνεται αυτή τη στιγμή μεταξύ της Τουρκίας, της Αιγύπτου, του Ισραήλ αλλά και της Ελλάδας […] Δηλαδή το ποιος θα είναι ο «ηγεμόνας» της υπόθεσης υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Tουρκία στέλνει πολλαπλά μηνύματα προς τα κράτη αυτά να μην προχωρήσουν ή προσπαθεί να δυσκολέψει το καθορισμό για παράδειγμα ΑΟΖ ή ενός νέου project αξιοποίησης των υδρογονανθράκων χωρίς την ίδια την παρουσία της, καθώς νιώθει να απομονώνεται σε αυτόν τον τομέα».
Η συγκυρία και τα διεθνή «παζαρέματα»
Σύμφωνα με τον κ. Μούδουρο, η χρονική στιγμή που επέλεξε η Άγκυρα για να εντείνει τις προκλήσεις σαφώς δεν είναι τυχαία: «Σε μια χρονική συγκυρία που η Τουρκία βλέπει ότι χωρίς την ολοκληρωμένη δική της παρουσία, η καταπολέμηση του ισλαμικού κράτους ίσως μπορεί να μην είναι τόσο εύκολη υπόθεση για τον διεθνές συνασπισμό, θέλει να υπηρετήσει περισσότερους από έναν στόχους στην εξωτερική της πολιτική. Συμπεριλαμβάνει σε ένα πολύ μεγάλο πακέτο στόχους που έχουν να κάνουν ακριβώς με πως θα μετατραπεί η ίδια σε περιφερειακή ηγεμονική δύναμη», όπως η επιμονή στην ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ ή η μείωση της επιρροής του κουρδικού κινήματος. «Άρα» καταλήγει ο κ. Μούδουρος, «αυτή τη στιγμή η Τουρκία θέτει ενώπιον του διεθνούς παράγοντα, δυτικού κυρίως, τρεις-τέσσερις μεγάλους στόχους. Φαίνεται να δυσκολεύεται στην υλοποίησή όλων των στόχων ταυτόχρονα. Όμως δεν παύει να προκαλεί με τη στάση της ένα νέο κύκλο διαπραγματεύσεων, “παζαρεμάτων” για το ποιους στόχους θα υπηρετήσει, πότε και γιατί».
